[b]– Pracuję w jednym zakładzie pracy 27 lat i w tym roku złożyłam podanie o pożyczkę z zfśs na kwotę 6000 zł z przeznaczeniem na remont mieszkania. Wymogiem jest złożenie kosztorysu remontu, który ma być podstemplowany i podpisany przez budowlańca mającego uprawnienia. Za to się płaci, a mnie nie stać na taki wydatek. Czy taki warunek jest zgodny z prawem? Czy mogę wyjść z propozycją wniesienia poprawek do regulaminu?[/b] – pyta czytelniczka DOBREJ FIRMY.

Na oba pytania odpowiedź brzmi: tak. Szczegółowe zasady i warunki udzielania zwrotnej pomocy na cele mieszkaniowe (pożyczek) z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych określa bowiem regulamin funduszu, obowiązujący u pracodawcy, którego treść jest uzgodniona z zakładowymi organizacjami związkowymi, a gdy one nie działają, z pracownikiem wybranym przez załogę do reprezentowania jej interesów. A prawo nie zabrania zatrudnionym zgłaszać wniosków o jego zmianę.

[srodtytul]Na kupno i remont [/srodtytul]

Definicja działalności socjalnej, zawarta w art. 2 pkt 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=8C072DDA2E2CDBD418A6C5AABC73281A?id=74017]ustawy z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (DzU z 1996 r. nr 70, poz. 335 ze zm., dalej ustawa o zfśs)[/link], obejmuje zwrotną lub bezzwrotną pomoc na cele mieszkaniowe. Jest ona udzielana na warunkach określonych w zakładowym regulaminie funduszu i w cywilnoprawnej umowie pożyczki zawieranej między pracodawcą i pracownikiem.

Przepisy nie precyzują rodzajów wydatków mieszkaniowych, jakie mogą być pokrywane z tego funduszu. Oznacza to, że decyzje w sprawie szczegółowych zasad przeznaczania środków na cele mieszkaniowe podejmowane są na poziomie zakładu pracy i znajdują wyraz w odrębnych dla każdego

pracodawcy unormowaniach wprowadzanych do regulaminu gospodarowania zfśs. Jego treść jest uzgadniana z załogą, reprezentowaną przez zakładowe organizacje związkowe, gdy ich nie ma – przez przedstawiciela personelu (art. 8 ustawy o zfśs).

Wobec braku ustawowego sprecyzowania celów mieszkaniowych, które podlegają finansowaniu z funduszu socjalnego, należałoby przyjąć, że z tego funduszu można udzielać pomocy: w pozyskaniu mieszkania, w utrzymaniu posiadanego już lokalu mieszkalnego albo w realizacji obu tych potrzeb.

[srodtytul]Wymóg dokumentowania jest uzasadniony[/srodtytul]

Co do zasady fundusz świadczeń socjalnych jest instytucją pomocową i dlatego większość świadczeń udzielanych z tych środków ma charakter bezzwrotny. Wyjątkiem od tej zasady są cele mieszkaniowe, na których realizację przewiduje się zwrotną formę pomocy socjalnej. Dlatego też z zfśs udziela się pomocy w formie pożyczki wyłącznie na cele mieszkaniowe. Nie pożycza się z tego funduszu na inne cele, np. konsumpcyjne.

Stąd wprowadzanych do regulaminów zfśs postanowień o zasadności uprawdopodobnienia i dokumentowania potrzeb mieszkaniowych, na które pracownicy ubiegają się o zwrotną pomoc mieszkaniową (w większości przypadków znacznej wartości i udzielanej na bardzo korzystnych warunkach), nie można uznać za sprzeczne z przepisami. Pracodawca jako administrator funduszu, pożyczający środki zakładowe, jest bowiem odpowiedzialny za dysponowanie nimi zgodnie z ustawowym przeznaczeniem.

[srodtytul]Można wnosić o zmianę postanowień [/srodtytul]

Ta część regulaminu zfśs, która normuje zasady przeznaczania środków funduszu na cele mieszkaniowe i warunki, jakie muszą spełnić osoby uprawnione, aby otrzymać pomoc, powinna uwzględniać m.in.

