Pracodawca nie może też wybrać tylko kilku osób, które będą czerpać z dobrodziejstw socjalnych.

[link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=83A37EF46004993FE2F833BD96474BE9?n=1&id=74017&wid=327623]Ustawa o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych[/link] wskazuje bowiem, kto jest uprawniony do korzystania z niego. Bezwzględnie są to osoby zatrudnione na podstawie umów o pracę w danej firmie i ich rodziny oraz emeryci i renciści – byli pracownicy zakładu pracy wraz z członkami swoich rodzin.

[srodtytul]Bezprawne ograniczenia [/srodtytul]

Zdarza się jednak, że firma uznaje emerytowanych pracowników za balast obciążający kosztami fundusz. I zmienia regulamin korzystania z zfśs tak, aby przyznać im oraz ich rodzinom mniej korzystne świadczenia niż zatrudnionym. Takie działanie nie jest jednak zgodne z prawem. Jak już wspomnieliśmy, przepisy wskazują dwie grupy osób uprawnione do świadczeń socjalnych – jedną z nich są właśnie pracownicy firmy w stanie spoczynku. Prawo mówi wyraźnie, że nie można ich dowolnie wyłączać spod pojęcia „osoba uprawniona”. Bez znaczenia przy tym jest, że na takie działanie wyrażą zgodę przedstawiciele pracowników lub związki zawodowe.

[srodtytul]Rodzina zawsze ta sama[/srodtytul]

I jeszcze jedna ważna kwestia. Tworząc katalog osób wchodzących w zakres pojęcia „członkowie rodziny", nie można różnicować go w odniesieniu do pracowników i emerytów. Oczywiście w praktyce najprawdopodobniej dzieci emeryta nie będą już mogły korzystać z zfśs prowadzonego w zakładzie pracy, z którego odszedł on na emeryturę. Nie będą najczęściej spełniać chociażby kryterium wieku (które bezwzględnie powinno zostać określone w regulaminie).

Jednak przynależność do grupy uprawnionych do korzystania ze środków zfśs nie przesądza o przyznaniu danej osobie jakiegokolwiek świadczenia określonego w regulaminie gospodarowania środkami zfśs.

[srodtytul]Czasem dla wszystkich[/srodtytul]

Nawet jednak w przypadku emerytów trzeba pamiętać o zasadzie „nie dla wszystkich po równo z pieniędzy funduszu". Nie oznacza to jednak, że nie można jednocześnie obdarować całej załogi i wszystkich pracowników w stanie spoczynku. Pracodawca może zgodnie z definicją działalności socjalnej kupić np. pracownikom karnety na basen lub bilety do teatru. Musi jednak pamiętać, że w takim przypadku mniej zamożni powinni dopłacić do otrzymanych świadczeń mniej, a bardziej zamożni więcej.

Warto pamiętać, że pracodawca nie może pracownikom odchodzącym na emeryturę wypłacać nagród z funduszu socjalnego. Jest to bowiem fundusz utworzony w celu finansowania bieżącej działalności socjalnej, a nie fundusz nagród. Definicja działalności socjalnej wyklucza przyznawanie nagród dla zatrudnionych przechodzących w stan spoczynku.

[srodtytul]Kurort za pieniądze szefa[/srodtytul]

Emeryci mogą też otrzymać dofinansowanie do pobytu w sanatorium od swojego ostatniego pracodawcy. Muszą jednak sprawdzić, czy taką możliwość przewiduje regulamin zakładowego funduszu świadczeń socjalnych.

