Przystępując do sporządzenia listy płac dla cudzoziemców pracujących w Polsce, odrębnie musimy przyjrzeć się kwestiom oskładkowania i opodatkowania danego obcokrajowca.
Dla rozstrzygnięcia obowiązku ubezpieczeń społecznych podstawowym kryterium jest miejsce wykonywania pracy i tytuł, który rodzi obowiązek tych ubezpieczeń. Natomiast przy opodatkowaniu istotne jest miejsce zamieszkania osoby fizycznej, miejsce wykonywania pracy i źródło pozyskiwania dochodów.
Jeżeli polski pracodawca (zleceniodawca) ustali, że z tytułu zawartej umowy o pracę lub umowy-zlecenia cudzoziemiec podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu w Polsce, wówczas jest obowiązany za niego wypełnić obowiązki zusowskie jak za polskiego pracownika.
PIERWSZY OBOWIĄZEK
to zgłoszenie cudzoziemca do ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego na druku ZUS ZUA w terminie siedmiu dni od dnia nawiązania stosunku pracy, a w wypadku zleceniobiorców i menedżerów od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania.
W sytuacji gdy osoba zagraniczna podlega obowiązkowo tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu, zgłoszenia dokonuje się na formularzu ZUS ZZA. W tych dokumentach (jak we wszystkich związanych z ubezpieczeniami społecznymi lub zdrowotnym) płatnik musi podawać PESEL i NIP, a w razie gdy cudzoziemcowi ich lub jednego z nich nie nadano – serię i numer jego dowodu osobistego albo paszportu.
Jeśli seria i numer paszportu są dłuższe niż liczba przewidzianych pól, należy wykazywać sekwencję składającą się z serii i kolejnych cyfr, które mieszczą się w przeznaczonych do tego polach. Płatnik musi także pamiętać o dokonywaniu zamian w dokumentach zgłoszeniowych, jeżeli takie zmiany miały miejsce, oraz o wyrejestrowaniu cudzoziemców z ubezpieczeń, kiedy ustał tytuł do tych ubezpieczeń, tak jak przy osobach krajowych.
DRUGI OBOWIĄZEK
to ustalanie, pobranie, rozliczenie i odprowadzenie składek do ZUS. Opłacone składki za osoby zagraniczne rozliczane są w dokumentach rozliczeniowych: imiennych raportach miesięcznych (ZUS RCA, ZUS RSA, ZUS RZA) oraz deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA.
Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracowników cudzoziemców stanowi przychód w rozumieniu ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (DzU z 2000 r. nr 14, poz. 176 ze zm.).
Zgodnie z jej art. 12 przychodem są wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężna świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło ich finansowania, a ponadto świadczenia ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.
Tak samo jak u pracowników krajowych u cudzoziemców w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne nie uwzględnia się:
- wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną i zasiłków (art. 18 ust. 2 ustawy systemowej) oraz
- dochodów wymienionych w § 2 pkt 1 – 32 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (DzU nr 161, poz. 1106 ze zm.).
TRZECI OBOWIĄZEK
to konieczność odprowadzania składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych na tych samych zasadach, jak za osoby krajowe.
Wynika to jednoznacznie z polskich przepisów o ubezpieczeniach społecznych. Tę zasadę wyłączają tylko umowy międzynarodowe i prawo wspólnotowe. I to w ściśle określonych przypadkach
Zgodnie z zasadą terytorialności, wynikającą z art. 6 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2007 r. nr 11, poz. 74 ze zm., dalej ustawa systemowa), obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Polski są m.in. :
- pracownikami,
- osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy-zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia; przy czym z umowy-zlecenia uczniowie i studenci do ukończenia 26 lat nie podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.
Z powołanego przepisu wynika, że wszystkie osoby fizyczne bez względu na ich miejsce zamieszkania czy obywatelstwo podlegają polskim ubezpieczeniom społecznym, o ile wykonują pracę na obszarze Polski i na rzecz polskiego podmiotu.
Dlatego rozstrzygając obowiązek ubezpieczeń społecznych cudzoziemców, należy ustalić:
- czy doszło do zawarcia umowy z polskim podmiotem (umowa o pracę, umowa-zlecenie, kontrakt menedżerski),
- czy praca w ramach zawartej umowy jest faktycznie wykonywana na obszarze Polski.
Jeżeli umowa została zawarta z polskim podmiotem i praca w ramach zawartej umowy jest wykonywana na obszarze Polski, to osoba zagraniczna będzie podlegała ubezpieczeniom społecznym w Polsce.
ABC spółka z o.o. z siedzibą w Warszawie zatrudniła na podstawie umowy o pracę obywatela Korei Płd. Osoba ta wykonuje pracę w siedzibie spółki, czyli w Warszawie.
Pracownik ten z tytułu umowy o pracę wykonywanej na obszarze Polski podlega ubezpieczeniom społecznym w Polsce, według tych samych zasad co polscy pracownicy.
Wyższa uczelnia z siedzibą w Białymstoku na okres roku akademickiego zatrudniła na umowę-zlecenie obywatela Białorusi. Cudzoziemiec jako wykładowca języka rosyjskiego pracuje na uczelni w Białymstoku. Dlatego podlega ubezpieczeniom społecznym w Polsce, tak jak zleceniobiorca będący osobą krajową.
Polskim przepisom o ubezpieczeniach społecznych nie podlegają:
- obywatele państw obcych, których pobyt na obszarze Polski nie ma charakteru stałego i którzy są zatrudnieni w obcych przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych, misjach, misjach specjalnych lub instytucjach międzynarodowych, chyba że umowy międzynarodowe stanowią inaczej (art. 5 ust. 2 ustawy systemowej),
- cudzoziemcy oraz obywatele polscy zamieszkujący na stałe za granicą – zatrudnieni przez polskie podmioty, których miejsce wykonywania pracy określone zostało poza granicami Polski (art. 6 ust. 1 ustawy systemowej).
Firma eksportowa z siedzibą w Krakowie zatrudniła na podstawie umowy o pracę obywatela Rosji, który w obrębie regionu moskiewskiego pomaga polskim przewoźnikom dostarczyć i rozliczyć towar dla nabywców w Rosji.
Pracownik ten nie wykonuje pracy na obszarze Polski i w związku z tym nie podlega ubezpieczeniom społecznym w Polsce.
Spółka akcyjna z siedzibą w Szczecinie posiada zakład we Francji. Zatrudniła w nim na stanowisku zaopatrzeniowca, na podstawie umowy o pracę, obywatela polskiego mieszkającego stale we Francji.
Pracownik ten ze względu na stałe miejsce zamieszkania i miejsce wykonywania pracy na terenie Francji nie podlega polskim przepisom ubezpieczeń społecznych.
Cudzoziemcy zatrudnieni przez polskich pracodawców (zleceniodawców) nie będą podlegali polskiemu ustawodawstwu w zakresie ubezpieczeń społecznych, jeżeli obowiązek taki wyklucza umowa międzynarodowa, której Polska jest stroną, lub prawo wspólnotowe. W takiej sytuacji nie są zgłaszani przez polskie firmy do ubezpieczeń społecznych ani do ubezpieczenia zdrowotnego i w konsekwencji nie są za nich opłacane składki na te ubezpieczenia.
Zgodnie z ogólną zasadą umów międzynarodowych i prawa wspólnotowego w zakresie zabezpieczenia społecznego obowiązek ubezpieczenia społecznego powstaje w państwie, na terytorium którego pracownik wykonuje pracę, bez względu na jego miejsce zamieszkania, obywatelstwo czy miejsce siedziby pracodawcy. Wyjątek dotyczy pracowników delegowanych do pracy na teren drugiego państwa, którzy przy spełnieniu określonych warunków podlegają oskładkowaniu w państwie wysyłającym.
W praktyce jednak najwięcej mamy do czynienia z przemieszczaniem się osób w ramach państw członkowskich Unii Europejskiej, państw należących do Europejskiego Obszaru Gospodarczego czy Konfederacji Szwajcarskiej. Wobec nich stosuje się prawo wspólnotowe, zwłaszcza przepisy rozporządzenia Rady (EWG) nr 1408/71 z 14 czerwca 1971 r. w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego w stosunku do pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny rachunek oraz członków ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie (DzUrz WE L 149 z 5 lipca 1971 r. ze zm.).
W myśl jego art. 13 ust. 2 pracownik najemny zatrudniony na terytorium jednego państwa członkowskiego podlega jego ustawodawstwu nawet wtedy, gdy zamieszkuje na terytorium innego państwa członkowskiego lub jeżeli przedsiębiorstwo lub pracodawca, który go zatrudnia, ma swoją zarejestrowaną siedzibę lub miejsce prowadzenia działalności na terytorium innego państwa członkowskiego.