- wysokość środków zfśs przeznaczonych na cele mieszkaniowe,

- preferencje i potrzeby mieszkaniowe osób uprawnionych,

- sytuację dochodową, rodzinną i mieszkaniową osób upraw- nionych,

- liczbę potencjalnych adresatów pomocy mieszkaniowej.

W „mieszkaniowej” części regulaminu powinny znaleźć się postanowienia dotyczące w szczególności:

- celów mieszkaniowych realizowanych z zfśs u danego pracodawcy w formie bezzwrotnej i zwrotnej,

- zasad i trybu ubiegania się o pomoc mieszkaniową,

- zasad i trybu rozpatrywania wniosków o pomoc mieszkaniową (zarówno w formie pożyczki, jak i pomocy bezzwrotnej),

- warunków przyznawania zwrotnej pomocy mieszkaniowej: rodzaje, wysokość pożyczek i częstotliwość ich przyznawania na jeden cel i na różne cele mieszkaniowe, oprocentowanie i wysokość ewentualnych odsetek od pożyczek mieszkaniowych, sposób zabezpieczenia spłaty pożyczek, tryb ściągania zadłużenia w razie niespłacania pożyczek, zmiany miejsca zamieszkania lub niewypłacalności pożyczkobiorcy, zasady umarzania części lub całości udzielonej pożyczki, warunki zawieszania spłaty pożyczki, okoliczności powodujące natychmiastową wymagalność zwrotu (spłaty) udzielonej pożyczki lub pomocy bezzwrotnej, zasady dokumentowania wniosków o pożyczki, sposób udokumentowania sytuacji i potrzeb mieszkaniowych, obejmujący rodzaje dokumentów wymaganych do potwierdzenia tych potrzeb i spełnienia warunków do zakwalifikowania do przyznania pomocy mieszkaniowej; chodzi tutaj np. o dokumenty potwierdzające prawo (własność, dzierżawa) do lokalu mieszkalnego, działki budowlanej, domu jednorodzinnego lub fakt zamieszkiwania w tych obiektach na podstawie umowy najmu, przydziału, umowy użyczenia, notarialnej umowy kupna (w tym przedwstępna) mieszkania lub domu od dewelopera, spółdzielni mieszkaniowej, osoby fizycznej na rynku pierwotnym lub wtórnym, pozwolenie na budowę, kosztorys budowy lub remontu domu, mieszkania, umowę o budowę domu,

- treści wzorów dokumentów (wniosków, podań), na podstawie których osoba uprawniona ubiega się o zwrotną lub bezzwrotną pomoc mieszkaniową; wymienione dokumenty mają charakter zakładowego prawa socjalnego i dlatego powinny być oznaczane jako kolejne załączniki do regulaminu zfśs.

Postanowienia regulaminu zfśs wiążą zarówno pracodawcę, jak i osoby uprawnione do korzystania ze świadczeń socjalnych. Przepisy nie wyłączają jednak możliwości zgłaszania przez samych pracowników wniosków i propozycji zmian w zakładowym prawie socjalnym. Ich adresatem będą zatem: pracodawca, związki zawodowe lub reprezentant załogi. Pamiętać jednak należy, że zgłaszane propozycje nie mogą naruszać zasad dysponowania środkami funduszu, określonymi w ustawie o zfśs.

[ramka][b]Uzyskanie pomocy nie jest pewne[/b]

Do osób uprawnionych do korzystania z funduszu, a więc także do ubiegania się o zwrotną lub bezzwrotną pomoc na cele mieszkaniowe, zalicza się m.in. pracowników, bez względu na ich wymiar czasu pracy oraz okres zatrudnienia u pracodawcy. Pamiętać jednak należy, że prawo do korzystania z każdej pomocy socjalnej, w tym i z pomocy mieszkaniowej, nie gwarantuje jej otrzymania. Pomoc z funduszu, niezależnie od jej rodzaju i formy, nie ma bowiem charakteru należności (roszczenia) ze stosunku pracy.[/ramka]