Certyfikacja wykonawców zamówień publicznych coraz bliżej

Dzięki certyfikacji wykonawca będzie mógł uprościć swój udział w procedurach zamówień publicznych. Certyfikat tworzyć ma domniemanie spełnienia wymogu kwalifikacji podmiotowej wykonawcy.

Publikacja: 30.06.2025 11:53

Certyfikacja wykonawców zamówień publicznych coraz bliżej

Foto: Adobe Stock

Klaudia Raczek, Tomasz Srokosz

Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o certyfikacji zamówień publicznych (dalej: „projekt”), który skierowano do prac sejmowych. Certyfikacja stanowi krok ku ujednoliceniu i uproszczeniu postępowań.

Certyfikacja wykonawców ma swe podstawy w regulacjach unijnych, tj. art. 64 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/24/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie zamówień publicznych, uchylającej dyrektywę 2004/18/WE. Rozwiązania te obowiązują już w niektórych państwach członkowskich, m.in. w Czechach, Niemczech oraz na Węgrzech.

Korzyści dla wykonawców

Dzięki certyfikacji wykonawca będzie mógł uprosić swój udział w procedurach zamówień publicznych. Zyska też więcej czasu na pracę nad dokumentacją zamówienia i przygotowaniem oferty, zamiast skupić swoją uwagę na gromadzeniu przedmiotowych i podmiotowych środków dowodowych. Certyfikat poza oszczędnością czasu zminimalizuje również koszty związane z pozyskiwaniem podmiotowych środków dowodowych na użytek każdego z postępowań oraz błędy w związku z przedkładaniem dokumentów. Tworzy także domniemanie spełnienia wymogu kwalifikacji podmiotowej wykonawcy. Obalenie domniemania wynikającego z certyfikatu będzie ograniczone wyłącznie do uzasadnionych przypadków, które zostaną opisane w ustawie.

Zakres certyfikatu

Projektowane przepisy przewidują, że certyfikat będzie mógł obejmować dwa obszary:

a) potwierdzenie niepodlegania wykluczeniu (art. 3 ust. 2 pkt 1 projektu),

b) potwierdzenie zdolności do wykonania zamówienia na roboty budowlane, dostawy lub usługi służące do wykazania spełnienia warunków udziału w postępowaniu w zakresie, o którym mowa w art. 112 ust. 2 ustawy z dnia 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych (tj. DzU z 2024 r., poz. 1320 – dalej: „p.z.p.”) – art. 3 ust. 2 pkt 2 projektu.

Co istotne, to wykonawca będzie decydował, o jaki zakres certyfikatu będzie się ubiegał.

Przesłanki wykluczenia

W zakresie przesłanek wykluczenia certyfikat będzie mógł obejmować:

1) obligatoryjne podstawy wykluczenia z art. 108 ust. 1 pkt 1–5 p.z.p.

- karalność wykonawcy będącego osobą fizyczną, członków organów zarządzających lub nadzorczych albo wspólników spółek osobowych oraz prokurentów za enumeratywnie wymienione przestępstwa (art. 108 ust. 1 pkt 1 i 2 p.z.p.);

- wydanie prawomocnego wyroku sądu lub ostatecznej decyzji administracyjnej o zaleganiu wykonawcy z uiszczeniem podatków, opłat lub składek na ubezpieczenie społeczne lub zdrowotne (art. 108 ust. 1 pkt 3 p.z.p.);

- orzeczenie zakazu ubiegania się o zamówienia publiczne (art. 108 ust. 1 pkt 4 p.z.p.);

- zawarcie niedozwolonego porozumienia z innymi wykonawcami mającego na celu zakłócenie konkurencji (art. 108 ust. 1 pkt 5 p.z.p.);

albo

2) obligatoryjne podstawy wykluczenia z art. 108 ust. 1 pkt 1–5 p.z.p. i ust. 2 oraz wybrane przez wykonawcę przesłanki, o których mowa w art. 108 ust. 2 p.z.p. lub fakultatywne przesłanki, o których mowa w art. 109 ust. 1–5, lub 7–10 p.z.p.,

tj.

a) przesłanki opisane w pkt 1) powyżej oraz opisanej w art. 108 ust. 2 p.z.p. – wykluczenie wykonawcy, który udaremnia lub utrudnia stwierdzenie przestępnego pochodzenia pieniędzy, lub ukrywa ich pochodzenie w związku z brakiem możliwości ustalenia beneficjenta rzeczywistego;

lub

b) fakultatywne z art. 109 ust. 1 pkt 1–5 lub 7–10 p.z.p.:

- naruszenia dot. płatności podatków, opłat lub składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne (art. 109 ust. 1 pkt 1 p.z.p.)

