Nagroda z okazji rocznicy firmy to dla ZUS nie jubileuszówka

Aby dowiedzieć się, jakie przychody pracownika wchodzą do podstawy wymiaru składek, musimy sięgnąć do rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (DzU nr 161, poz. 1106 ze zm.). Zgodnie z nim podstawą wymiaru składek na te ubezpieczenia jest przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, osiągany przez pracowników z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy. Nie wchodzą do niej ściśle określone przychody – tj. wynagrodzenie chorobowe, zasiłki z ubezpieczenia społecznego oraz składniki wynagrodzenia wymienione w § 2 ust. 1 powołanego rozporządzenia. W katalogu z rozporządzenia znajdziemy m.in. wypłacane nagrody jubileuszowe (gratyfikacje), które według zasad określających warunki ich przyznawania przysługują pracownikowi nie częściej niż co pięć lat.

Indywidualizacja warunków

To art. 772 kodeksu pracy wskazuje, że warunki przyznawania świadczeń związanych z pracą ustalane są w układach zbiorowych pracy lub regulaminach wynagradzania. Dotyczy to również takich świadczeń pracowniczych, jak nagrody jubileuszowe i gratyfikacje, których wypłata jest ściśle powiązana z okresem zatrudnienia pracownika.

Aby wyjaśnić pojęcie „nagrody jubileuszowej", należy odwołać się do orzecznictwa sądów powszechnych, nie ma ona bowiem definicji ustawowej. Zgodnie z nim pojęcie to należy rozumieć w ten sposób, że świadczenie to przysługuje pracownikowi z okazji jubileuszu, czyli okrągłej rocznicy zatrudnienia w ogóle albo u konkretnego pracodawcy. Konsekwencją tego jest wypłacanie nagrody indywidualnie konkretnemu podwładnemu w miesiącu, w którym przypada rocznica rozpoczęcia przez niego pracy. Nagrody takie mogą być wypłacane częściej niż co pięć lat, ale wówczas dochody z tego tytułu nie są wyłączone z obowiązku składkowego, mimo że świadczenie zachowuje charakter nagrody jubileuszowej (wyrok Sądu Najwyższego z 29 października 2002 r., II UKN 461/01).

Bez preferencji

Przy ustalaniu, czy dana wypłata na rzecz pracownika podlega składkom, decydujące znaczenie ma charakter świadczenia jubileuszowego, a nie jego nazwa. Określone w regulaminie zasady jego przyznawania muszą odpowiadać ukształtowanemu w orzecznictwie pojęciu jubileuszówki.

Nagrody, jakie wypłaci zatrudnionym pracodawca w związku z jubileuszem zakładu pracy, nie są wyłączone z podstawy wymiaru składek. Nie są to bowiem nagrody z okazji jubileuszu pracy tych osób. Jeżeli więc pracodawca zdecydował się np. na podstawie uchwały zarządu na wypłacenie jednorazowej nagrody z okazji 15-lecia działalności firmy, ma obowiązek naliczyć od niej składki na ubezpieczenia społeczne. Będzie tak nawet wówczas, gdy świadczenie otrzymają tylko ci pracownicy, którzy przepracowali w firmie akurat tyle lat, ile wynosi jubileusz zakładu pracy.

Przykład

Mocą uchwały zarządu spółki z o.o. K zdecydowano o przyznaniu pracownikom nagrody jubileuszowej za wzorowe wypełnianie obowiązków pracowniczych, z okazji 15-lecia funkcjonowania firmy. Uchwała zarządu określiła precyzyjnie, że nagroda przysługuje tylko tym osobom, których staż zakładowy w dniu jubileuszu firmy wynosi co najmniej dziesięć lat. Wypłacona pracownikom nagroda wejdzie do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. To świadczenie jest w rzeczywistości nagrodą uznaniową wypłaconą za nienaganne wypełnianie obowiązków pracowniczych.

—Tomasz Broniszewski, adwokat

—Ewelina Chrobot-Broniszewska, asystentka sędziego w Sądzie Apelacyjnym w Katowicach

Przyspieszona wypłata

Aby nagroda z okazji jubileuszu była zwolniona ze składek, musi to być świadczenie wypłacone z okazji jubileuszu pracy zatrudnionej osoby, która ponadto nabywa do niej prawo nie częściej niż co pięć lat. Wyjątkowo ze składek zwolniona jest również gratyfikacja wypłacona przed upływem pięciolatki. Zgodnie z wykładnią ZUS i MPiPS dzieje się tak w sytuacji, gdy pracodawca wypłacił nagrodę:

- w dniu rozwiązania stosunku pracy pracownikowi, któremu do osiągnięcia nagrody po upływie kolejnych pięciu lat brakuje mniej niż 12 miesięcy, a przechodzi on na świadczenie przedemerytalne, jeśli możliwość wypłaty nagrody w takiej sytuacji przewidują przepisy wewnątrzzakładowe, np. układ zbiorowy pracy,

- ponieważ zmienił wewnętrzne przepisy dotyczące przyznawania nagród jubileuszowych (gdy zarówno nowe, jak i stare przepisy przewidują przyznawanie świadczenia nie częściej niż co pięć lat), a dokonując ich zmiany nie działał w celu obejścia prawa,

- w czasie pięcioletniego okresu oczekiwania na nagrodę wyższego stopnia, ponieważ pracownik przedstawił dokumenty potwierdzające dłuższy staż pracy, który wcześniej nie był uwzględniony przy ustalaniu prawa do nagrody,

- w dniu rozwiązania stosunku pracy pracownikowi, któremu do nabycia prawa do nagrody jubileuszowej z tytułu upływu kolejnych pięciu lat brakowało mniej niż 12 miesięcy, a rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło w związku z przejściem na emeryturę lub rentę inwalidzką.