Niespłacone przez podwładnego inne świadczenia niż alimentacyjne ściągamy z wynagrodzenia za pracę wyłącznie w trybie egzekucji, a alimenty – w większości sytuacji.
W grę wchodzi egzekucja sądowa (prowadzona przez sąd rejonowy lub wyjątkowo okręgowy oraz komornika) albo administracyjna, np. przez naczelnika urzędu skarbowego, dyrektora oddziału ZUS, zgodnie z
- art. 758 – 843 i art. 880 – 888 kodeksu postępowania cywilnego oraz
- art. 67 – 78 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
Komornik właściwy dla miejsca zamieszkania dłużnika wszczyna egzekucję zwykle na wniosek wierzyciela (np. byłej żony podwładnego, banku, innego pożyczkodawcy) po przedstawieniu przez niego tytułu wykonawczego.
Ten ostatni to tytuł egzekucyjny (np. prawomocny wyrok, ugoda zawarta przed sądem lub mediatorem, niektóre akty notarialne, inne orzeczenia, ugody i akty podlegające natychmiastowej realizacji z mocy ustawy) zaopatrzony przez sąd w klauzulę wykonalności.
Dla nas obowiązki związane z egzekucją pracowniczej pensji zaczynają się w chwili, kiedy otrzymujemy pismo o zajęciu wynagrodzenia za pracę. Komornik właściwy dla zatrudnionego – dłużnika – wzywa nas w nim do:
- niewypłacania płacy poza kwotą wolną do wysokości egzekwowanego świadczenia i aż do pełnego pokrycia długu,
- przekazywania jej we wskazanych granicach bezpośrednio wierzycielowi (np. byłej żonie podwładnego, bankowi, pożyczkodawcy), zawiadamiając komornika o pierwszej wypłacie,
- przekazywania jej komornikowi, gdy wynagrodzenie jest lub zostanie objęte inną egzekucją i w części wymagalnej nie wystarcza na pokrycie wszystkich egzekwowanych świadczeń, bądź zawsze na żądanie komornika stosownie do okoliczności (np. opieszałość pracodawcy, zamiar ściągnięcia kosztów postępowania przez komornika).
W piśmie komornik poucza nas również o skutkach niezastosowania się do wezwania.
Zajęcie następuje w chwili doręczenia pisma pracodawcy. Od tego momentu nieważne są względem wierzyciela wszelkie rozporządzania wynagrodzeniem przekraczające kwotę wolną, do których doszło po zajęciu albo jeszcze przed nim, jeśli wymagalność następuje już po zajęciu (art. 833 k.p.c.).
Inny organ egzekucyjny (np. naczelnik urzędu skarbowego, dyrektor oddziału ZUS) rozpoczyna egzekucję administracyjną na wniosek wierzyciela i po przedstawieniu przez niego tytułu wykonawczego.
Wiążące wzory tego ostatniego zostały określone w załącznikach 5 – 7 do rozporządzenia ministra finansów z 22 listopada 2001 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (DzU nr 137, poz. 1541 ze zm.).
Często organ egzekucyjny jest jednocześnie wierzycielem. Wszczyna wtedy egzekucję administracyjną na podstawie tytułu wykonawczego wystawionego przez siebie.
Wysyła do pracodawcy zajęcie wynagrodzenia za pracę, wzywając do:
- niewypłacania zajętej części pensji zatrudnionemu,
- przekazywania jej jemu aż do pełnego pokrycia egzekwowanych należności pieniężnych, np. zaległych podatków czy składek.
Zajęcie wynagrodzenia za pracę następuje w momencie doręczenia pisma pracodawcy. Powoduje, że nieważne są wszelkie rozporządzania pensją w części przewyższającej kwotę wolną dokonane po zajęciu lub przed nim, gdy wymagalność przypada już po zajęciu (art. 72 § 3 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji).
Jednocześnie z przesłaniem zajęcia wynagrodzenia za pracę komornik wzywa nas, abyśmy w ciągu tygodnia:
- przedstawili za okres trzech miesięcy poprzedzających miesiąc zajęcia, za każdy miesiąc oddzielnie, zestawienie periodycznego wynagrodzenia pracownika dłużnika za pracę i oddzielnie jego dochodu z wszelkich innych tytułów,
- podali, w jakich terminach zajęte wynagrodzenie będziemy przekazywać wierzycielowi,
- złożyli w razie istnienia przeszkód do wypłaty zajętego wynagrodzenia wierzycielowi (np. zbieg egzekucji sądowych bądź egzekucji sądowej z administracyjną, spór co do istnienia prawa albo co do wysokości płacy) oświadczenie o rodzaju trudności, a w szczególności podali, czy:
– inne osoby roszczą sobie prawa,
– w jakim sądzie toczy się potencjalna sprawa o daną pensję, i
– o jakie roszczenie została skierowana do zajętego wynagrodzenia egzekucja przez innych wierzycieli.