Obywatel Holandii, który ma jednocześnie stałe miejsce zamieszkania w tym państwie, jest zatrudniony przez polską firmę na podstawie kontraktu menedżerskiego i pracę wykonuje w Poznaniu. Zgodnie z prawem wspólnotowym podlega on polskim przepisom ubezpieczeń społecznych.
Polska firma z siedzibą w Lublinie zatrudniła na podstawie umowy o pracę obywatela Litwy, który wykonuje pracę na obszarze Litwy. Zgodnie z prawem wspólnotowym podlega litewskim przepisom ubezpieczeń społecznych.
Obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu, zgodnie z art. 66 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (DzU z 2008 r. nr 164, poz. 1027 ze zm., dalej ustawa zdrowotna), podlegają osoby spełniające warunki do objęcia ubezpieczeniami społecznymi, które są:
- pracownikami w rozumieniu ustawy systemowej,
- osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy-zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, a także
- członkami rad nadzorczych posiadającymi miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Cudzoziemcy, którzy są objęci ubezpieczeniami społecznymi w Polsce, podlegają ubezpieczeniu zdrowotnemu, jeżeli:
- legalnie zamieszkują na terytorium innego niż Polska państwa członkowskiego UE lub Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu,
- przebywają na terytorium Polski na podstawie wizy pobytowej w celu wykonywania pracy, zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony (z wyłączeniem zezwolenia udzielonego na podstawie art. 53a ust. 2 ustawy z 13 czerwca o cudzoziemcach, DzU z 2006 r. nr 234, poz. 1694 ze zm.), zezwolenia na osiedlenie się, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich, zgody na pobyt tolerowany lub posiadają status uchodźcy nadany w Polsce albo korzystają z ochrony czasowej na jej terytorium.
Zasady opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne za pracowników i zleceniobiorców będących osobami zagranicznymi są takie same jak dla osób krajowych. Art. 83 ustawy zdrowotnej dopuszcza w niektórych sytuacjach obniżenie obliczonej składki zdrowotnej do wysokości zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych. Nie jest to jednak możliwe w odniesieniu do cudzoziemca, którego dochody są zwolnione z podatku w Polsce na podstawie umowy międzynarodowej.
Gdy mają miejsce zamieszkania u nas, ich wszystkie dochody (przychody) są opodatkowane w naszym kraju.Fiskus upomni się tylko o należność od pieniędzy osiąganych na terytorium RP, jeśli mieszkają poza jego granicami
, dalej updof) nie definiuje pojęcia „cudzoziemiec” czy „osoba zagraniczna”. Natomiast zakres obowiązku podatkowego danej osoby fizycznej uzależnia od miejsca jej zamieszkania, a sposób opodatkowania od rodzaju źródła przychodów.
Jeżeli osoba fizyczna ma miejsce zamieszkania na terytorium Polski, to podlega obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów. Wówczas taka osoba, zgodnie z art. 3 ust. 1 updof, podlega w Polsce tzw. nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu (ma status rezydenta podatkowego w Polsce).
Jeżeli jednak osoba fizyczna nie ma na terytorium Polski miejsca zamieszkania, to podlega obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów (przychodów) osiąganych na terytorium Polski. Wtedy taka osoba, zgodnie z art. 3 ust. 2a updof, podlega w Polsce ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu (ma status nierezydenta).
Za osobę mającą miejsce zamieszkania w Polsce uważa się osobę fizyczną, która posiada tu centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) lub przebywa w naszym kraju dłużej niż 183 dni w roku podatkowym (art. 3 ust. 1a updof.) Tak więc za polskiego rezydenta podatkowego można uznać osobę zagraniczną (cudzoziemca), jeśli na terytorium naszego kraju ma miejsce zamieszkania, a za nierezydenta – obywatela polskiego, który przeniósł miejsce zamieszkania do innego państwa.
Zgodnie z art. 4a updof ustalenie polskiej rezydencji podatkowej osoby fizycznej następuje z uwzględnieniem postanowień konkretnej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, której stroną jest Polska.
Określenie „osoba mająca miejsce zamieszkania w umawiającym się państwie” oznacza każdą osobę, która zgodnie z prawem wewnętrznym tego państwa podlega tam opodatkowaniu ze względu na jej miejsce zamieszkania lub miejsce stałego pobytu – tak zwykle stanowią umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania.
