- Jeden z pracowników zachorował na wypowiedzeniu. Umowa o pracę rozwiąże się z końcem października. Czy w sytuacji gdy będzie dalej chorował po upływie okresu wypowiedzenia, będzie miał prawo do zasiłku chorobowego? Czy mamy go wyrejestrować z ubezpieczeń i jakie dokumenty przekazać za niego do ZUS?

– pyta czytelnik.

Fakt, że pracownik choruje, nie wpływa w żaden sposób na okres podlegania przez niego ubezpieczeniom społecznym. Te są dla niego obowiązkowe przez cały okres trwania pracowniczego angażu.

Przesądza o tym art. 13 pkt 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. DzU z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.), który stanowi, że etatowiec podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym (tj. emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu) od dnia nawiązania do dnia ustania stosunku pracy. To z kolei oznacza, że zatrudnionego należy wyrejestro- wać z ubezpieczeń na druku ZUS ZWUA po zakończeniu współpracy.

Zasiłek za czas choroby po rozwiązaniu angażu przysługuje pod warunkiem, że niezdolność do pracy powstanie:

- w czasie trwania zatrudnienia i trwa nieprzerwanie po jego ustaniu,

- w ciągu 14 dni po zakończeniu etatowej pracy i trwa nieprzerwanie przynajmniej 30 dni,

- nie później niż w czasie trzech miesięcy po rozwiązaniu umowy i trwa co najmniej 30 dni – w przypadku choroby zakaźnej, której okres wylęgania jest dłuższy niż 14 dni, lub innej choroby, której objawy ujawniają się po tym czasie.

Co istotne, wymagana 30-dniowa absencja nie musi być spowodowana jedną chorobą. Ważne by niezdolność do pracy była nieprzerwana.

Osoba, która choruje po ustaniu zatrudnienia, ma prawo do zasiłku chorobowego, jeśli spełni warunki określone w ustawie z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn. DzU z 2010 r. nr 77, poz. 512 ze zm.).

Ustawa ta z góry wyłącza jednak chorobowe wsparcie, gdy były pracownik ma ustalone prawo do emerytury lub renty albo jakikolwiek inny tytuł do objęcia obowiązkowo lub dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym (np. prowadzi swój biznes czy wykonuje zlecenie dla innego podmiotu).

Sąd Najwyższy wielokrotnie podkreślał, że możliwość podjęcia lub kontynuowania działalności zarobkowej wskazuje na to, że choroba nie ogranicza zdolności do pracy, a zatem nie zachodzą przesłanki przyznania prawa do świadczenia. Zasiłek ma bowiem zabezpieczyć choremu środki do utrzymania w sytuacji, gdy nie może on poszukiwać sobie nowego źródła zarobkowania.

Z drugiej strony, jeżeli po ustaniu tytułu ubezpieczenia pracownik kontynuuje lub podejmuje działalność zarobkową, to – zależnie od jej rodzaju – zostanie objęty ubezpieczeniem chorobowym. Wówczas zdarzenie ubezpieczeniowe (zachorowanie) pozostaje już w związku z nowym tytułem do ubezpieczenia, a prawo do zasiłku z racji byłego zatrudnienia odpadnie wobec braku potrzeby wprowadzenia tej szczególnej ochrony (uchwała Sądu Najwyższego z 30 sierpnia 2001 r., III ZP 11/01).

Przy czym w myśl powołanej uchwały przez działalność zarobkową należy rozumieć każdą aktywność zawodową dającą źródło utrzymania.

Kłódka na zasiłku po ustaniu ubezpieczenia nieuchronnie zawiśnie także w przypadku, gdy okres zasiłkowy został już wyczerpany w czasie trwania ubezpieczenia.

Za każdym razem, kiedy choroba przypada już po ustaniu zatrudnienia, wypłatę zasiłku przejmuje ZUS. Obowiązkiem byłego pracodawcy jest wtedy jedynie przekazanie mu zaświadczenia na druku ZUS Z-3. Pracodawca podaje w nim m.in. informacje dotyczące składników wynagrodzenia pracownika, które powinny zostać wliczone do podstawy wymiaru świadczenia, oraz inne informacje, które mają wpływ na prawo do zasiłku.

Wypełniając ten papier należy wpisać wyłącznie te składniki pensji, od których została odprowadzona składka na ubezpieczenie chorobowe. Ale nie należy pomijać tych, które nie były uwzględniane przy liczeniu zasiłku z uwagi na to, że niezdolność do pracy nie powodowała zmniejszenia ich wysokości.

Ubiegając się o zasiłek po ustaniu zatrudnienia chory musi wypełnić druk ZUS Z-10, który stanowi dowód przyznania i wypłaty przez ZUS zasiłku chorobowego. W tym dokumencie składa oświadczenie m.in. o tym, czy kontynuuje lub podjął działalność zarobkową stanowiącą tytuł do objęcia ubezpieczeniem chorobowym (obowiązkowym lub dobrowolnym) albo zapewniającą prawo do świadczeń za czas niezdolności do pracy.

Informuje też, czy ma prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, zasiłku dla bezrobotnych, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego bądź nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, a także czy spełnia warunki do objęcia ubezpieczeniem rolniczym. Dopiero na tej podstawie ZUS może ustalić uprawnienia do świadczenia.

POWODEM ODMOWY TYTUŁ DO OPŁACANIA SKŁADEK

Gdy pracownik jest zatrudniony równocześnie u kilku pracodawców, rozwiązanie jednej umowy nie powoduje ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego. Tak wskazywał SN w postanowieniach z 7 maja 2003 r. (III UZP 3/03) i z 29 października 2003 r. (II UK 176/03).

W tym pierwszym uznał, że wyłączenie prawa do zasiłku chorobowego na podstawie art. 13 dotyczy sytuacji, gdy osoba niezdolna do pracy po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego nie podlega żadnemu ubezpieczeniu, natomiast kontynuuje lub podejmuje działalność zarobkową uprawniającą ją do objęcia dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym.