Umorzenie składek ZUS: Jak sporządzić wniosek o umorzenie składek ZUS

Łatwiej jednak skorzystać z wzoru opracowanego przez ZUS. Jest on dostępny w każdej terenowej jednostce organizacyjnej ZUS i na jego stronie internetowej http://www.zus.pl/ zobacz wzór Wniosek o umorzenie

Kodeks postępowania administracyjnego

w art. 63 wskazuje, że takie podanie może być złożone nie tylko na piśmie, ale również telegrafem lub  telefaksem, a także ustnie do protokołu. Prawidłowe będzie również jego przekazanie przez elektroniczną skrzynkę podawczą ZUS utworzoną na podstawie

ustawy z 17 lutego 2005 o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne

.

Datą wszczęcia postępowania przez ZUS będzie dzień doręczenia tego pisma organowi rentowemu (art. 61 § 3 k.p.a.). Nie ma to jednak większego znaczenia, skoro nie obowiązuje już żaden termin na złożenie takiego wniosku. Istotne jest natomiast, żeby takie podanie zawierało niezbędne elementy; chodzi o informacje: za kogo, z jakiego tytułu i jakie należności mają być umorzone.

Właściwy wnioskodawca

Podanie o umorzenie należności z tytułu składek powinna złożyć osoba uprawniona. Inaczej ZUS wyda decyzję odmowną.

Kim jest uprawniony? Jest to najczęściej płatnik składek na swoje ubezpieczenie, który w okresie od 1 stycznia 1999 do 31 sierpnia 2009  jako osoba ubezpieczona  podlegał obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności lub zgłaszał do nich osobę współpracującą przy jej prowadzeniu, ale nie opłacił z tego tytułu składek za czas, gdy on lub współpracujący:

- pobierał zasiłek macierzyński lub zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego z innego tytułu,

- przebywał na urlopie wychowawczym.

Prawo złożenia wniosku mają też osoby, które między 1 stycznia 1999 a 31 marca 2001 były wspólnikami spółki cywilnej, nie mając wpisu do ewidencji działalności gospodarczej, gdy nie opłaciły za siebie składek za okres, przez jaki z innego tytułu pobierały zasiłek macierzyński lub zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego bądź przebywały na urlopie wychowawczym.

Taki wniosek można złożyć, nawet jeśli uprawomocnił się wyrok, w którym sąd uznał, że dana osoba podlegała ubezpieczeniom z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności lub współpracy w okresie pobierania zasiłku lub przebywania na urlopie.

Tryb załatwiania sprawy

Przy rozpatrywaniu wniosków o umorzenie należności ZUS stosuje przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych i kodeksu postępowania administracyjnego. Zatem sprawę powinien załatwić bez zbędnej zwłoki.

Termin miesięczny na odpowiedź dotyczy sytuacji, gdy konieczne jest przeprowadzenie  postępowania wyjaśniającego. Jedynie wówczas, gdy sprawa jest szczególnie skomplikowana, ZUS ma dwa miesiące na jej rozpatrzenie.

Uwaga!

W tym czasie osoba, która ubiega się o umorzenie długu, musi pamiętać, by informować ZUS o zmianie adresu. Taki obowiązek nakłada na strony, ich przedstawicieli i pełnomocników postępowania k.p.a.

W razie zaniedbania tego obowiązku doręczenie pisma pod dotychczasowym adresem ma skutek prawny. Oznacza to, że np. w razie wydania decyzji odmownej biegnie miesięczny termin na odwołanie się do sądu, a po jej uprawomocnieniu nic już nie można zrobić.

Aby załatwić wniosek, ZUS musi ustalić obowiązek podlegania ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności lub współpracy przy tej działalności oraz podstawę wymiaru składek na te ubezpieczenia za okres, w którym ubezpieczony pobierał zasiłek macierzyński, zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego lub przebywał na urlopie wychowawczym.

Przykład 1

Pani Janina od kilkunastu lat prowadzi działalność, ale nie opłaca z niej składek na ubezpieczenia społeczne, bo równocześnie pracuje na pełny etat jako nauczyciel akademicki. Z tytułu pracy na uczelni przebywała na urlopie macierzyńskim od 13 listopada 2008 do 1 kwietnia 2009.

Za ten okres nie opłaciła składek z działalności. We wrześniu złożyła w ZUS wniosek o umorzenie należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy za ten okres, bo uznała, że powinna była je opłacić.

W pierwszej kolejności ZUS ustala, czy pani Janina w ogóle miała obowiązek opłacać składki z działalności, a później – od jakiej podstawy. Jednak w tym wypadku postępowanie zakończył już na pierwszym etapie.

Ustalił, że pani Janina jako nauczyciel akademicki za okres usprawiedliwionej nieobecności w pracy w latach 2008/2009 (tj. przebywania na urlopie macierzyńskim) otrzymywała wynagrodzenie. Nauczyciel akademicki zachowywał bowiem w tym okresie  prawo do wynagrodzenia za czas usprawiedliwionej nieobecności w pracy, od którego opłacane są składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.

Jeśli przebywał na urlopie macierzyńskim, nie otrzymywał  zasiłku macierzyńskiego.