Zatem o miejscu zamieszkania danej osoby fizycznej rozstrzygają przepisy wewnętrzne umawiających się państw. W sytuacji gdy każde z umawiających się państw na podstawie własnych przepisów uzna osobę fizyczną za mającą miejsce zamieszkania na jego terytorium, dochodzi do kolizji przepisów stanowiących o rezydencji podatkowej tej osoby. W takim wypadku polską czy też zagraniczną rezydencję podatkową należy ustalić na podstawie umów o unikaniu podwójnego opodatkowania.
Umowy zakładają, że rezydencję podatkową osoby fizycznej, która ma miejsce zamieszkania w obu umawiających się państwach (bo tak stanowi wewnętrzne prawo tych państw), ustala się według następujących zasad:
1) osobę uważa się za mającą miejsce zamieszkania w tym państwie, w którym ma ona stałe miejsce zamieszkania, a jeżeli ma ona stałe miejsce zamieszkania w obu umawiających się państwach, to uważa się ją za mającą miejsce zamieszkania w tym państwie, z którym ma ściślejsze powiązania osobiste i gospodarcze (ośrodek interesów życiowych),
2) jeżeli nie można ustalić, w którym państwie osoba ma ściślejsze powiązania osobiste i gospodarcze (ośrodek interesów życiowych) albo jeżeli nie posiada ona stałego zamieszkania w żadnym z państw, to uważa się ją za osobę mającą miejsce zamieszkania w tym państwie, w którym zwykle przebywa,
3) gdy osoba ta przebywa zazwyczaj w obu państwach lub nie przebywa w żadnym z nich, to uważa się ją za osobę mającą miejsce zamieszkania w tym państwie, którego jest obywatelem,
4) jeśli osoba ta jest obywatelem obydwu państw lub nie jest obywatelem żadnego z nich, to jej miejsce zamieszkania rozstrzygną właściwe organy umawiających się państw, w drodze wzajemnego porozumienia.
Jeżeli osoba zagraniczna nie podlega opodatkowaniu w Polsce, to polska firma z tytułu wypłaconego wynagrodzenia nie pełni funkcji płatnika podatku (nie oblicza i nie pobiera zaliczek na podatek dochodowy, nie sporządza informacji rocznej PIT-11).
Z praktyki i wyjaśnień organów podatkowych wynika, że dla ustalenia ośrodka interesów życiowych podatnika decydujące jest miejsce zamieszkania członków jego najbliższej rodziny (żony, męża, dzieci), a dla osób samotnych szczególną rolę odgrywa położenie centrum interesów gospodarczych podatnika.
Prawidłowe ustalenie miejsca zamieszkania osoby fizycznej jest bardzo ważne nie tylko dla określenia zakresu obowiązku podatkowego w Polsce tej osoby, ale również dla polskich podmiotów występujących w roli płatnika. Płatnik musi wiedzieć w momencie wypłaty wynagrodzenia, jakie przepisy polskiej ustawy o podatku dochodowym zastosować, jaki pobrać podatek dochodowy (zaliczkę czy podatek zryczałtowany), jaką informację roczną sporządzić (PIT-11 czy IFT-1R) i do jakiego urzędu skarbowego przekazać te informacje.
Jeżeli przepisy konkretnej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania dają stronie polskiej możliwość opodatkowania dochodów (przychodów) osób niemających w Polsce miejsca zamieszkania, to zgodnie z naczelną zasadą wynikającą z polskiej ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych dochody te są opodatkowane na zasadach ogólnych, tj. według skali podatkowej. Wyjątek od tej zasady dotyczy niektórych dochodów (przychodów) wymienionych m.in. w art. 29 ust. 1 updof, które są opodatkowane w sposób zryczałtowany.
Za dochody (przychody) osiągane na terytorium Polski przez osoby niemające w Polsce miejsca zamieszkania, zgodnie z art. 3 ust. 2b updof, uważa się w szczególności dochody (przychody) z:
- pracy wykonywanej na terytorium Polski na podstawie stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy, bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia,
- działalności wykonywanej osobiście na terytorium Polskim bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia,
- działalności gospodarczej prowadzonej na terytorium Polski,
- położonej na terytorium Polski nieruchomości, w tym ze sprzedaży takiej nieruchomości.
Skoro przedmiotem tego artykułu jest lista płac dla cudzoziemców pracujących w Polsce, odniosę się do kwestii opodatkowania dochodów ze stosunku pracy i przychodów (dochodów) z działalności wykonywanej osobiście, o której mowa w art. 13 pkt 7, 8 i 9 updof.
Na gruncie umów o unikaniu podwójnego opodatkowania dochody z pracy najemnej podlegają opodatkowaniu w państwie, w którym osoba fizyczna ma miejsce zamieszkania, chyba że praca wykonywana jest w drugim państwie. Jeżeli praca jest wykonywana w drugim państwie, to otrzymane za nią wynagrodzenie może być opodatkowane w tym drugim państwie. Powyższe oznacza, że przepisy umów dają możliwość opodatkowania dochodów również temu państwu, na terytorium którego osoba fizyczna wykonuje pracę, chociaż nie ma w nim miejsca zamieszkania.
W myśl polskich przepisów dochody z pracy wykonywanej na terytorium Polski na podstawie stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej lub spółdzielczego stosunku pracy są opodatkowane w Polsce bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia (art. 3 ust. 2b pkt 1 updof). Dlatego miejsce wykonywania pracy jest tak istotne dla rozstrzygnięcia kwestii, gdzie wynagrodzenie cudzoziemca za świadczoną pracę podlega opodatkowaniu.
Spółka kapitałowa z siedzibą w Szczecinie zatrudniła na podstawie umowy o pracę obywatela Niemiec. Pracownik ten nie wykonuje pracy na terytorium Polski i w związku z tym nie podlega opodatkowaniu w Polsce.
Firma z siedzibą w Gdańsku zatrudniła na podstawie umowy o pracę obywatela Norwegii, przy czym Norweg wykonuje pracę w Gdańsku. Dochód tej osoby z pracy wykonywanej w naszym kraju na rzecz polskiego podmiotu podlega opodatkowaniu w Polsce.
Pracownicy cudzoziemcy podlegają opodatkowaniu w Polsce na tych samych zasadach co polscy pracownicy, nie ma przy tym znaczenia, czy obcokrajowiec ma miejsce zamieszkania w Polsce, czy objęty jest nieograniczonym bądź ograniczonym obowiązkiem podatkowym.
Płatnik oblicza i pobiera zaliczki na podatek dochodowy, zgodnie z art. 32 updof (stosuje koszty uzyskania przychodów podstawowe 111,25 zł lub w przypadku złożenia przez pracownika stosownego oświadczenia koszty podwyższone 139,06 zł, zaliczkę oblicza przy zastosowaniu progresywnej skali podatkowej 18 lub 32 proc., zaliczkę może pomniejszyć o kwotę stanowiącą 1/12 kwoty zmniejszającej podatek – 46,33 zł, jeżeli dysponuje PIT-2).
Po zakończeniu roku podatkowego płatnik, który nie dokonuje rocznego rozliczenia podatku na formularzu PIT-40, obowiązany jest przygotować dla pracownika cudzoziemca informację PIT-11 (art. 39 ust. 1 updof).
W sytuacji gdy obowiązek poboru zaliczek ustał w ciągu roku podatkowego, płatnik na pisemny wniosek pracownika cudzoziemca, w terminie 14 dni od złożenia tego wniosku, zobowiązany jest sporządzić i przekazać PIT-11 pracownikowi oraz urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych (art. 39 ust. 2 updof).
Zgodnie z umowami o unikaniu podwójnego opodatkowania dochody z tytułu działalności wykonywanej osobiście, w tym z tytułu umowy-zlecenia lub umowy o dzieło, mogą być kwalifikowane do dochodów z wykonywania wolnych zawodów albo do dochodów z innej działalności o samodzielnym charakterze lub pełnienia funkcji członków organów spółek.
Dochody z tytułu wolnego zawodu lub innej działalności o samodzielnym charakterze na gruncie umów o unikaniu podwójnego opodatkowania podlegają opodatkowaniu tylko w tym państwie, w którym osoba fizyczna ma miejsce zamieszkania. W sytuacji gdy polski podmiot dysponuje certyfikatem rezydencji, nie ma obowiązku pobrania podatku od tych przychodów.
W wypadku wynagrodzeń wypłacanych członkom organów spółek umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania zezwalają na opodatkowanie tego dochodu w państwie, w którym siedzibę ma spółka. Zatem dysponując certyfikatem rezydencji, polska spółka kapitałowa ma obowiązek pobrać 20-proc. ryczałt od przychodów takiej osoby.
Opodatkowanie przychodów z działalności wykonywanej osobiście nie jest proste. Zależy od miejsca zamieszkania osoby uzyskującej te przychody oraz od tego, czy osoba zagraniczna dostarczyła polskiemu podmiotowi certyfikat rezydencji, czy nie.
