Składki ZUS osoby oddelegowanej do pracy za granicą

Dla wszystkich pracowników objętych ubezpieczeniami w Polsce podstawą wymiaru składek społecznych jest przychód z zatrudnienia w stosunku pracy w rozumieniu ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. DzU z 2012 r., poz. 361 ze zm., dalej updof). Z danin na rzecz ZUS zwolnione są jednak:

- wynagrodzenia chorobowe i zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego i wypadkowego,

- świadczenia wymienione w § 2 ust. 1 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (DzU nr 161, poz. 1106 ze zm., dalej rozporządzenie składkowe).

Dotyczy to również oddelegowanych do pracy za granicę, czyli tych, którym w angażu czasowo zmieniono miejsce pracy i wskazano je poza obszarem Polski. U nich trzeba jednak pamiętać o pewnych odmiennościach przy kalkulowaniu należności składkowych.

Obowiązuje minimum

Podwładni wysłani do świadczenia obowiązków za granicę w zakresie oddelegowania (nie chodzi tu o osoby odbywające podróż służbową), podlegający podczas tej pracy polskiemu ustawodawstwu z zabezpieczenia społecznego (np. zgodnie z unijnymi przepisami dotyczącymi koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego), korzystają ze zwolnienia ZUS, o którym mowa w § 2 ust. 16 rozporządzenia składkowego.

Na mocy tej regulacji podstawę ich oskładkowania ustala się, pomniejszając osiągnięty przez nich przychód o równowartość diet należnych z racji zagranicznych delegacji (właściwych dla państwa oddelegowania) za każdy dzień pobytu zagranicą. Kwoty tych diet określają przepisy w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju >patrz ramka.

Ustanawiając to zwolnienie, ustawodawca poczynił jedno istotne zastrzeżenie. Miesięczna podstawa, od której wylicza się składki ZUS u oddelegowanego, nie może być niższa od prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy, zapisanego w ustawie budżetowej.

Oznacza to, że w 2013 r. najniższa podstawa wymiaru opłat na ubezpieczenia społeczne za pracowników wysłanych za granicę, którzy w tym czasie podlegają ZUS, wynosi 3713 zł. W zeszłym roku była na poziomie 3526 zł.

Wpływa to także na podstawę składki zdrowotnej. Obliczamy ją:

- pomniejszając o składki na ubezpieczenia społeczne finansowane przez pracownika,

- bez stosowania wyłączenia wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy ani ograniczenia do rocznego limitu ZUS.

Nie każdy dzień można odjąć

Diety w kwocie właściwej dla kraju oddelegowania można odliczać od podstawy oskładkowania tylko za tzw. dni pobytu w danym państwie. Za takie uznaje się jedynie te, które:

- podwładny spędził za granicą, pracując oraz

- stanowiły dni rozkładowo wol- ne od pracy (np. weekendy).

Do dni uprawniających do pomniejszania podstawy składkowej o diety delegacyjne nie wlicza się tych, w których podwładny:

- przebywał na urlopie wypoczynkowym lub bezpłatnym albo

- był niezdolny do pracy i pobierał świadczenie z ubezpieczenia chorobowego lub wypadkowego.

Zatem podstawy składek nie wolno pomniejszyć o równowartości diet przypadających na okres wakacji, urlopu bezpłatnego i pobierania świadczeń chorobowych i macierzyńskich, niezależnie od tego, czy zatrudniony przebywał w czasie tej nieobecności w kraju, czy za granicą.

Czasem jednak obniżamy

W praktyce zdarzają się sytuacje, że kwota, od której nalicza się i odprowadza składki społeczne za oddelegowanego, może być niższa niż prognozowane na dany rok przeciętne wynagrodzenie w gospodarce narodowej. Z takimi przypadkami mamy do czynienia wtedy, gdy:

- ubezpieczenia, których obowiązek wynika z realizacji zadań za granicą, trwały krócej niż miesiąc, ponieważ pracownik podjął tę pracę lub ją zakończył w trakcie miesiąca,

- pracownik przez część miesiąca nie pracował z powodu absencji uprawniającej do pobierania z jej tytułu świadczeń z ubezpieczenia chorobowego lub wypadkowego,

- ubezpieczenia z tytułu pracy świadczonej poza Polską trwały krócej niż miesiąc, gdyż podwładny miał urlop bezpłatny.

W tych okolicznościach kwotę najniższej podstawy wymiaru składek zmniejsza się proporcjonalnie poprzez:

- podzielenie jej przez liczbę dni kalendarzowych miesiąca i

- pomnożenie otrzymanego wyniku przez liczbę dni podlegania ubezpieczeniom w tym miesiącu (art. 18 ust. 9 i 10 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, tekst jedn. DzU z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.).

Uwaga na nowe przepisy

1 marca 2013 r. wchodzi w życie rozporządzenie z 29 stycznia 2013 r. ministra pracy i polityki społecznej w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju oraz poza granicami kraju (DzU z 2013 r., poz. 167). Przewiduje ono m.in. wyższe stawki diet.