Tego typu pomoc nie jest bowiem obowiązkiem firmy. Ustawa o zfśs wskazuje, że środki funduszu mogą być przeznaczone na:

- finansowanie działalności socjalnej organizowanej na rzecz osób uprawnionych do korzystania z funduszu (należy przez nią rozumieć usługi świadczone przez pracodawcę na rzecz różnego rodzaju form wypoczynku, działalności kulturowo-oświatowej, sportowo-rekreacyjnej, udzielanie pomocy materialno-rzeczowej lub finansowej, a także zwrotnej lub bezzwrotnej pomocy na cele mieszkaniowe na warunkach określonych w umowie),

- dofinansowanie zakładowych lub międzyzakładowych obiektów socjalnych (tj. ośrodków wczasowych i kolonijnych, domów wypoczynkowych, sanatoriów, ogrodów działkowych, obiektów sportowo-rekreacyjnych, żłobków i przedszkoli, a także obiektów służących działalności kulturalnej).

Pracodawca może jednak w treści regulaminu zakładowego rozszerzyć katalog przyznawanej pomocy socjalnej, m.in. o sfinansowanie pobytu w sanatorium nienależącym do danego zakładu pracy.

Również w tym przypadku należy pamiętać o kryterium socjalnym i o tym, że wysokość przyznanej pomocy jest uznaniowa – w zależności od sytuacji rodzinnej i finansowej osoby ubiegającej się o nią. Jeśli zatem emeryt będzie chciał uzyskać dofinansowanie do pobytu w kurorcie, nie będzie mógł odmówić podania wszelkich niezbędnych informacji, które pozwolą ustalić jego sytuację.

W regulaminie funduszu powinny być wskazane wymagane do tego dokumenty.

[ramka][b]Ważne[/b]

Mówiąc o emerytach i rencistach danego przedsiębiorstwa, mamy na myśli osoby, które przeszły na któreś z tych świadczeń w tej firmie.

Gdy osoba mająca prawo do emerytury lub renty pozostaje w stosunku pracy, świadczenia z zfśs przysługują jej na zasadach dotyczących pracowników.[/ramka]

[ramka][b]Uwaga[/b]

Fundusz socjalny ma za zadanie wspierać pracowników i emerytów firmy znajdujących się w gorszej sytuacji materialnej czy rodzinnej niż inne osoby z zakładu. Mogą być z niego finansowane różnego rodzaju formy wypoczynku, działalność kulturalno-oświatowa czy sportowo-rekreacyjna.

Można z niego udzielać również wsparcia rzeczowego lub finansowego, a także zwrotnej i bezzwrotnej pomocy na cele mieszkaniowe na warunkach określonych w umowie między pracownikiem a pracodawcą.[/ramka]

[ramka][b]Nie wszystko socjalne[/b]

[b]Z funduszu nie można finansować:[/b]

- zbiorowego żywienia załogi (np. bufet),

- dojazdów do pracy,

- zakładowej opieki medycznej (w tym profilaktycznych badań i szczepień ochronnych),

- szkoleń pracowników,

- prezentów z okazji świąt zawodowych, zakładowych i innych,

- składek na ubezpieczenia zdrowotne, emerytalne i na życie.[/ramka]

[ramka][b]Dochód pod ocenę[/b]

Zanim osoba uprawniona do pomocy socjalnej skorzysta z niej, zostanie sprawdzony jej dochód. W każdej firmie taką sytuację powinien określać zakładowy regulamin funduszu.

Trzeba przy tym wiedzieć, że informacja o zarobkach w danej firmie czy wysokości świadczenia nie w pełni oddaje jej sytuację.Te dochody bowiem to tylko jeden z elementów dochodu rodziny uprawnionego.

Dlatego sprawdzeniu podlega np. to, czy z pensji lub emerytury musi on utrzymać współmałżonka i dzieci, czy może prowadzi jednoosobowe gospodarstwo domowe.

Z reguły zatem jako wyznacznik sytuacji materialnej uprawnionego i jego najbliższych przyjmuje się dochód na osobę w rodzinie. To oznacza, że pod uwagę bierze się także pieniądze,jakie otrzymują członkowie rodziny. Przepisy nie regulują jednak formy pozyskiwania od uprawnionych informacji o ich sytuacji dochodowej. Wiele osób posługuje się oświadczeniem na dokumentowanie określonych faktów.[/ramka]