W ramach egzekucji administracyjnej właściwy organ wystawia też i przesyła nam analogiczne wezwanie, ale żąda m.in. dokładnego wyszczególnienia wszystkich składników zarobków.
Celem wskazanych wezwań jest zapoznanie się komornika/innego organu egzekucyjnego z sytuacją finansową dłużnika oraz kontrola prawidłowości naszych potrąceń.
Dlatego wydaje się, że zwrotną informację dla komornika/innego organu egzekucyjnego powinniśmy sporządzić bardzo szczegółowo. Mamy również obowiązek zawiadomić komornika/inny organ egzekucyjny o wszelkich zmianach okoliczności zawartych w tej informacji.
Spoczywają na nas jeszcze liczne obowiązki związane z rozwiązaniem stosunku pracy z podwładnym dłużnikiem.
Zobacz artykuł:
Po zerwaniu współpracy pensja pod ochroną
Mimo licznych obowiązków w trakcie postępowania egzekucyjnego posiadamy niewiele uprawnień w tym zakresie. Pracodawca w tej relacji pozostaje osobą trzecią, często nazywaną dłużnikiem zajętej wierzytelności czy podłużnikiem.
Pełni funkcję poborcy zajętych zarobków i pośrednika w przekazaniu ich od dłużnika do wierzyciela. W dodatku wszystkie wymienione powinności realizujemy za darmo. Przepisy milczą bowiem na temat jakiejkolwiek odpłatności.
Co więcej, za odmowę współpracy w tej dziedzinie grożą nam wysokie kary.
Grzywnę do 500 zł wymierza nam komornik obligatoryjnie m.in. za nieprzekazanie w ciągu tygodnia informacji o wynagrodzeniu zatrudnionego – dłużnika.
Mimo nałożenia sankcji nadal mamy obowiązek sporządzenia informacji, a jeśli będziemy się z tym ociągać i nie zrobimy tego w ponownym terminie wyznaczonym przez komornika, ten może znowu sięgnąć po grzywnę.
Oprócz tego możemy zostać zobowiązani do naprawienia szkody wyrządzonej wierzycielowi, jeśli:
- nie zastosowaliśmy się do pisma komornika o zajęciu wynagrodzenia za pracę lub wezwania do przedstawienia informacji o wynagrodzeniu dłużnika,
- w inny sposób naruszyliśmy obowiązki wynikające z zajęcia,
- złożyliśmy oświadczenie o wynagrodzeniu dłużnika w sposób niezgodny z prawdą,
- wypłaciliśmy zajętą część poborów dłużnikowi.
Potwierdził to SN w wyroku z 19 lutego 1982 r. (II CR 8/82).
Za niewykonywanie obowiązków w egzekucji administracyjnej grożą nam bardziej dokuczliwe kary. Gdy uchylamy się od przekazania zajętego wynagrodzenia za pracę, organ egzekucyjny wystawia tytuł wykonawczy i ściąga ją od nas znowu w trybie egzekucji administracyjnej.
Za niewykonanie bądź nienależyte wykonanie tych powinności odpowiadamy również wobec wierzyciela, który doznał szkody, według przepisów k.c.
W trakcie dokonywania potrąceń z wynagrodzenia pracownika możemy mieć mnóstwo wątpliwości. Jednak nie powinniśmy samodzielnie interpretować pisma o zajęciu wynagrodzenia za pracę. Każdą taką obstrukcję komornik/organ egzekucyjny może bowiem poczytać za odmowę realizacji obowiązków wynikających z zajęcia i ukarać nas za to.
W razie czego podzielmy się wątpliwościami z podwładnym dłużnikiem, który już potem niech sam walczy o swoje prawa, składając np. skargę na czynności komornika.
Grzywnę zapłaci konkretna osoba
Komornik nakłada grzywnę na określoną z imienia i nazwiska osobę, czyli na osobę fizyczną – pracodawcę, a jeśli ten ma inny status prawny, to na:
- pracownika lub odpowiedzialnego za takie czynności i
- w razie niewyznaczenia takiego pracownika lub niemożności jego znalezienia – osobę uprawnioną do reprezentowania pracodawcy,
- któregokolwiek ze wspólników, gdy w grę wchodzi spółka cywilna.
Kiedy wystarczy tytuł wykonawczy
Potrąceń z wynagrodzenia za pracę wyłącznie na poczet alimentów możemy dokonywać poza postępowaniem egzekucyjnym na podstawie tytułu wykonawczego przedstawionego przez wierzyciela.
Obowiązuje nas wówczas maksymalna dopuszczalna kwota potrącenia 2/3 pensji netto.
Nie jest to jednak możliwe, jeśli:
- o świadczenia alimentacyjne ubiega się kilku wierzycieli, a łączna suma możliwa do ujęcia nie wystarcza na pokrycie ich wszystkich,
- płaca została zajęta w drodze egzekucji sądowej lub administracyjnej.
Zobacz
Przykładową informację dla komornika
Więcej o potrąceniach w poradniku:
