Przesuniętemu do innych zadań często należą się dodatki wyrównawcze

Przepisy przewidują bowiem w takiej sytuacji obowiązek wypłaty pracownikowi dodatków wyrównawczych. Głównie należą się one pewnym podwładnym korzystającym z gwarancji zatrudnienia, którzy tracą posady z przyczyn ich niedotyczących na podstawie [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=14FBB96BCCC6D04E37FA05427084C74D?id=169524]ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (DzU nr 90, poz. 844 ze zm.)[/link].

I tak mają do nich prawo niektórzy pracownicy, którym:

- wręczyliśmy wypowiedzenia zmieniające w ramach redukcji grupowych, a konkretnie będący:

– w wieku przedemerytalnym,

– kobietami ciężarnymi lub na urlopie macierzyńskim,

– członkami: rady pracowniczej przedsiębiorstwa państwowego; zarządu zakładowej organizacji związkowej, w tym upoważnionymi do reprezentowania związku wobec pracodawcy; specjalnego zespołu negocjacyjnego lub europejskiej rady zakładowej; specjalnego zespołu negocjacyjnego, organu przedstawicielskiego lub przedstawicielem pracowników w spółce europejskiej; specjalnego zespołu negocjacyjnego, organu przedstawicielskiego lub przedstawicielem pracowników w spółdzielni europejskiej,

– społecznymi inspektorami pracy,

– powołanymi do odbycia czynnej służby wojskowej, służby zastępczej, zasadniczej służby wojskowej lub przeszkolenia wojskowego,

– członkami rady pracowników lub przedstawicielem pracowników uprawnionym do uzyskiwania od zakładu informacji i konsultowania ich.

Jeśli wypowiedzenie warunków płacy spowoduje obniżenie wynagrodzenia takim osobom, przysługuje im dodatek wyrównawczy do końca okresu ochronnego.

Dotyczy to także osób, którym:

- daliśmy wypowiedzenia w ramach zwolnień z przyczyn niedotyczących pracowników w trybie indywidualnym, a konkretnie będących:

– osobami wymienionymi wyżej,

– kobietami na urlopach wychowawczych.

W takim wypadku dodatek wyrównawczy należy się najwyżej przez sześć miesięcy.

Oprócz tego świadczenie to przysługuje pewnym podwładnym, którym redukujemy pobory ze względów zdrowotnych. Chodzi o pracownika:

- ciężarnego lub na urlopie macierzyńskim, któremu zmniejszamy wynagrodzenie w związku ze skróceniem czasu pracy, przeniesieniem na inne stanowisko lub zmianą dotychczasowych warunków pracy – dodatek należy się przez cały okres zmian (art. 179 § 4 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=6CB39D42ABC1AD6FC64EFE43762E33D9?id=76037]kodeksu pracy[/link]),

- z objawami choroby zawodowej, którego przenieśliśmy w związku z tym do innej pracy – maksymalnie przez sześć miesięcy (art. 230 § 2 kodeksu pracy),

- niezdolnego do pracy ze względu na chorobę zawodową lub wypadek przy pracy, którego pensja zmalała wskutek przesunięcia do innych obowiązków (art. 231 kodeksu pracy).

[b]Dodatki przysługują także chałupnikom będącym w takich sytuacjach.[/b]

Zgodnie [b]z uchwałą Sądu Najwyższego z 15 marca 1979 r. (V PZP 13/78)[/b] przeniesienie ciężarnej z czterobrygadowej organizacji pracy do pracy jednozmianowej ze względu na ustawowy zakaz zatrudnienia w godzinach nadliczbowych i w porze nocnej uzasadnia wypłatę jej dodatku wyrównawczego w razie obniżenia wynagrodzenia, nawet jeśli rodzaj wykonywanych przez nią czynności pozostał ten sam. Ponadto zmniejszona wydajność pracy na nowym stanowisku nie może w żadnej mierze zaważyć ujemnie na wysokości należnego jej dodatku wyrównawczego – potwierdził [b]SN w orzeczeniu z 5 maja 2005 r. (I PRN 27/76).[/b]

[srodtytul]KROK PO KROKU, JAK OBLICZYĆ DODATEK WYRÓWNAWCZY[/srodtytul]

[srodtytul]1. Ustalamy podstawę wymiaru [/srodtytul]

Podstawowa zasada: dodatek wyrównawczy to różnica między wynagrodzeniem, jakie pracownik dostawał dotychczas, a tym, jakie uzyskuje po zmianach, np. po skróceniu mu wymiaru czasu pracy, przeniesieniu na inne stanowisko pracy. Nie zawsze jednak jest to takie proste, jak się wydaje. A to dlatego, że nie wystarczy w każdym wypadku odjąć nową pensję od starej. [b]W podstawie wymiaru dodatków wyrównawczych nie uwzględniamy bowiem wszystkich składników i rodzajów wynagrodzeń,[/b] jakie zatrudniony osiąga. Generalnie wchodzą do niej te elementy pensji, które przyjmujemy przy liczeniu płacy za urlop wypoczynkowy. Stosujemy zatem [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=A603745B00F0A8A0E1EB049D604518D8?id=74468]rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (DzU nr 2, poz. 14 ze zm.)[/link]. Zgodnie z tym rozporządzeniem, tworząc podstawę wymiaru dodatków wyrównawczych, pomijamy:

- jednorazowe lub nieperiodyczne wypłaty za spełnienie określonego zadania bądź za określone osiągnięcie (głównie chodzi o nagrody),

- wynagrodzenie za czas gotowości do pracy oraz za czas niezawinionego przez pracownika przestoju,

- gratyfikacje (nagrody) jubileuszowe,

- wynagrodzenie za czas urlopu wypoczynkowego, a także za czas innej usprawiedliwionej nieobecności,

- ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy,

- dodatkowe wynagrodzenie radcy prawnego z tytułu zastępstwa sądowego,

- wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną,

- nagrody z zakładowego funduszu nagród,

- dodatkowe wynagrodzenie roczne, tzw. 13. pensje,

- należności przysługujące z tytułu udziału w zysku lub w nadwyżce bilansowej,

- odprawy emerytalne lub rentowe albo inne odprawy pieniężne,

- wynagrodzenie i odszkodowanie przysługujące w razie rozwiązania stosunku pracy.

[srodtytul]2. Wliczamy składniki w stałej stawce miesięcznej...[/srodtytul]

Wynagrodzenie pracownika określone w stałej stawce miesięcznej uwzględniamy w kwocie należnej mu w miesiącu poprzedzającym nabycie prawa do dodatku. Chodzi o elementy pensji, których poziom potrafimy określić z góry, określone dwojako:

- miesięcznym ryczałtem kwotowym, np. 2000 zł na miesiąc

- stałym procentem od podstawy wymiaru wskazanej w stałej stawce miesięcznej, np. 10 proc. pensji zasadniczej wynoszącej 3500 zł.

Szacowanie dodatku nie jest zbyt trudne, jeśli przed redukcją poborów i po niej zatrudniony pobierał wyłącznie wynagrodzenie określone w stałej stawce miesięcznej. [b]Nowy, obniżony ryczał miesięczny odejmujemy wtedy od kwoty sprzed obniżki i mamy dodatek wyrównawczy.[/b]

Dodatek ustalony od takich składników zmniejszamy jednak za każdy dzień pracy, za który po powierzeniu mu nowych zadań nie przysługuje wynagrodzenie. Dzielimy go w tym celu przez:

- współczynnik ekwiwalentu za urlop wymieniony w § 19 rozporządzenia z 8 stycznia 1997 r.,

- 30, jeśli zatrudniony otrzymał za ten miesiąc wynagrodzenie chorobowe lub któryś z zasiłków z ubezpieczenia chorobowego (chorobowy, świadczenie rehabilitacyjne, macierzyński, opiekuńczy).

Otrzymaną w wyniku takiego ilorazu dniówkę mnożymy przez liczbę dni, za które należało się to wynagrodzenie lub zasiłek, a uzyskaną stawkę odejmujemy od miesięcznej kwoty dodatku. Wynika tak z § 8 zdanie drugie [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=242235CE97CD4E672D72671934F0C740?id=73966]rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w kodeksie pracy (DzU nr 62, poz. 289 ze zm.)[/link]. Przepis ten nie precyzuje jednak dalszych rachunków po podziale przez współczynnik ekwiwalentu. Jasne jest jednak, że osiągniętą dniówkę mnożymy przez dni, za które nie przysługiwało wynagrodzenie, a wynik odejmujemy od miesięcznej kwoty dodatku. Różnice zilustrujmy na przykładach.

[ramka][b]Przykład[/b]

Pani Grażyna jest pracownicą zatrudnioną na pełnym etacie. Otrzymuje wyłącznie wynagrodzenie zasadnicze w stałej stawce miesięcznej 2200 zł brutto. Zaszła w ciążę. Ponieważ wykonywała prace szkodliwe dla zdrowia, szef przeniósł ją na podstawie art. 179 § 2 kodeksu pracy od 1 maja br. do pracy biurowej, z którego tytułu miała zarabiać 1900 zł brutto. Dlatego ma prawo do dodatku wyrównawczego (art. 179 § 4 kodeksu pracy). W maju pracownica przebywała przez pięć dni na zwolnieniu lekarskim, za które dostała zasiłek chorobowy. Należny jej dodatek wyrównawczy szacujemy następująco:

- kwota dodatku wyrównawczego za pełny miesiąc

Skoro kobieta otrzymuje tylko składniki w stałej stawce miesięcznej, wystarczy nową pensję odjąć od starej.

2200 zł – 1900 zł = 300 zł

- miesięczny dodatek dzielimy przez 30

300 zł : 30 = 10 zł

- uzyskaną dniówkę mnożymy przez liczbę dni, za jakie zatrudnionej przysługiwał zasiłek

10 zł x 5 dni = 50 zł

- osiągniętą kwotę odejmujemy od miesięcznego dodatku

300 zł – 50 zł = 250 zł.

Za maj 2009 r. pani Grażyna powinna otrzymać 250 zł dodatku wyrównawczego.[/ramka]

[ramka][b]Przykład[/b]

Pan Grzegorz pracuje na 2/3 etatu za wynagrodzeniem wskazanym tylko w stałym ryczałcie miesięcznym 3000 zł brutto. Wykazuje oznaki choroby zawodowej, w związku tym lekarz wystawił orzeczenie nakazujące przeniesienie pracownika na cztery miesiące do pracy nienarażającej go na działanie szkodliwego czynnika (art. 230 kodeksu pracy). Pracodawca tak też zrobił – przesunął pana Grzegorza od 1 maja 2009 r. do pracy administracyjnej, za którą miał dostawać 2500 zł brutto. Podwładnemu przysługuje zatem dodatek wyrównawczy, ale w maju opuścił on dwa dni robocze bez usprawiedliwienia. Rachunki wyglądają tak:

- kwota dodatku wyrównawczego za pełny miesiąc

3000 zł – 2500 zł = 500 zł

- miesięczny dodatek dzielimy przez wartość współczynnika ekwiwalentu (21,08)

500 zł : 21,08 = 23,72 zł

- uzyskaną dniówkę mnożymy przez liczbę dni, za jakie zatrudnionemu nie przysługiwało wynagrodzenie (2)

23,72 zł x 2 dni = 47,44 zł

- osiągniętą kwotę odejmujemy od miesięcznego dodatku

500 zł – 47,44 zł

= 452,56 zł.

Za maj 2009 r. pan Grzegorz powinien otrzymać 452,56 zł dodatku wyrównawczego.[/ramka]

[srodtytul]3 ...uwzględniając elementy ruchome...[/srodtytul]

Zmienne składniki, np. stawki akordowe lub prowizję, sumujemy w wysokości wypłaconej w ciągu trzech miesięcy poprzedzających miesiąc uzyskania prawa do dodatku. Jeśli ulegają one znacznym wahaniom, okres ten wydłużyć można nawet do 12 poprzednich miesięcy kalendarzowych. To generalna reguła określona w § 8 rozporządzenia z 8 stycznia 1997 r. Z kolei § 9 rozporządzenia z 29 maja 1996 r. podpowiada, że podstawę wymiaru dodatku wyrównawczego ustalonego od stawek godzinowych, innych za okresy krótsze niż miesiąc (np. dzienne, tygodniowe) lub od zmiennych za okresy nie dłuższe niż miesiąc, stanowi wynagrodzenie za jeden dzień z okresu poprzedzającego przeniesienie podwładnego do nowych zadań. Aby je uzyskać, składniki zsumowane w opisany tu sposób (w łącznej wysokości wypłaconej w okresie od trzech do 12 miesięcy poprzedzających miesiąc nabycia prawa do dodatku) dzielimy przez liczbę dni kalendarzowych, za jakie one przysługiwały. Uzyskaną dniówkę mnożymy przez liczbę dni, za jakie należało się wynagrodzenie w danym miesiącu po przeniesieniu, a następnie odejmujemy od wyniku pobory otrzymywane po przeniesieniu.

