W 2013 r. wyższe składki za oddelegowanych pracowników za granicę

Dla wszystkich pracowników, którzy objęci są ubezpieczeniami w Polsce, podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne jest przychód z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy w rozumieniu przepisów ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. DzU z 2012 r., poz. 361 ze zm.; dalej updof).

Chodzi tu o wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło ich finansowania. W szczególności są to: wynagrodzenia zasadnicze, płaca za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty. Nie ma przy tym znaczenia, czy ich wysokość ustalono z góry.

Przychodami ze stosunku pracy są też świadczenia pieniężne ponoszone za zatrudnionego, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych (art. 12 ust. 1 updof w zw. z art. 18 ust. 1 w zw. z art. 4 pkt 9 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych; tekst jedn. DzU z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.). Te same przychody uwzględnia się ustalając podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia pracowników wysłanych za granicę przez polskiego pracodawcę do czasowego wykonywania tam pracy.

W przypadku oddelegowanych obowiązują jednak dwie istotne różnice.

Po pierwsze od osiągniętego przez nich przychodu, od którego mają zostać naliczone składki społeczne, odlicza się równowartość diet za czas pobytu za granicą (mimo że osoby te nie mają prawa do diet). Na takie postępowanie pozwala § 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia MPiPS z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (DzU nr 161, poz. 1106 ze zm.).

Stawki tych diet określa załącznik do rozporządzenia MPiPS z 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju (DzU nr 236, poz. 1991 ze zm.). Ich kwota zależy od państwa wykonywania pracy.

Druga różnica polega na tym, że w stosunku do oddelegowanych obowiązuje minimalna miesięczna podstawa wymiaru składek społecznych. Nie może ona być niższa niż prognozowane na dany rok przeciętne miesięczne wynagrodzenie. Oznacza to, że wraz z podniesieniem jego wysokości od 1 stycznia 2013 r., najniższą podstawą za cały miesiąc pracy za granicą jest kwota 3713 zł. W porównaniu z ubiegłym rokiem oznacza to jej podniesienie o 187 zł.

Najniższa miesięczna podstawa wymiaru składek pracowników delegowanych może być obniżona tylko wtedy, gdy w danym miesiącu pracownik: przebywał na zwolnieniu lekarskim, korzystał z urlopu bezpłatnego, rozpoczął lub zakończył pracę za granicą w trakcie miesiąca.

Zatem w przypadku pracowników delegowanych podstawę wymiaru składek należy ustalić następująco:

- zsumować przychód, który stanowi podstawę wymiaru składek (składniki wynagrodzenia, które nie są zwolnione z tych opłat),

- od przychodu odjąć równowartość diet za każdy dzień pobytu w wysokości zależnej od kraju wykonywania pracy,

- porównać wynik do minimalnej podstawy wymiaru składek (w 2013 r. – 3713 zł) – jeśli jest wyższy, od tej kwoty opłacić składki, a gdy okaże się niższy, należności uregulować od kwoty 3713 zł.

Naliczona według powyższych zasad podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne jest również bazą do ustalenia wysokości składki zdrowotnej. Oczywiście tu dodatkowo stosuje się jej pomniejszenie o składki społeczne finansowane ze środków pracownika (łącznie zazwyczaj wynoszą one 13,71 proc.).

W taki sposób należy dokonać obliczeń zarówno wtedy, gdy w umowie o pracę wynagrodzenie zostało określone w złotych, jak i w walucie obcej.

W tym ostatnim przypadku trzeba je jednak przeliczyć na złotówki według zasad określonych w art. 11a ust. 1 updof, a więc według średniego kursu walut NBP z dnia roboczego poprzedzającego dzień uzyskania przychodu (art. 11a ust. 1 updof).

Odpowiednio do umów cywilnoprawnych

Zasady ustalania najniższej podstawy wymiaru składek społecznych i zdrowotnej za oddelegowanych pracowników stosuje się odpowiednio do zleceniobiorców, którzy zostali wysłani do pracy za granicę i podczas wykonywania tej pracy podlegają polskim przepisom ubezpieczeniowym.

Ma to zastosowanie do osób, które pracują na podstawie umowy, w której przychód określono kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej, akordowej albo prowizyjnie. Takich umów jest na pewno większość.

Może się jednak zdarzyć, że w umowie zlecenia nie określono odpłatności w ogóle lub ustalono ją w odmienny sposób. Wówczas zasadą jest, że podstawą wymiaru składek jest kwota zadeklarowana, nie niższa jednak niż stawka obowiązującego minimalnego wynagrodzenia.