Amerykański think-tank The Heritage Foundation opublikował po raz 27. coroczny ranking Indeksu Wolności Gospodarczej (IWG) – Index of Economic Freedom. Wolność zmierzono w oparciu o dwanaście czynników ilościowych i jakościowych. Te natomiast pogrupowano w cztery filary wolności gospodarczej:
- praworządność (prawa własności, uczciwość rządu, skuteczność wymiaru sprawiedliwości),
- wielkość rządu (wydatki rządowe, obciążenia podatkowe, kondycja fiskalna),
- efektywność regulacyjna (wolność biznesu, wolność pracy, wolność monetarna),
- otwartość rynków (wolność handlu, wolność inwestycji, wolność finansowa).
Każdy czynnik oceniono dla danego kraju w skali od 0 do 100 punktów. Ogólny wynik kraju stanowi średnia z ocen punktowych tych 12 czynników, gdzie do każdego z nich została przypisana jednakowa waga. Ilość punktów uzyskanych przez kraje pozwoliła na zaszeregowanie ich do jednej z pięciu grup. Kraje podzielono na: „wolne”, „w zasadzie wolne”, „umiarkowanie wolne”, „w zasadzie zniewolone”, „zniewolone”. Klasyfikację tą należy rozpatrywać wyłącznie w kontekście wolności gospodarczej. Na łamach „Rzeczpospolitej” omówiono już pozycję Polski w tegorocznym IWG, w którym udało się sklasyfikować 178 gospodarek świata.
CZYTAJ TEŻ: Kazachstan – perspektywy dla gospodarki i firm po wyborach
Na tegoroczny IWG warto spojrzeć pod kątem tego jakie rzuca on światło na temat sytuacji społeczno-gospodarczej krajów Azji Środkowej (Kazachstan, Kirgistan, Uzbekistan, Tadżykistan, Turkmenistan). W grudniu br. minie 30 lat odkąd upadł Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich (ZSRR). Analiza wyników państw Azji Środkowej we właśnie opublikowanym rankingu IWG jest doskonałym świadectwem tego jak w ostatnich dekadach „rozeszły się” polityki gospodarcze krajów, które wyłoniły się z ZSRR. Co ważniejsze, wskazuje jak bardzo na tym obszarze zróżnicowany jest klimat dla prowadzenia działalności gospodarczej.
Kazachstan liderem
Zdecydowanym liderem regionu w rankingu The Heritage Foundation jest Kazachstan. W tym roku, zajmując 34. pozycję znalazł się w światowej elicie. Po raz pierwszy w historii IWG dołączył do grupy krajów gospodarczo „w zasadzie wolnych”. To bez wątpienia bardzo duży sukces, konsekwentnie budowany przez dekady. Gdy Kazachstan został po raz pierwszy sklasyfikowany w IWG (1998 r.) wystartował z pozycji kraju o gospodarce „zniewolonej”. Sąsiadujący z nim Kirgistan w tegorocznym rankingu zajął 78. miejsce. Znalazł się zatem w grupie gospodarek „umiarkowanie wolnych”. Tej samej, do której z 41. lokatą zakwalifikowano Polskę.
Uzbekistan zaraz za Chinami
Najludniejszy kraj Azji Środkowej, Uzbekistan, zajmując 108. miejsce na świecie znalazł się w rankingu bezpośrednio za Chinami. Tym samym zakwalifikowano go do grupy krajów o gospodarkach „w zasadzie zniewolonych”. Jednak widać w ostatnich lat, że władze w Taszkiencie starają się reformować kraj, co znajduje potwierdzenie w poprawiających się wynikach jakie kraj ten otrzymuje w kolejnych edycjach IWG.
CZYTAJ TEŻ: Targi międzynarodowe w Uzbekistanie znów na żywo
W pierwszym rankingu po objęciu prezydentury przez Szawkata Mirzijojewa, czyli w indeksie z początku 2017 r., kraj otrzymał zaledwie 52,3 punktu, a w br. już 6 punktów więcej. Autorzy rankingu z optymizmem patrzą na przyszłe perspektywy Uzbekistanu. Zauważają, że w 2020 r. tamtejszy rząd ogłosił nową strategię rozwoju kraju. Przypominają, że obejmuje ona reformy instytucji państwowych, sądownictwa, działania na rzecz praworządności, wzmocnienia sektora bankowego i finansowego oraz wdrożenia innych usprawnień. Autorzy sugerują, że jeżeli reformy zakończą się sukcesem, kraj mógłby w przyszłości dołączyć do grona krajów „umiarkowanie wolnych”.
Turkmenistan na końcu
Sąsiad Uzbekistanu, Tadżykistan, zajął 134. lokatę. Trafił do grupy krajów o gospodarkach „w zasadzie zniewolonych”. Na 167. pozycji, najgorszej wśród krajów Azji Środkowej, uplasował się Turkmenistan. Ze swoim wynikiem znalazł się w grupie gospodarek „zniewolonych”.
CZYTAJ TEŻ: Kazachstan stawia na specjalne strefy ekonomiczne
Dynamika zmian wyników krajów Azji Środkowej w kolejnych edycjach IWG wyraźnie pokazuje jak i czy podczas ostatnich dekad władze w poszczególnych krajach tego regionu dokonują reform. Potwierdzają one, że Azja Środkowa jest bardzo zróżnicowanym gospodarczo regionem, co warto uwzględniać planując ekspansję w tej części świata. Na jednym krańcu znajdziemy tam Kazachstan, którego władze widzą potrzebę reform i je konsekwentnie realizują. Na drugim, natomiast, Turkmenistan, zajmujący jedną z najgorszych, pod względem wolności gospodarczej, pozycji na świecie i póki co nic nie zwiastuje, aby ta sytuacja miała się szybko zmienić.
Autorka jest doktorem nauk ekonomicznych, analitykiem w Fundacji Instytut Studiów Azjatyckich i Globalnych im. Michała Boyma.
