Jacek Matarewicz: Po orzeczeniu TSUE możliwy zwrot sankcji VAT

- 15 kwietnia 2021 r. Trybunał Sprawiedliwości UE wydał wyrok w sprawie C-935/19, w którym uznał, że sankcja 20 proc. w ustawie o VAT jest niezgodna z prawem UE. Jakie ma to znaczenie praktyczne dla polskich podatników?

Wyrok ma doniosłe znaczenie praktyczne. Przede wszystkim potwierdza starą regułę niekarania za działania, w których podatnik sam naprawił swój błąd. Istotą kary jest jakaś penalizacja, naprawa tego, co często jest nie do naprawienia. Regułę tę wyraża łacińska paremia znana jeszcze z prawa rzymskiego, tj. Poena constituitur in emendationem hominum, co oznacza, że kara ustanowiona jest w celu poprawienia ludzi. W rozpatrywanej przez TSUE sprawie podatnik sam dokonał korekty rozliczeń VAT oczekiwanej przez organ podatkowy, który zakwestionował prawo do odliczenia VAT naliczonego od nabycia nieruchomości, która powinna była być zwolniona z VAT. Jak wskazał sąd odsyłający, wprowadzenie sankcji administracyjnej miało na celu przekonanie podatników do rzetelnego i starannego wypełniania deklaracji podatkowych. Tymczasem sankcja rozpatrywana w postępowaniu głównym ma raczej charakter opresyjny aniżeli prewencyjny. Podatnik złożył korektę deklaracji, zmniejszył kwotę podlegającą odliczeniu, co w przypadku nienależnego zwrotu VAT lub zapłaty VAT w zbyt małej wysokości zawsze skutkuje koniecznością zapłaty odsetek od zaległości podatkowych. Te odsetki od zaległości podatkowych pełnią funkcję kompensacyjną i rekompensują Skarbowi Państwa uszczerbek finansowy. Pozostając przy paremiach rzymskich, sankcja VAT w pewnych sytuacjach narusza także regułę niekarania dwa razy za to samo, tj. łac. Ne bis in idem.