Po ustaniu zatrudnienia nie zawsze należy się zasiłek chorobowy

Wraz z rozwiązaniem umowy o pracę kończy się również ubezpieczenie chorobowe pracownika. A to ono determinuje uprawnienia do zasiłku za czas absencji zdrowotnej.  Świadczenie przysługuje bowiem pod warunkiem, że niezdolność do pracy powstanie w czasie ubezpieczenia chorobowego.

Nie oznacza to jednak, że pracownik nigdy nie dostanie zasiłku za czas choroby trwającej po ustaniu zatrudnienia. Po pierwsze otrzyma go, jeśli zacznie chorować jeszcze w czasie trwania stosunku pracy, a niedyspozycja zdrowotna będzie nieprzerwanie trwać po rozwiązaniu umowy. Po drugie zasiłkowe pieniądze przysługują etatowcowi, który zachoruje już po utracie pracy, pod warunkiem, że stanie się niezdolny do pracy nie później niż:

w ciągu 14 dni od ustania zatrudnienia, a niedyspozycja trwa przez co najmniej 30 dni; niezdolność ta nie musi być orzeczona jednym zaświadczeniem lekarskim,

w ciągu 3 miesięcy od ustania zatrudnienia; dotyczy to jednak wyłącznie choroby zakaźnej, której okres wylęgania jest dłuższy niż 14 dni lub innej choroby, której objawy ujawniają się po okresie dłuższym niż 14 dni od początku zachorowania. Również w tym wypadku niezdolność do pracy z powodu choroby musi trwać nieprzerwanie przez co najmniej 30 dni.

Przykład

Pani Małgorzata pracowała w zakładzie od 1 stycznia 2011 r. do 31 października 2013 r. W czasie trwania zatrudnienia zachorowała i przedłożyła pracodawcy zwolnienie lekarskie obejmujące okres od 13 października do 7 listopada br. Jest to jej pierwsza niedyspozycja zdrowotna w tym roku. Pracodawca ma obowiązek wypłacić pracownicy wynagrodzenie chorobowe za okres od 13 do 31 października br. Za okres od 1 do 7 listopada br., czyli za czas absencji po ustaniu ubezpieczenia chorobowego, zasiłek wypłaci ZUS, właściwy według miejsca zamieszkania kobiety.

Przykład

Z pracownikiem rozwiązano umowę o pracę 14 września br. Był on niezdolny do pracy z powodu choroby od 17 do 22 września br. (6 dni), od 23 września do 4 października br. (12 dni), od 5 do 23 października br. (19 dni). Pracownik ma prawo do zasiłku chorobowego za cały okres choroby, tj. od 17 września do 23 października br. (37 dni), gdyż niezdolność do pracy powstała w ciągu 14 dni od ustania zatrudnienia i mimo że orzeczona została trzema zaświadczeniami lekarskimi, trwa nieprzerwanie ponad 30 dni.

Różne przypadki z niezdolnością do zadań po rozwiązaniu umowy

Do 10 października br. byłem zatrudniony w firmie budowlanej. Zachorowałem po rozwiązaniu angażu i przedłożyłem w ZUS zwolnienia lekarskie: od 15 do 20 października br. (6 dni) i od 23 października do 24 listopada br. (33 dni). Czy przerwa w chorobie pozbawia mnie prawa do zasiłku chorobowego za oba przedłożone zwolnienia?

Nie. ZUS odmówi wypłaty zasiłku chorobowego za pierwsze zwolnienie wystawione od 15 do 20 października br., ponieważ niezdolność do pracy, choć powstała w ciągu 14 dni od ustania zatrudnienia, nie trwała bez przerwy co najmniej 30 dni (trwała 6 dni). ZUS podejmie natomiast wypłatę zasiłku chorobowego za drugi okres niezdolności do pracy od 23 października do 24 listopada br., ponieważ choroba powstała w ciągu 14 dni od ustania zatrudnienia i trwała bez przerwy co najmniej 30 dni. Zatem oba warunki do przyznania zasiłku chorobowego zostały spełnione.

Gospodarstwo i KRUS

Czy posiadanie gospodarstwa rolnego pozbawia prawa do zasiłku chorobowego po ustaniu zatrudnienia?

Nie zawsze. Artykuł 13 ust. 1 pkt 5 ustawy zasiłkowej wskazuje, że zasiłek chorobowy nie przysługuje osobie, która podlega obowiązkowo ubezpieczeniu społecznemu rolników określonemu w przepisach o ubezpieczeniu społecznym rolników. Zatem prawa do świadczenia chorobowego po ustaniu zatrudnienia nie nabędą pracownicy, którzy prowadzą gospodarstwo rolne o powierzchni przekraczającej 1 ha przeliczeniowy lub jeżeli gospodarstwo obejmuje dział specjalny, co pozwala przystąpić do ubezpieczenia społecznego rolników.

Jednak sama liczba hektarów nie decyduje o prawie do zasiłku chorobowego. Ważna jest też data powstania niezdolności do pracy. Gdy zacznie się ona po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego i po co najmniej jednodniowej przerwie, to pracownik nie nabędzie prawa do zasiłku. W takim wypadku istnieje bowiem obowiązek ubezpieczenia społecznego rolników i osoba niezdolna do pracy powinna wystąpić o świadczenia chorobowe do KRUS.

Użytkowanie gospodarstwa rolnego nie wyklucza prawa do zasiłku chorobowego za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego pod warunkiem, że niezdolność do pracy powstała w czasie ubezpieczenia chorobowego lub bezpośrednio po dacie ustania tytułu tego ubezpieczenia. Wówczas rolnik, który był pracownikiem i zachorował w czasie trwania zatrudnienia lub bezpośrednio po ustania zatrudnienia, nie podlega ubezpieczeniu społecznemu rolników. Jest bowiem uprawniony do zasiłku chorobowego z tytułu pracowniczego ubezpieczenia.

Przykład

Pracownik był zatrudniony od 1 lutego 2011 r. do 29 października br. Jest właścicielem gospodarstwa rolnego o powierzchni 3 ha przeliczeniowych. Od 30 października do 30 listopada br. przedłożył zwolnienie lekarskie w związku z chorobą. Pracownik ma prawo do zasiłku chorobowego od 30 października br., gdyż zachorował bezpośrednio po dacie ustania tytułu ubezpieczenia i nie podlega ubezpieczeniu społecznemu rolników ze względu na uprawnienia do zasiłku chorobowego z tytułu pracowniczego ubezpieczenia. Gdyby zachorowanie nastąpiło po co najmniej jednodniowej przerwie, a więc np. od 31 października br., to pracownik nie nabyłby prawa do zasiłku, ponieważ od 30 października br. zostałby objęty obowiązkowo ubezpieczeniem społecznym rolników i z tego tytułu mógłby ubiegać się o prawo do zasiłku.

Gdy drugi angaż trwa

Czy zatrudniony na więcej niż jedną umowę o pracę, gdy skończy się jedna z nich, ma prawo do zasiłku chorobowego po ustaniu zatrudnienia?

Tak. Pracownik, który był zatrudniony równocześnie na podstawie więcej niż jednej umowy o pracę, a jedna z umów zakończyła się, nie traci uprawnień do zasiłku chorobowego za okres niezdolności do pracy z powodu choroby przypadającej po ustaniu zatrudnienia. Zarówno wtedy, gdy niezdolność do pracy powstała w czasie zatrudnienia, jak i po jego ustaniu. W takim wypadku rozwiązanie stosunku pracy z jednym z pracodawców nie powoduje ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego. Tytułem tym jest trwające zatrudnienie i istnieje on do czasu rozwiązania stosunku pracy ze wszystkimi pracodawcami.

Przykład

Pracownik był zatrudniony w dwóch firmach na podstawie dwóch umów o pracę. Od 11 października br. jest zatrudniony tylko u jednego pracodawcy. Choruje od 5 do 27 października br. Pracownik wykorzystał w tym roku przysługujące mu 33 dni wypłaty wynagrodzenia chorobowego. Za okres tej niezdolności do pracy nabył prawo do zasiłku chorobowego:

– od 5 do 10 października br. u dwóch pracodawców,

– od 11 do 27 października br. z tytułu zatrudnienia, które trwa nadal,

– po ustaniu zatrudnienia, płatnego przez ZUS, od 11 do 27 października br.

Renta rodzinna nie odbiera uprawnień

Umowa o pracę zawarta od 1 sierpnia 2012 r. rozwiąże się z końcem listopada br. Od 20 sierpnia br. jestem na chorobowym. Czy będzie mi przysługiwało prawo do zasiłku chorobowego za okres po ustaniu zatrudnienia, jeśli pobieram rentę rodzinną po zmarłym mężu?

Tak. Renta rodzinna pobierana przez czytelnika nie ma wpływu na prawo do zasiłku chorobowego przysługującego za okres po rozwiązaniu umowy o pracę.

W myśl art. 13 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn. DzU z 2010 r. nr 77, poz. 512 ze zm., ustawa zasiłkowa) zasiłek chorobowy z tytułu choroby powstałej zarówno w czasie trwania zatrudnienia, jak i tej powstałej po rozwiązaniu angażu nie przysługuje za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego osobie, która:

– ma ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy (zasady tej nie stosuje się do osób niezdolnych do pracy i uprawnionych do renty wypłacanej na podstawie prawa cywilnego, np. do renty wyrównawczej, renty socjalnej),

– kontynuuje działalność zarobkową lub podjęła działalność zarobkową stanowiącą tytuł do objęcia obowiązkowo lub dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym albo zapewniającą prawo do świadczeń za okres niezdolności do pracy z powodu choroby,

– nie nabyła prawa do zasiłku chorobowego w czasie trwania ubezpieczenia z powodu nieprzepracowania wymaganego okresu (w przypadku pracowników 30 dni),

– jest uprawniona do zasiłku dla bezrobotnych, zasiłku przedemerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego albo nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego,

– podlega obowiązkowo ubezpieczeniu społecznemu rolników określonemu w przepisach o ubezpieczeniu społecznym rolników.

W myśl art. 13 ust. 1 pkt 1 ustawy zasiłkowej zasiłek chorobowy nie przysługuje za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego osobie, która m.in. ma ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy. A zatem ustawa zasiłkowa nie przewiduje utraty prawa do zasiłku chorobowego za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, gdy były pracownik jest uprawniony do renty rodzinnej po zmarłym członku rodziny.

Ponieważ czytelniczka stała się niezdolna do pracy z powodu choroby jeszcze w czasie trwania stosunku pracy, to po rozwiązaniu umowy nadal będzie jej przysługiwał zasiłek chorobowy. Nie dłużej jednak niż do wyczerpania 182-dniowego okresu zasiłkowego pod warunkiem, że w niezdolności do pracy po ustaniu zatrudnienia nie wystąpi przerwa.