Dlatego nadal tytułem do ubezpieczeń był  stosunek pracy, a nie pobieranie tego zasiłku. Zatem urodzenie dziecka i uzyskanie prawa

do urlopu macierzyńskiego nie zmieniło  sytuacji ubezpieczeniowej. Nadal jedynym tytułem do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych było zatrudnienie na uczelni (pod warunkiem że wynagrodzenie jest przynajmniej równe minimalnemu wynagrodzeniu, a takie jest gwarantowane przy pełnym etacie). ZUS uznał wniosek o umorzenie składek za bezprzedmiotowy – nie było obowiązku ich opłacenia, więc nie można ich umorzyć.

Płatnik, który wnioskuje o umorzenie składek, musi złożyć prawidłowy dokument nie tylko w tej sprawie. Jego konto w ZUS musi być bowiem odpowiednio prowadzone i rozliczone, a możliwe jest to tylko wtedy, gdy przekazywał wszystkie niezbędne i bezbłędnie wypełnione druki: zgłoszenia do ubezpieczeń, deklaracje i raporty.

Jeśli więc jakichś dokumentów nie złożył lub je źle wypełnił, poczeka na rozpatrzenie wniosku do czasu, gdy skoryguje te nieprawidłowości i uzupełni braki.

Odpowiedź w decyzji

To w niej ZUS określa wysokość umorzonych należności, a jeżeli powstała nadpłata,  dodatkowo poda kwotę podlegającą zaliczeniu na płatności lub zwrotowi.

Jeśli wniosek dotyczył składek z działalności za okres  pobierania zasiłku macierzyńskiego (lub w wysokości takiego zasiłku), w decyzji znajdzie się wysokość umorzonych należności z tytułu nieopłaconych składek lub wysokość umorzonych należności z tytułu opłaconych składek oraz kwota podlegająca zaliczeniu lub zwrotowi.

Jeśli chodzi o składki z działalności za okres urlopu wychowawczego, będzie w niej informacja o wysokości umorzonych należności z tytułu nieopłaconych składek lub wysokość umorzonych opłaconych wcześniej odsetek za zwłokę oraz kwota do zaliczenia lub zwrotu.

Gdy ta sama osoba była na zasiłku macierzyńskim i urlopie wychowawczym, otrzyma jedną decyzję określającą wszystkie umorzone należności.

Decyzję odmowną z ZUS otrzyma płatnik, który złoży wniosek o umorzenie bezzasadnie, np. odsetki nie zostały zapłacone, a strona żąda umorzenia odsetek opłaconych.

Co z nadpłatą

Jeżeli w wyniku umorzenia należności opłaconych przez płatnika na jego koncie powstanie nadpłata, ZUS zaliczy ją na poczet zaległych, bieżących lub przyszłych składek.

Zwrot wypłacany jest wówczas, gdy płatnik nie prowadzi działalności objętej obowiązkiem opłacenia składek. Mogą na nią zatem liczyć ci, którzy nie prowadzą pozarolniczej działalności i zostali wykreśleni z właściwego rejestru, oraz ci, którzy zawiesili pozarolniczą działalność i zaprzestali opłacania składek.

Gdy nadpłata dotyczy okresu pobierania zasiłku macierzyńskiego, ZUS zwraca ją w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji określającej wysokość tej kwoty:

- w gotówce, na podstawie przekazu pocztowego,

- na wskazany rachunek bankowy płatnika składek lub na rachunek w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej.

Termin na zwrot określa art. 57 § 3 k.p.a. Początkiem biegu tego terminu jest pierwszy dzień po doręczeniu decyzji, a ostatnim dniem na zwrot pieniędzy – ten sam dzień w następnym miesiącu. Gdy w następnym miesiącu nie ma takiego dnia, termin upływa ostatniego dnia tego miesiąca.

Przykład 2

Decyzja została doręczona pani Krystynie 2 października 2011. Od dwóch lat nie prowadzi ona już pozarolniczej działalności.

Termin, w jakim ZUS musi jej wypłacić pieniądze, upływa 3 listopada (włącznie z tym dniem).

Jeżeli ZUS nie dotrzyma tego terminu, musi naliczyć odsetki za zwłokę od zaległości podatkowych. Przysługują one od dnia złożenia wniosku o umorzenie do dnia dokonania zwrotu nadpłaty włącznie.

Dotyczy to również sytuacji, gdy płatnik odwoła się od decyzji do sądu. Przepisy ściśle określają graniczny termin na dokonanie zwrotu, a złożone odwołanie od decyzji nie może wstrzymywać jej wykonania.

I znów inne zasady obowiązują, jeśli chodzi o zwrot nadpłaty powstałej w związku z przebywaniem na urlopie wychowawczym. ZUS oddaje nadpłacone kwoty z tytułu odsetek za zwłokę począwszy od 1 stycznia 2010. Na rozliczenie się z wszystkich nadpłat ma pięć lat liczonych od ubiegłego roku. W danym roku zwraca tyle pieniędzy, na ile pozwalają mu środki określone w ustawie budżetowej.

Stan konta w ZUS

Po umorzeniu składek z tytułu prowadzenia działalności czy współpracowania przy niej ZUS dokona zmian również na indywidualnych kontach emerytalnych. Do końca 2012 r. zapisze na nich składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego, ustalone od podstawy odpowiadającej kwocie tego zasiłku.

Jeśli wniosek został złożony po 1 września 2010, ZUS zewidencjonuje te składki w terminie roku od jego złożenia. Na dopisanie składek na  koncie emerytalnym w ZUS nie mogą jednak liczyć osoby, którym umorzone zostaną składki za czas prowadzenia działalności/współpracy w czasie przebywania na urlopie wychowawczym.