Składki nie zawsze przedawnią się po pięciu latach

Wchodząca w życie od 1 stycznia 2012 ustawa z 16 września 2011 o redukcji niektórych obowiązków obywateli i przedsiębiorców (DzU nr 232, poz. 1378) przewiduje skrócenie terminu przedawnienia należności z tytułu składek z obecnych dziesięciu do pięciu lat.

Nie jest to jednak równoznaczne z tym, że po 31 grudnia 2011 wszystkie należności z tytułu składek ulegną przedawnieniu po upływie o połowę krótszego okresu.

W odniesieniu do należności z tytułu składek, które stały się bądź staną się wymagalne przed 1 stycznia 2012 i do tego dnia nie ulegną przedawnieniu, art. 27 ww. ustawy wprowadza szczególne zasady liczenia biegu terminu ich przedawnienia.

Nieważny termin wymagalności

Do przedawnienia należności z tytułu składek, którego bieg rozpocznie się przed 1 stycznia 2012, zastosowanie będzie miał pięcioletni termin. Ale nie będzie liczony tak jak dotychczas od dnia, w którym należności z tytułu składek stały się wymagalne, ale od 1 stycznia 2012.

Przykład 1

Spółka z o.o. z uwagi na problemy finansowe nie opłaciła składek na ubezpieczenia społeczne należnych za październik 2011. Przedmiotowa należność z tytułu składek stała się wymagalna 16 listopada 2011  i w tym dniu rozpoczął się bieg terminu przedawnienia tej należności.

Od 1 stycznia 2012  omawiana należność z tytułu składek ulegnie przedawnieniu po upływie pięciu lat, mimo że bieg przedawnienia rozpoczął się w czasie, gdy obowiązywał dziesięcioletni termin przedawnienia. Ale krótszy, pięcioletni termin przedawnienia będzie liczony nie od 16 listopada 2011, ale od 1 stycznia 2012.

Co lepsze dla płatnika

Od wyżej przedstawionej zasady ustawodawca przewidział istotny wyjątek. Mianowicie, jeżeli przedawnienie należności z tytułu składek, którego bieg rozpoczął się przed 1 stycznia 2012, zgodnie z przepisami dotychczasowymi nastąpiłoby wcześniej, to przedawnią się one po upływie dziesięciu lat od dnia ich wymagalności, a nie pięciu liczonych od 1 stycznia 2012.

Takie rozwiązanie jest niewątpliwie korzystne dla płatników składek. W przeciwnym wypadku od 1 stycznia 2012 okres, w którym ZUS mógłby od płatnika dochodzić zapłaty należności z tytułu składek, zostałby wydłużony.

Przykład 2

Spółka jawna nie opłaciła składek na ubezpieczenia społeczne należnych za styczeń 2003. Należność ta stała się wymagalna 16 lutego 2003 i wówczas rozpoczął się bieg dziesięcioletniego terminu jej przedawnienia.

Także po 31 grudnia 2011 do tej należności z tytułu składek znajdzie zastosowanie dziesięcioletni termin przedawnienia.

Upłynie on w 2013 r., podczas gdy zastosowanie pięcioletniego terminu przedawnienia liczonego od 1 stycznia 2012 spowodowałoby, że należność przedawniłaby się dopiero z początkiem 2017 r.

Zwrot nadpłaty po nowemu

Wyżej przedstawione zasady od początku przyszłego roku będą odpowiednio stosowane także w odniesieniu do przedawnienia nienależnie opłaconych składek, którego bieg rozpoczął się przed 1 stycznia 2012.

Oznacza to, że co do zasady przedawnienie nienależnie opłaconych składek, którego bieg rozpoczął się przed 1 stycznia 2012, będzie następowało z upływem pięcioletniego terminu i będzie on liczony od 1 stycznia 2012.

Dziesięcioletni termin na ubieganie się o zwrot nadpłaty składek będzie stosowany tylko wówczas, gdy spowoduje to wcześniejsze przedawnienie nadpłaconych składek.

Przykład 3

Jan K. w sierpniu 2011 wpłacił na rachunek bankowy ZUS nienależne składki na ubezpieczenia społeczne. ZUS zawiadomił go o tym 4 listopada 2011 i w tym dniu rozpoczął się bieg przedawnienia tych składek.

Od 1 stycznia 2012 bieg przedawnienia nienależnie opłaconych przez Jana K. składek na ubezpieczenia będzie wynosił pięć lat, licząc od 1 stycznia 2012.