Przychodami z działalności wykonywanej osobiście są m.in. przychody:
- otrzymywane przez osoby, niezależnie od sposobu ich powoływania, należące do składu zarządów, rad nadzorczych, komisji lub innych organów stanowiących osób prawnych (art. 13 pkt 7 updof),
- z tytułu wykonywania usług na podstawie umowy-zlecenia lub umowy o dzieło, uzyskiwane wyłącznie od osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą, osoby prawnej i jej jednostki organizacyjnej oraz jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej (art. 13 pkt 8 updof),
- uzyskane na podstawie umów o zarządzanie przedsiębiorstwem, kontraktów menedżerskich lub umów o podobnym charakterze (art. 13 pkt 9 updof).
Jeżeli osoba zagraniczna posiada miejsce zamieszkania na terytorium Polski (ze względu na zlokalizowany tu ośrodek interesów życiowych lub ze względu na okres pobytu powyżej 183 dni w roku podatkowym), to jej dochody z działalności wykonywanej osobiście, o której mowa w art. 13 pkt 2, 4 – 9 updof, są opodatkowane na zasadach ogólnych. Czyli zgodnie z art. 41 updof (tak jak u osób krajowych).
W sytuacji gdy osoba zagraniczna nie posiada w Polsce miejsca zamieszkania w rozumieniu art. 3 ust. 2a updof, to przychody z działalności wykonywanej osobiście, o której mowa w art. 13 pkt 2, 6 – 9 updof, opodatkowane są w formie ryczałtu w wysokości 20 proc. przychodu, zgodnie z art. 29 ust. 1 updof.
Natomiast pobór zryczałtowanego podatku określa art. 41 ust. 4 updof. Powyższą zasadę opodatkowania stosuje się z uwzględnieniem umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, których stroną jest Polska.
Jednakże zastosowanie stawki podatku wynikającej z właściwej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania lub niepobranie podatku zgodnie z taką umową jest możliwe pod warunkiem udokumentowania dla celów podatkowych miejsca zamieszkania podatnika uzyskanym od niego certyfikatem rezydencji
Jeżeli osoba zagraniczna została uznana za osobę mającą miejsce zamieszkania w Polsce na podstawie art. 3 ust. 1a updof i dostarczyła płatnikowi certyfikat rezydencji, wówczas płatnik nie ustala polskiej rezydencji i pobiera zryczałtowany podatek dochodowy na zasadach określonych w art. 41 ust. 9 updof. Powołany przepis doprecyzowano od 1 stycznia 2009 r.
Zgodnie z art. 42 ust. 2 pkt 2 updof płatnik zobligowany jest do przesłania w terminie do końca lutego roku następującego po roku podatkowym lub na pisemny wniosek podatnika w terminie 14 dni od złożenia wniosku podatnikowi i urzędom skarbowym, którymi kierują naczelnicy urzędów skarbowych właściwi w sprawach opodatkowania osób zagranicznych, imiennych informacji IFT-1/IFT1R.
Polska firma zatrudniła na podstawie umowy o pracę na okres
od 1 października do 31 grudnia 2009 r. obywatela Hiszpanii. Cudzoziemiec wykonuje pracę na terytorium Polski. Od polskiego pracodawcy co miesiąc otrzymuje wynagrodzenie podstawowe 25 000 zł.
Firma opłaca za niego hotel, wartość tego świadczenia na podstawie faktury VAT wynosi 6500 zł, dodatkowo pokrywa koszt abonamentu medycznego w wysokości 500 zł.
Ustalenia:
- pracownik ten podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu w Polsce, ponieważ wykonuje pracę na obszarze Polski; w związku z tym pracodawca zgłosił go do tych ubezpieczeń na formularzu ZUS ZUA z kodem 01 10 XX,
- dochody Hiszpana z pracy wykonywanej na terytorium Polski, zgodnie z art. 15 ust. 1 polsko-hiszpańskiej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania i art. 3 ust. 2b updof, podlegają opodatkowaniu w Polsce; pracodawca jako płatnik zobowiązany jest do obliczania i poboru zaliczek na podatek dochodowy zgodnie z art. 32 updof oraz do sporządzenia i przekazania w terminie do końca lutego 2010 r. informacji PIT-11 temu pracownikowi oraz urzędowi skarbowemu właściwemu w sprawach opodatkowania osób zagranicznych,
- cudzoziemiec ma obowiązek do 30 kwietnia 2010 r. złożyć roczne zeznanie podatkowe w urzędzie skarbowym właściwym dla zagranicznych osób fizycznych, a jeżeli przed tym terminem zamierza wyjechać z Polski, to zeznanie powinien złożyć przed opuszczeniem terytorium Polski (art. 45 ust. 7 updof).
