Urodzony 20 lipca 1949 r. pracownik 20 lutego 2015 r. osiągnął wiek emerytalny. Nadal pozostaje w zatrudnieniu, ponieważ przebywa na zwolnieniu lekarskim i 15 kwietnia 2015 r. przestanie pobierać zasiłek chorobowy. Czy pracownikowi, który spełnia wszystkie warunki nabycia prawa do emerytury, może być przyznana renta za niezdolność do pracy? Czy pracodawca ma złożyć wniosek o rentę czy emeryturę dla tej osoby? – pyta czytelnik.
Zasady nabywania prawa do świadczeń emerytalno-rentowych określa ustawa z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. DzU z 2013 r., poz. 1440 ze zm., dalej: ustawa emerytalna). W myśl jej art. 100 prawo do świadczeń określonych w ustawie powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa. Jeżeli ubezpieczony pobiera zasiłek chorobowy, świadczenie rehabilitacyjne lub wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy wypłacane na podstawie kodeksu pracy, prawo do emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy lub renty szkoleniowej powstaje z dniem zaprzestania ich pobierania.
Warunkiem nabycia prawa do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy jest zgłoszenie przez zainteresowanego wniosku o to świadczenie do ZUS z odpowiednią dokumentacją.
Kilka kroków
Emeryturę w powszechnym wieku emerytalnym dla osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r. przewiduje art. 24 ustawy emerytalnej Przysługuje ona niezależnie od długości przebytego okresu składkowego i nieskładkowego. W myśl art. 24 ust. 1b ustawy emerytalnej osobie ubezpieczonej – mężczyźnie urodzonemu od 1 lipca do 30 września 1949 r. – emerytura przysługuje po osiągnięciu 65 lat i siedmiu miesięcy. Zatem pracownik czytelnika urodzony 20 lipca 1949 r. mógł przejść na emeryturę od 20 lutego 2015 r.
Świadczenie według nowych zasad przyznaje się nie wcześniej niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek. Prawo do niego może powstać także np. w trakcie pobierania zasiłku chorobowego.
Prawo do emerytury ustala i przyznaje ZUS na wniosek osoby ubezpieczonej lub jej pełnomocnika, zgłoszony bezpośrednio do oddziału. Obejmuje to zarówno nową emeryturę, jak i okresową kapitałową oraz ich wysokość.
Przykład
Z wnioskiem o emeryturę wystąpił pracownik urodzony w 1949 r., który mimo że w 2015 r. spełnia warunki do tego świadczenia, tj. podwyższony wiek emerytalny, nadal pozostaje w zatrudnieniu. Czy w jego imieniu wniosek do ZUS o przyznanie emerytury według nowych zasad musi złożyć zakład czy sam pracownik?
W tym przypadku pracodawca nie musi kompletować i sporządzać wniosku oraz przedstawiać go we właściwym oddziale organu rentowego. To pracownik powinien złożyć podanie o emeryturę w ZUS.
Pracodawcy muszą natomiast:
- współdziałać z pracownikiem w gromadzeniu dokumentacji niezbędnej do przyznania świadczenia,
- wydać pracownikowi lub ZUS zaświadczenia niezbędne do ustalenia prawa do świadczeń i ich wysokości.
Dla kogo renta
W myśl art. 57 ustawy emerytalnej renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje osobie, która spełnia łącznie następujące warunki:
- jest niezdolna do pracy,
- ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy (od roku do pięciu lat – w zależności od wieku, w którym stała się niezdolna do pracy),
- stała się niezdolna do pracy w okresach składkowych i nieskładkowych wymienionych w ustawie emerytalnej lub nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.
Tego ostatniego warunku nie muszą spełniać ci, którzy udowodnili okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat (kobieta) lub 25 lat (mężczyzna) oraz zostali uznani za całkowicie niezdolnych do pracy.
Osobie, która spełniła warunki z art. 57 ustawy emerytalnej, przysługuje renta:
- stała – jeżeli niezdolność do pracy jest trwała,
- okresowa – jeżeli niezdolność do pracy jest okresowa.
Renta okresowa przysługuje przez tyle czasu, ile ZUS wskazał w decyzji.
W razie nabycia przez mężczyznę urodzonego 20 lipca 1949 r. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy z chwilą osiągnięcia przez niego podwyższonego wieku emerytalnego, tj. 65 lat i siedmiu miesięcy, ZUS przyzna mu od 20 lutego 2015 r. emeryturę z urzędu zamiast pobieranej renty za niezdolność do pracy. Zgodnie bowiem z art. 24a lub 27a ustawy emerytalnej prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy ustaje z dniem, od którego została przyznana emerytura z urzędu.
W przypadku nabycia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy jej wypłata nie zależy od rozwiązania stosunku pracy. Natomiast przy nabyciu prawa do emerytury jej wypłatę zawiesza się bez względu na wysokość przychodu uzyskiwanego przez emeryta z zatrudnienia kontynuowanego bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, ustalonym w decyzji ZUS.
Co radzić
Jeżeli zatem pracownik spełnia warunki nabycia prawa zarówno do emerytury, jak i do renty za niezdolność do pracy, może złożyć wniosek o każde z tych świadczeń. Do niego należy decyzja, co wybrać. Gdyby ZUS przyznał mu rentę za częściową niezdolność do pracy, byłaby ona niższa od emerytury o 25 proc.
—Zygmunt Łobejko
