Kontrakt menedżerski nie stanowi właściwie odrębnej formy zatrudnienia.
Może być ramową umową o zarządzanie, której postanowienia zostają uzewnętrznione w treści umów stanowiących ostateczną podstawę rozliczeń pomiędzy zatrudniającym a zatrudnionym, np. umowie o pracę lub umowie o świadczenie usług, do której zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego stosuje się przepisy dotyczące zlecenia.
Na gruncie ubezpieczeń społecznych kontrakt menedżerski traktuje się zatem jako umowę o pracę lub umowę-zlecenie.
Gdy kontrakt jest umową o pracę, to menedżer traktowany jest jako pracownik, ze wszystkimi tego konsekwencjami ubezpieczeniowymi (por. art. 6 i nast. ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, DzU z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm., dalej ustawa systemowa).
Zatrudnienie na podstawie umowy o pracę powoduje, że o jego prawach i obowiązkach pracowniczych decyduje treść stosunku pracy. A wszystkie wypłaty, które w jego ramach są realizowane, będą oskładkowane.
Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu stosunku pracy stanowi bowiem przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, osiągany przez pracowników u pracodawcy z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy.
Natomiast gdy kontrakt menedżerski jest umową o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe stanowi przychód – w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych – osiągany z tytułu wykonywania tej umowy, jeżeli określono w niej odpłatność za jej wykonanie kwotowo albo w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie.
Gdy odpłatność za wykonanie kontraktu została ustalona w innej formie, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak od kwoty minimalnego wynagrodzenia.
Często zdarza się, że menedżerowie prowadzą działalność gospodarczą obejmującą wyłącznie czynności związane z zarządzaniem przedsiębiorstwem. W ramach takiej działalności podpisują kontrakty menedżerskie, do których stosuje się przepisy o zleceniu. Nie oznacza to jednak, że przychody z kontraktu są zaliczane do tych osiągniętych z działalności.
Przychody z tytułu kontraktu menedżerskiego, umów o zarządzanie przedsiębiorstwem lub umów o podobnym charakterze, w tym wykonywane w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, zalicza się do przychodów z działalności wykonywanej osobiście, z wyjątkiem przychodów otrzymywanych przez osoby niezależnie od sposobu ich powoływania, należące do składu zarządów, rad nadzorczych, komisji rewizyjnych i innych organów stanowiących osób prawnych.
Tak wynika z art. 13 pkt 9 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (DzU z 2010 r. nr 51, poz. 307 ze zm. dalej ustawa o PIT).
Na podstawie tej regulacji ZUS przyjął, że tym samym umowa kontraktu menedżerskiego jest traktowana jako odrębny tytuł do ubezpieczeń społecznych, a nie jako umowa wykonywana w ramach działalności gospodarczej. Przy takiej wykładni menedżer podlega obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu z tytułu kontraktu, a nie działalności gospodarczej.
Ubezpieczenie chorobowe jest w takiej sytuacji dobrowolne. Płatnikiem składek będzie nie menedżer przedsiębiorca, ale podmiot występujący w roli zleceniodawcy.
Pan Jan jest osobą fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą wyłącznie w zakresie zarządzania przedsiębiorstwami. W ramach działalności gospodarczej zawarł kontrakt menedżerski, z którego przychód wynosi 10 000 zł miesięcznie.
Jest to jedyne źródło jego przychodu. W takiej sytuacji, mimo że przedmiot działalności i kontraktu się pokrywają, pan Jan będzie podlegał obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu nie jako przedsiębiorca, ale jako zleceniobiorca z tytułu kontraktu menedżerskiego.
Podstawy wymiaru nie będzie mogła stanowić zatem zadeklarowana kwota nie mniejsza niż 60 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego (obecnie 1887,60 zł), ale przychód z kontraktu.
Jeżeli menedżer w ramach posiadanego wpisu do ewidencji działalności gospodarczej osiąga przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej niezwiązanej z zarządzaniem przedsiębiorstwem i równocześnie przychody z kontraktu menedżerskiego, mamy do czynienia ze zbiegiem tytułów do ubezpieczeń społecznych. W związku z tym podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z tego tytułu, który powstał wcześniej.
Może on również dokonać wyboru tytułu do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych (kontrakt menedżerski lub działalność).
Warunek jest taki: podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe z kontraktu menedżerskiego musi być równa lub wyższa od obowiązującej tę osobę najniższej podstawy wymiaru składek dla osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą, tj.:
- 1887,60 zł odpowiadające 60 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na dany rok kalendarzowy, jeżeli z działalności opłaca składki na zasadach ogólnych,
- 395,10 zł odpowiadające 30 proc. minimalnego wynagrodzenia w 2010 r., jeżeli z działalności opłaca składki od obniżonej podstawy wymiaru.
Gdy podstawa wymiaru składek z kontraktu menedżerskiego jest niższa od wskazanej wyżej, menedżer podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu działalności gospodarczej.
Może jednak dobrowolnie zostać objęty ubezpieczeniami również z kontraktu menedżerskiego. Z obydwu tytułów obowiązkowa jest jednak składka na ubezpieczenie zdrowotne.
Autor jest adwokatem
