Wyłączenie takie byłoby bowiem, jako sprzeczne z prawem pracy, nieważne.
Zasadnicze znaczenie ma tu art. 81 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=B5E347C50E4D2860978BAD3D891C7A48?n=1&id=76037&wid=337521]kodeksu pracy[/link], według którego pracownikowi przysługuje prawo do wynagrodzenia za czas gotowości do pracy i za czas przestoju, jeżeli był gotów do jej wykonywania i doznał przeszkód z przyczyn dotyczących pracodawcy.
Pracownikowi za czas niewykonywania pracy z przyczyn dotyczących pracodawcy przysługuje wynagrodzenie wynikające z jego osobistego zaszeregowania określonego stawką miesięczną lub godzinową, a jeżeli taki składnik wynagrodzenia nie został określony, w wysokości 60 proc. wynagrodzenia.
W każdym przypadku wynagrodzenie to nie może być niższe od minimalnego. Jeżeli jednak przestój nastąpił z winy pracownika – wynagrodzenie mu nie przysługuje.
[srodtytul]Wyłączenie w umowie...[/srodtytul]
Postanowienia umów o pracę wyłączające uprawnienie pracowników do wynagrodzenia za czas niewykonywania pracy, jeżeli byli oni gotowi do jej wykonywania, a doznali przeszkód z przyczyn dotyczących pracodawcy, są nieważne z mocy art. 18 § 2 i art. 81 § 1 k.p. Podobnie wypowiedział się [b]Sąd Najwyższy w uchwale z 18 października 1977 r. (I PZP 23/77)[/b].
Skutek taki wynika jednoznacznie z art. 18 § 1 k.p., w myśl którego postanowienia umów o pracę oraz innych aktów, na których podstawie powstaje stosunek pracy (np. mianowanie, powołanie, spółdzielcza umowa o pracę), nie mogą być mniej korzystne dla pracownika niż przepisy prawa pracy. Przy czym, w razie zastosowania w umowach postanowień mniej korzystnych dla pracownika niż przepisy prawa pracy postanowienia te stają się nieważne i zamiast nich stosuje się odpowiednie przepisy prawa pracy (art. 18 § 2 k.p.).
Podkreślić należy, że jest to jeden z podstawowych przepisów kodeksu pracy, wyrażający jego funkcję ochronną, która polega na zakazie pogarszania praw pracowników zagwarantowanych im przez przepisy prawa pracy. Zatem w razie zamieszczenia w umowie o pracę zapisu wyłączającego prawo do wynagrodzenia za czas przestoju, zapis ten z mocy prawa byłby nieważny i zamiast niego należałoby stosować art. 81 k.p. Takie umowne ukształtowanie uprawnień płacowych pracownika byłoby bowiem dla niego mniej korzystne od przewidzianego w art. 81 § 1 i 2 k.p.
[ramka][b]Przykład[/b]
Adam Z. był zatrudniony u pracodawcy, który ze względu na brak surowców musiał na kilka tygodni zarządzić przestój. Na skutek tego przestoju Adam Z. nie mógł wykonywać pracy z przyczyn dotyczących pracodawcy, mimo że był gotów do pracy. Uznając, że w takiej sytuacji przysługuje mu prawo do wynagrodzenia, zażądał od pracodawcy zapłaty za ten okres.
Pracodawca jednak odmówił, wskazując, że w umowie o pracę zawarto zapis, że pracownikowi nie przysługuje wynagrodzenie za czas przestoju. Pomimo to pracownik wystąpił z pozwem do sądu pracy, żądając zasądzenia wynagrodzenia w wysokości określonej w kodeksie pracy. Sąd uwzględnił jego powództwo, stwierdzając, że zapisy umowne nie mogą pozbawić pracownika prawa do wynagrodzenia za czas przestoju ustalonego w kodeksie pracy.[/ramka]
[srodtytul]... i w regulaminie[/srodtytul]
Pracodawca nie może także pozbawić pracownika prawa do wynagrodzenia za czas przestoju, stosując odpowiedni zapis w regulaminie wynagradzania lub w układzie zbiorowym pracy.
Wynika to z art. 9 § 2 k.p., według którego postanowienia układów zbiorowych pracy i porozumień zbiorowych oraz regulaminów i statutów nie mogą być mniej korzystne dla pracowników niż przepisy kodeksu pracy oraz innych ustaw i aktów wykonawczych.
[ramka][b]Przykład[/b]
Na skutek burzy zostały uszkodzone linie energetyczne i firma przez cztery tygodnie nie mogła prowadzić działalności. Dlatego też pracodawca nakazał pracownikom pozostanie w domu.
Jeden z pracowników zażądał od swego pracodawcy zapłaty wynagrodzenia za ten okres, jednak pracodawca wskazał mu, że w regulaminie wynagrodzenia określono, iż za czas nieprzewidzianego przestoju wynagrodzenie nie przysługuje.
Pracownik wystąpił wtedy do sądu pracy, domagając się zapłaty wynagrodzenia za ten okres. Sąd uwzględnił jego powództwo, gdyż postanowienia regulaminu wynagradzania nie mogą być mniej korzystne niż przepisy kodeksu pracy. [/ramka]
[ramka][b]Ważne[/b]
Zapis regulaminu wynagradzania pozbawiający pracowników prawa do wynagrodzenia za czas przestoju jest nieważny. Pracownikowi przysługuje wynagrodzenie na zasadach określonych w art. 81 k.p.[/ramka]
[i]Autor jest sędzią Sądu Okręgowego w Kielcach [/i]