Sposób wyliczenia poborów netto został przedstawiony w poz. 1 listy płac. Pracodawca zastosował koszty uzyskania przychodów 111,25 zł, stawkę podatku 18 proc. i kwotę obniżającą zaliczkę 46,33 zł (ma PIT-2).
Polska firma zatrudniła na podstawie umowy-zlecenia obywatela Belgii. Umowa została zawarta na okres od 1 września do 30 listopada 2009 r. Belg pracuje na terytorium Polski w charakterze konsultanta. Jego wynagrodzenie objęte umową wynosi 50 000 zł. Nie dostarczył polskiej firmie certyfikatu rezydencji.
Ustalenia:
- zleceniobiorca wykonujący pracę na terytorium Polski podlega obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu w Polsce, ponieważ pracę wykonuje na obszarze Polski; nie przystąpił do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego; firma zgłosiła go do ubezpieczeń na formularzu ZUS ZUA z kodem 04 11 XX,
- przychód Belga z pracy wykonywanej na terytorium Polski, zgodnie z art. 3 ust. 2b updof podlega opodatkowaniu w Polsce, na zasadzie art. 29 ust. 1 updof; płatnik pobiera 20-proc. ryczałt; cudzoziemiec ten nie ma w Polsce miejsca zamieszkania (nie posiada na terytorium Polski ośrodka interesów życiowych, a jego pobyt w Polsce w 2009 r. będzie wynosił tylko 91 dni),
- polska firma w terminie do końca lutego 2010 r. sporządzi i przekaże informację IFT-1R tej osobie oraz urzędowi skarbowemu właściwemu w sprawach opodatkowania osób zagranicznych,
- cudzoziemiec nie składa rocznego zeznania podatkowego w Polsce.
Sposób wyliczenia poborów netto został przedstawiony w poz. 2 listy płac.
Polska firma zawarła umowę o dzieło na wykonanie zdjęć do reklamy produktu z osobą mającą miejsce zamieszkania w Holandii. Zdjęcia były wykonywane w Polsce. Honorarium za wykonane dzieło wynosiło 40 000 zł i zostało wypłacone w listopadzie 2009 r. Holender nie dostarczył polskiej firmie certyfikatu rezydencji.
Ustalenia:
- wykonawca dzieła nie podlega ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu w Polsce, ponieważ umowa o dzieło nie stanowi tytułu do tych ubezpieczeń,
- przychód z tytułu umowy o dzieło podlega opodatkowaniu w Polsce zgodnie z art. 3 ust. 2b updof 20-proc. ryczałtem stosownie do art. 29 ust. 1 updof, ponieważ osoba nie posiada w Polsce miejsca zamieszkania (przebywała w 2009 r. tylko 20 dni),
- polska firma obowiązana jest do końca lutego 2010 r. sporządzić i przekazać informację IFT-1R wykonawcy dzieła oraz urzędowi skarbowemu właściwemu w sprawach opodatkowania osób zagranicznych,
- cudzoziemiec nie składa rocznego zeznania podatkowego w Polsce.
Sposób wyliczenia poborów netto został przedstawiony w poz. 3 listy płac.
Prezesem zarządu spółki z o.o. z siedzibą w Polsce jest obcokrajowiec, obywatel Szwecji. Polską spółką zarządza na podstawie kontraktu menedżerskiego. W związku z wykonywaniem funkcji w Polsce przebywa od 2007 r. Co roku dostarcza polskiej spółce certyfikat rezydencji wystawiony przez szwedzki urząd podatkowy.
Jego miesięczne wynagrodzenie objęte kontraktem wynosi 80 000 zł, ponadto spółka ponosi koszty związane z jego podróżą do rodziny mieszkającej w Szwecji. W październiku koszty przelotów wynosiły 6000 zł.
