To zasadnicza różnica między uprawnieniami do ulgi na start a tzw. preferencyjnymi składkami. Warunki uprawniające do korzystania z tych ulg, choć podobne, wynikają z odrębnych ustaw i nie są identyczne.

Pół roku bez składek

Prawo do ulgi na strat reguluje ustawa z 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (tekst jedn. DzU z 2021 r., poz. 162 ze zm.). Zgodnie z art. 18 ust. 1 przedsiębiorca będący osobą fizyczną, który podejmuje działalność gospodarczą po raz pierwszy albo podejmuje ją ponownie po upływie co najmniej 60 miesięcy od dnia jej ostatniego zawieszenia lub zakończenia i nie wykonuje jej na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywał w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej, nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym przez okres sześciu miesięcy od dnia podjęcia działalności gospodarczej.

Preferencyjne zasady

Podobny warunek obowiązuje w przypadku tzw. preferencyjnego ZUS, tj. prawa do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne od podstawy wymiaru nie niższej niż 30 proc. minimalnego wynagrodzenia przez pierwsze 24 miesiące prowadzenia działalności gospodarczej. Jak wynika z art. 18a ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. DzU z 2022 r., poz. 1009 ze zm.) z tego uprawnienia nie może skorzystać osoba, która prowadzi lub w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej prowadziła pozarolniczą działalność.

Zatem prawo do tzw. preferencyjnych składek wyklucza wcześniejsze prowadzenie każdej pozarolniczej działalności, w tym posiadanie statusu wspólnika spółki jawnej, komandytowej czy partnerskiej. Inaczej jest natomiast w przypadku ulgi na start – tu blokadą jest wyłącznie wcześniejsze prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej.

ZDANIEM EKSPERTA
Andrzej Radzisław radca prawny Kancelaria Goźlińska Petryk i Wspólnicy

Składki na ubezpieczenia społeczne przez okres 24 miesięcy kalendarzowych mogą być opłacane od 30 proc. minimalnego wynagrodzenia. Z takiego uprawnienia mogą skorzystać osoby prowadzące działalność gospodarczą spełniające warunki z art. 18a ustawy systemowej. Jeżeli wcześniej wykonywały działalność korzystając z ulgi na start, okres 24 miesięcy jest liczony od daty, od której będą podlegały ubezpieczeniom, czyli po upływie sześciu miesięcy od dnia podjęcia działalności gospodarczej. Jeżeli okres sześciu miesięcy upłynął w połowie miesiąca, to niższe składki będą opłacane za część tego miesiąca i za kolejne 24 miesiące, ponieważ przepis art. 18a mówi o prawie do opłacania niższych składek przez 24 miesiące kalendarzowe.

Pozarolnicza nie zawsze gospodarcza

Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z 12 marca 2019 r. (III AUa 2348/18): wspólnik spółki komandytowej jest uznawany za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność na mocy art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, jednak nie jest osobą prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej (w odniesieniu do podlegającego ocenie prawnej stanu faktycznego – na podstawie art. 2 ustawy z 2 lipca 2004 r. Prawo o swobodzie działalności gospodarczej – tekst jednolity: DzU z 2017 r., poz. 2168) – obecnie na podstawie przepisów ustawy Prawo przedsiębiorców, gdyż taką osobą jest spółka komandytowa, a nie jej wspólnik.

Wspólnicy spółek osobowych są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność w rozumieniu art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Tak samo jak wspólnicy jednoosobowych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością nie mogą być traktowani jako osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą. Zostali wyłączeni z tego kręgu przez zakwalifikowanie ich do osób prowadzących pozarolniczą działalność, wymienionych w art. 8 ust. 6 pkt 4, które nie są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność gospodarczą w rozumieniu art. 8 ust. 6 pkt 1 ustawy systemowej. Obowiązek ubezpieczeń społecznych z tytułu prowadzenia działalności pozarolniczej wynika z samego posiadania statusu wspólnika spółki jawnej, komandytowej, partnerskiej czy jednoosobowej spółki z o.o. Jednocześnie oznacza to, że wspólnicy tych spółek, jako osoby prowadzące działalność pozarolniczą, ale nie gospodarczą, nie mają prawa do ulgi na start ani preferencyjnego ZUS.