[ramka][b]Przykład[/b]

Pani Iwona jest członkiem rady pracowniczej przedsiębiorstwa państwowego. Zarabia 12 zł za godzinę pracy. W zakładzie trwają redukcje grupowe. Pracownica została wytypowana do zwolnienia. Skoro jednak należy do osób korzystających z gwarancji zatrudnienia, dyrektor wręczył jej w lutym 2009 r. wypowiedzenie zmieniające z propozycją obniżenia pensji do 10 zł za godzinę pracy. Kobieta złożyła oświadczenie do połowy trzymiesięcznego wymówienia o akceptacji obniżki. Zmniejszone stawki będzie pobierać od 1 czerwca br. Nie starci jednak na tym, gdyż przysługuje jej dodatek wyrównawczy przez cały czas, dopóki zasiada w radzie pracowniczej. Liczymy go następująco:

- ustalamy stawki godzinowe wypłacone kobiecie

w ciągu trzech miesięcy poprzedzających miesiąc uzyskania prawa do dodatku, czyli poprzedzających czerwiec 2009 r. Załóżmy, że w okresie marzec – maj br. pracodawca wypłacił jej 5760 zł za 480 godzin pracy

- szacujemy podstawę wymiaru za jeden miesiąc, dzieląc uzyskaną kwotę przez liczbę dni, za jakie przysługiwała

5760 zł : 60 dni pracy = 96 zł

- dniówkę mnożymy przez dni, za jakie pracownikowi należy się wynagrodzenie w czerwcu br. (21 dni)

96 zł x 21 dni = 2016 zł

- od osiągniętego wyniku odejmujemy pobory należne za czerwiec 2009 r. po przeniesieniu

(168 godzin x 10 zł = 1680 zł) 2016 zł – 1680 zł = 336 zł

Za czerwiec podwładnej należy się 336 zł dodatku wyrównawczego.[/ramka]

[srodtytul]4 ...przyjmując zmienne za dłuższe okresy[/srodtytul]

Ruchome elementy zarobków za okresy dłuższe niż miesiąc, np. zmienne premie kwartalne, uiszczana co kwartał prowizja, uwzględniamy w podstawie wymiaru dodatku wyrównawczego w łącznej kwocie wypłaconej zatrudnionemu podczas 12 miesięcy poprzedzających miesiąc uzyskania prawa do dodatku. Podstawą wymiaru dodatku jest wynagrodzenie za jeden dzień, uzyskane z podzielenia tak ustalonego wynagrodzenia przez liczbę dni, za jakie się należało. Stawkę za jeden dzień mnożymy następnie przez liczbę dni w danym miesiącu po przeniesieniu, za jakie przysługuje wynagrodzenie, a od całości odejmujemy płacę należną po przeniesieniu na inne stanowisko. Rachunki przestawiają się tu więc podobnie jak przy składnikach zmiennych za okresy nie dłuższe niż miesiąc.

[ramka][b]Jaki współczynnik urlopowy w 2009 r.[/b]

Aby go obliczyć, od liczby dni kalendarzowych br. odejmujemy przypadające w nim niedziele (52), święta (osiem w innym dniu niż niedziela) oraz dni wolne wynikające z przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy (52), a wynik dzielimy przez 12.

[365 dni – (52 niedziele + 8 świąt + 52 dni wolne)] : 12 = (365 dni – 112 dni) : 12 = 21,08

Ekwiwalent urlopowy dla osoby zatrudnionej na pełnym etacie wynosi w b.r. 21,08, np. dla pracującego w połowie wymiaru czasu pracy – 10,54 itd. [/ramka]