Ustalenia:
- osoba ta wykonuje pracę na terytorium Polski na podstawie umowy cywilnej, która stanowi tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych oraz ubezpieczenia zdrowotnego; cudzoziemiec nie przystąpił do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego; w lutym 2009 r. przekroczył limit ograniczenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (95 790 zł), zatem płatnik nie nalicza i nie potrąca składek na te ubezpieczenia,
- zgodnie z art. 16 polsko-szwedzkiej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania oraz polskim prawem dochody tej osoby podlegają opodatkowaniu w Polsce; z uwagi na okres pobytu cudzoziemiec uznawany jest za osobę mającą miejsce zamieszkania w Polsce; płatnik w zasadzie powinien obliczać i pobierać zaliczki na podatek dochodowy na zasadach ogólnych, tj. zgodnie z art. 41 updof, ale osoba ta dostarczyła polskiej firmie certyfikat rezydencji; w tej sytuacji płatnik nie ustala rezydencji podatkowej tej osoby, a zgodnie z art. 41 ust. 9 updof nadal pobiera zryczałtowany podatek dochodowy w wysokości 20 proc. przychodu,
- po zakończeniu roku podatkowego, w terminie do końca lutego 2010 r., płatnik sporządza i przekazuje informację IFT-1R cudzoziemcowi oraz urzędowi skarbowemu właściwemu w sprawach opodatkowania osób zagranicznych,
- cudzoziemiec ten może opodatkować dochody w rocznym zeznaniu podatkowym według skali podatkowej, o ile spełni warunki, o których mowa w art. 29 ust. 4 updof, a zryczałtowany podatek dochodowy potraktuje na równi z pobraną przez płatnika zaliczką na podatek dochodowy.
Sposób wyliczenia poborów netto został przedstawiony w poz. 4 listy płac.
W zarządzie polskiej spółki zasiada obcokrajowiec – obywatel Izraela. Swoją funkcję pełni od 2005 r. na podstawie powołania i nie łączy go z polską spółką żaden inny stosunek prawny (ani stosunek pracy, ani stosunek cywilnoprawny). W Polsce osoba ta przebywa z przerwami i trudno ustalić, gdzie ma miejsce zamieszkania, stąd spółka poprosiła o certyfikat rezydencji, który został dostarczony w 2006 r. Spółka co miesiąc wypłaca tej osobie 20 000 zł.
Ustalenia:
- osoba ta nie podlega ubezpieczeniom społecznym ani zdrowotnemu w Polsce, ponieważ pełnienie funkcji członka zarządu z powołania nie stanowi tytułu do tych ubezpieczeń,
- przychody z tytułu pełnienia funkcji członka zarządu zgodnie z art. 16 polsko-izraelskiej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania oraz art. 3 ust. 2b updof podlegają opodatkowaniu w Polsce; płatnik pobiera 20-proc. zryczałtowany podatek na podstawie art. 29 ust. 1 updof,
- po zakończeniu roku podatkowego, w terminie do końca lutego 2010 r., płatnik sporządza i przekazuje informację IFT-1R cudzoziemcowi i urzędowi skarbowemu właściwemu w sprawach opodatkowania osób zagranicznych.
Sposób wyliczenia kwoty do wypłaty został przedstawiony w poz. 5 listy płac.
W radzie nadzorczej polskiej spółki kapitałowej zasiada obcokrajowiec – obywatel Niemiec. Funkcję członka rady nadzorczej pełni od 2006 r. Spółka co miesiąc wypłaca mu 10 000 zł. Osoba ta dostarczyła polskiemu płatnikowi certyfikat rezydencji wystawiony przez niemiecki organ podatkowy, z którego wynika, że ma miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w Berlinie.
Ustalenia:
- osoba ta nie podlega ubezpieczeniom społecznym w Polsce, ponieważ pełnienie tej funkcji nie stanowi do nich tytułu; nie podlega ubezpieczeniu zdrowotnemu w Polsce, ponieważ nie ma tu miejsca zamieszkania,
- przychody z tytułu pełnionej funkcji członka rady nadzorczej, zgodnie z art. 16 ust. 1 polsko-niemieckiej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania i art. 3 ust. 2b updof, podlegają opodatkowaniu w Polsce na zasadzie art. 20 ust.1 updof, tj. 20-proc. zryczałtowanym podatkiem dochodowym,
- po zakończeniu roku podatkowego, w terminie do końca lutego 2010 r., płatnik sporządza i przekazuje informację IFT-1R cudzoziemcowi i urzędowi skarbowemu właściwemu w sprawach opodatkowania osób zagranicznych.
Sposób wyliczenia kwoty do wypłaty został przedstawiony w poz. 6 listy płac.