- naruszenia dot. ochrony środowiska, prawa socjalnego lub prawa pracy(art. 109 ust. 1 pkt 2 p.z.p.),

- prawomocne skazanie za przestępstwo lub ukaranie za wykroczenie urzędującego członka jego organu zarządzającego, lub nadzorczego, wspólnika spółki w spółce jawnej, lub partnerskiej albo komplementariusza w spółce komandytowej, lub komandytowo-akcyjnej, lub prokurenta (art. 109 ust. 1 pkt 3 p.z.p.),

- otwarcie likwidacji, ogłoszenie upadłości, poddanie zarządu aktywami przez likwidatora lub sąd, zawarcie układu, zawieszenie działalności albo innego tego rodzaju sytuacja (art. 109 ust. 1 pkt 4 p.z.p.),

- poważne i zawinione naruszenie obowiązków zawodowych (art. 109 ust. 1 pkt 5 p.z.p.),

lub

- niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy w sprawie zamówienia publicznego (art. 109 ust. 1 pkt 7 p.z.p.),

- kwalifikowane wprowadzenie w błąd (art. 109 ust. 1 pkt 8 p.z.p.),

- bezprawne wpłynięcie lub podjęcie próby wpływania na czynności zamawiającego (art. 109 ust. 1 pkt 9 p.z.p.),

- wprowadzenie w błąd w wyniku lekkomyślności lub niedbalstwa (art. 109 ust. 1 pkt 10 p.z.p.).

Co istotne w przypadku istnienia podstawy wykluczenia, o której mowa w art. 108 ust. 1 pkt 1, 2 i 5 lub art. 109 ust. 1 pkt 2–5 i 7–10 p.z.p., certyfikat będzie obejmował potwierdzenie skutecznego przeprowadzenia procedury self-cleaning (art. 3 ust. 1 pkt 1 projektu).

Zgodnie z art. 22 ust. 1 projektu nie może stanowić podstawy do odmowy wydania certyfikatu fakt istnienia podstaw wykluczenia, o których mowa w art. 108 ust. 1 pkt 1, 2 i 5 lub w art. 109 ust. 1 pkt 2–5 i 7–10 Prawa zamówień publicznych, jeśli wykonawca udowodni podmiotowi certyfikującemu skuteczne przeprowadzenie samooczyszczenia.

Dowody przedstawione przez wykonawcę będą podlegały ocenie przez podmiot certyfikujący, czy podjęte działania są wystarczające do wykazania jego rzetelności, uwzględniając wagę i szczególne okoliczności czynu wykonawcy. Jeżeli podjęte przez wykonawcę czynności nie są wystarczające do wykazania jego rzetelności, odmawia się udzielenia certyfikacji niepodlegania wykluczeniu wraz z podaniem uzasadnienia faktycznego i prawnego (art. 22 ust. 2 projektu).

Zakres certyfikacji zdolności wykonawcy

Certyfikat w zakresie zdolności wykonawcy będzie mógł potwierdzać następujące zdolności:

1) zdolności do występowania w obrocie gospodarczym;

2) uprawnień do prowadzenia określonej działalności gospodarczej lub zawodowej, o ile wynika to z odrębnych przepisów;

3) sytuacji ekonomicznej lub finansowej;

4) zdolności technicznej lub zawodowej.

Tym samym certyfikat będzie służył do wykazania zdolności do należytego wykonania zamówienia w zakresie wskazanym we wniosku o certyfikację, która posłuży do spełnienia warunków określonych w dokumentach zamówienia.

W tym przypadku to wykonawca ma być uprawniony do wyboru kategorii warunków, których dotyczyć będzie certyfikat.

Jeśli chodzi o przesłankę doświadczenia opisaną w pkt 4, jak czytamy w uzasadnieniu projektu:

- poziomy zdolności odnoszące się do warunków udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia na roboty budowlane, dotyczące posiadania przez wykonawcę określonego doświadczenia lub kwalifikacji zawodowych wykonawcy, lub osób skierowanych przez wykonawcę do realizacji zamówienia, zostaną określone w ww. rozporządzeniu ministra właściwego do spraw gospodarki, wydawanym w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw transportu, ministrem właściwym do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa, a także ministrem właściwym do spraw gospodarki wodnej,

- w pozostałym zakresie zdolności technicznej lub zawodowej, tj. gdy dotyczy ona potencjału technicznego, wykształcenia, norm zarządzania jakością, w tym w zakresie dostępności dla osób niepełnosprawnych, oraz systemów lub norm zarządzania środowiskowego, wykonawca, tak jak w przypadku zdolności finansowej lub ekonomicznej, poziom zdolności, który chce potwierdzić certyfikatem, określi samodzielnie – np. przedstawi referencje wykazujące wykonanie dostaw lub usług.

Okres ważności certyfikatu

Certyfikat będzie udzielany zgodnie z żądaniem wykonawcy na okres od roku do lat trzech, licząc od dnia jego udzielenia. Projekt ustawy szczegółowo opisuje przypadki utraty ważności certyfikacji, monitorowane przez podmioty certyfikujące.