17 kwietnia 2012 r. pracownicy zakończy się urlop macierzyński. Poinformowała nas, że chce wrócić do pracy. Jak za ten miesiąc naliczyć oraz rozliczyć za nią składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne?
– pyta czytelnik.
Pracownica w kwietniu będzie podlegała ubezpieczeniom z dwóch różnych tytułów. Od 1 do 17 dnia tego miesiąca będzie objęta ubezpieczeniami z racji pobytu na urlopie macierzyńskim (a raczej pobierania zasiłku macierzyńskiego), a od dnia następnego do końca miesiąca – jako pracownik.
Osoba pobierająca zasiłek macierzyński podlega z tego tytułu obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. I tylko im. Do innych – chorobowego, wypadkowego, a także zdrowotnego – nie może przystąpić, choćby chciała. Przy czym przez okres pobierania świadczenia wraz z członkami rodziny ma zapewnione prawo do korzystania z państwowej służby zdrowia.
Wskazany zakres ubezpieczeń osób pobierających zasiłek macierzyński wynika z art. 6 ust. 1 pkt 19, art. 11 i 12 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. DzU z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.) oraz art. 66 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn. DzU z 2008 r. nr 164, poz. 1027 ze zm.).
Dla pracowników obowiązkowe są natomiast wszystkie ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Oznacza to, że po powrocie z urlopu macierzyńskiego do pracy, nastąpi rozszerzenie zakresu ubezpieczeń, którymi będzie objęta kobieta.
Zmiana tytułu do ubezpieczenia spowoduje także zmianę podstawy wymiaru składek. Dla osób pobierających zasiłek macierzyński jest nią kwota świadczenia wypłaconego w danym miesiącu (art. 18 ust. 6 ustawy systemowej). Dla pracowników bazą do obliczenia składek społecznych jest natomiast przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych osiągany z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy, z pewnymi wyłączeniami (art. 18 ust. 1 ustawy o sus). Ta kwota jest też podstawą do szacowania składki zdrowotnej, ale po jej wcześniejszym pomniejszeniu o składki społeczne w części finansowanej przez pracownika (art. 81 ust. 1 i 6 ustawy zdrowotnej).
O zmianie tytułu i zakresu ubezpieczeń pracodawca musi poinformować ZUS. Robi to za pomocą odpowiednich formularzy. W drukach tych musi wykazać i rozliczyć należne składki.
Zakres wymaganych dokumentów uzależniony będzie od tego, kto jest płatnikiem zasiłku macierzyńskiego – pracodawca czy ZUS.
W pierwszym przypadku pracodawca musiałby wykazać pracownicę w dwóch raportach RCA (lub w dwóch pozycjach takiego raportu) oraz w raporcie RSA. To on musi wówczas rozliczyć składki z tytułu zasiłku macierzyńskiego, mimo że finansuje je KRUS.
Przykład
Pani Martynie urlop macierzyński skończy się
17 kwietnia 2012 r. Następnego dnia wróci do pracy. Przyjmijmy, że 30 kwietnia firma wypłaci jej zasiłek macierzyński w wysokości 1654,32 zł oraz wynagrodzenie (w pełni oskładkowane) za przepracowane w kwietniu dni w wysokości 1543,22 zł.
Za kwiecień 2012 r. za pracownicę trzeba przekazać trzy raporty:
– RCA z kodem tytułu ubezpieczenia zaczynającym się od cyfr 12 40 (oznaczającym osobę przebywającą na urlopie macierzyńskim), wykazując w nim składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe od kwoty wypłaconego świadczenia (1654,32 zł),
– RCA z pracowniczym kodem tytułu ubezpieczenia, tj. zaczynającym się od cyfr 01 10, rozliczając w nim składki na wszystkie rodzaje ubezpieczeń społecznych od podstawy odpowiadającej wynagrodzeniu za przepracowane w kwietniu dni (1543,22 zł), a składkę zdrowotną od kwoty 1331,64 zł (1543,22 zł – 211,58 zł, tj. składki społeczne finansowane ze środków pracownika),
– RSA z pracowniczym kodem tytułu ubezpieczenia
(01 10 xx), podając kod świadczenia/przerwy 311 (oznacza zasiłek macierzyński), okres 01.04.2012 – 17.04.2012, liczbę dni zasiłkowych/liczbę wypłat 17 oraz kwotę 1654,32 zł.
Jeśli natomiast pracodawca nie jest uprawniony do wypłaty świadczeń chorobowych i zasiłek macierzyński wypłacił ZUS, to organ ten rozliczy też składki od tego świadczenia. Pracodawca powinien wtedy przekazać za panią Martynę za kwiecień br. jeden raport RCA i jeden raport RSA. Przy czym ten ostatni musi trochę inaczej wypełnić.
Przykład
Pani Martyna zasiłek macierzyński otrzymywała z ZUS. W kwietniu 2012 r. pracodawca wypłaci jej tylko wynagrodzenie za przepracowane w tym miesiącu dni, w kwocie 1543,22 zł.
W tej sytuacji powinien wykazać panią Martynę w następujących dokumentach składanych za kwiecień 2012 r.:
– RCA z kodem tytułu ubezpieczenia 01 10 xx, gdzie rozliczy składki na ubezpieczenia społeczne od podstawy wynoszącej 1543,22 zł oraz składkę zdrowotną od kwoty 1331,64 zł,
– RSA, również z pracowniczym kodem tytułu ubezpieczenia, cyfrą 311 jako kodem świadczenia/przerwy i okresem od 01.04.2012 do 17.04.2012; z uwagi na to, że pracodawca nie jest płatnikiem zasiłku macierzyńskiego, pola dotyczące liczby dni zasiłkowych/liczby wypłat oraz kwoty powinny pozostać puste.
W związku z tym, że pracownica wraca do zakładu pracy po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego, będą miały wobec niej zastosowanie wyłączenia, o których mowa w art. 104a ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (tekst jedn. DzU z 2008 r. nr 69, poz. 415 ze zm.), a także art. 9a ustawy z 13 lipca 2006 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy (DzU nr 158, poz. 1121 ze zm.).
Przepisy te stanowią, że składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych nie opłaca się za pracowników powracających z urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu macierzyńskiego lub urlopu wychowawczego. Zwolnienie to przysługuje przez 36 miesięcy kalendarzowych, począwszy od pierwszego miesiąca po powrocie danej osoby z jednego z tych urlopów.
Zatem czytelnik nie będzie musiał opłacać składek na te fundusze za pracownicę, która wraca w kwietniu z urlopu macierzyńskiego, za okres od 1 maja 2012 r. do 30 kwietnia 2015 r.
