Premia to jeden ze składników wynagrodzenia, jakie etatowiec otrzymuje za swoją pracę. Występuje obok wynagrodzenia zasadniczego i je uzupełnia.
Gdzie odmienność
Tym, co odróżnia ten dodatek od pozostałych składników wynagrodzenia, jest jego niestały charakter, zmienna wysokość oraz obowiązek spełnienia go przez pracodawcę, gdy pracownik osiągnie z góry określone warunki. Z kolei nagroda jest elementem wynagrodzenia o charakterze uznaniowym, a nie roszczeniowym jak premia i zależy w całości od decyzji pracodawcy. Po stronie pracownika prawo do żądania wypłaty nagrody powstaje dopiero z chwilą przyznania mu jej przez firmę.
Jeżeli zatem w umowie o pracę lub regulaminie premiowania (wynagradzania) są jasno określone kryteria przyznania premii, pracownik ma do niej prawo, gdy wykaże, że spełnił te warunki. Jeżeli w angażu lub regulaminie jedynie ogólnie stwierdzono, że etatowiec ma prawo do wynagrodzenia zależnego np. od wyników przedsiębiorstwa i ogólnej oceny jego pracy, należy uznać, że jest to prawo do nagrody. Nie ma tu jasno wskazanych kryteriów przyznania takiego świadczenia.
Kryteria przydziału
Pracodawcy często mają trudności w rozróżnieniu nagród i premii. Nierzadko świadczenia nagrodowe określają jako premie. Ustaleniem różnicy między tym świadczeniami wielokrotnie zajmował się Sąd Najwyższy, a orzecznictwo w tym zakresie jest bogate >patrz ramka. Z analizy orzeczeń SN można ustalić podstawowe kryteria rozróżnienia tych często bardzo podobnych do siebie świadczeń:
Podstawową zatem odmiennością jest uznaniowość nagrody oraz gwarantowany charakter premii, a terminologia nie ma tu rozstrzygającego znaczenia. Tym samym aby stwierdzić, czy pracownik ma prawo do danego świadczenia, istotne jest, jak brzmią reguły ustalające zasady przyznawania dodatkowych elementów wynagrodzenia.
Bogate orzecznictwo
Najważniejsze wyroki, w których SN zajmował stanowisko dotyczące rozróżnienia premii i nagrody:
