Z końcem listopada pracownik odchodzi z pracy w związku z przejściem na emeryturę. Jego wynagrodzenie zajął urząd skarbowy. Co miesiąc na podstawie tytułu wykonawczego potrącaliśmy mu z pensji 200 zł. Do spłaty pozostało jeszcze 1000 zł. Czy możemy potrącić tę kwotę z odprawy emerytalnej? A może ZUS będzie ujmował te pieniądze bezpośrednio z emerytury? – pyta czytelnik DOBREJ FIRMY

.

Odprawa podlega ochronie przed potrąceniami jak wynagrodzenie za pracę. Potwierdził to Sąd Najwyższy w wyroku z 17 lutego 2004 r. (I PK 217/03). Oznacza to, że z odprawy można ująć długi pod warunkiem, że zachowana zostanie m.in. kwota wolna od potrąceń.

W opisywanym wypadku pracodawca ma dwie możliwości. Może ostatni raz potrącić z wynagrodzenia pracownika 200 zł, a wtedy pozostałość (800 zł) ZUS będzie ujmował z jego emerytury, albo zsumować odprawę emerytalną z wynagrodzeniem i od razu potrącić całą zaległość wobec US (1000 zł).Uwaga! Na potrącenie szef nie potrzebuje zgody pracownika. Musi jednak pamiętać, że akurat przy sumach egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne obowiązuje kwota wolna od potrąceń. Jest to minimalne wynagrodzenie za pracę po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych. Wynika tak z art. 871 k.p.

Potrącając od razu całą zaległość wobec skarbówki, trzeba zsumować wynagrodzenie z odprawą. Następnie, pozostawiając 836 zł netto, odliczyć dług. Liczymy obok kwotę wolną od potrąceń.

Uwaga! W tekście założyliśmy, że wynagrodzenie i odprawę można zsumować. Tak twierdzą niektórzy eksperci. Inni natomiast uważają, że kwotę wolną od potrąceń trzeba obliczyć dla każdego świadczenia odrębnie (patrz ramka pod tekstem).

Jeżeli natomiast szef zdecyduje się potrącić z wynagrodzenia tylko 200 zł, pozostałość (800 zł) będzie ujmował ZUS. Prawo takie gwarantuje mu art. 139 ustawy z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (DzU nr 39, poz. 353 ze zm.). Wynika z niego, że po odliczeniu składki na ubezpieczenie zdrowotne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych potrąca się m.in. sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne.

Przedsiębiorcy pytają, czy obowiązuje tutaj kwota wolna od potrąceń. Tak. Z ustawy wynika, że potrącenia mogą być dokonywane w określonych granicach. Przykładowo przy świadczeniach alimentacyjnych do wysokości 60 proc. świadczenia. Natomiast przy należnościach innych niż alimentacyjne emerytury i renty są wolne od potrąceń, w części odpowiadającej 50 proc. najniższej emerytury. Obecnie wynosi ona 597,46 zł. ZUS będzie mógł więc potrącić maksymalnie 298,73 zł.

936 zł (wynagrodzenie minimalne brutto x 15,71 proc.) (9,76 proc. + 3,5 proc. + 2,45 proc. = 15,71 proc.) = 147,05 zł

936 zł – 147,05 zł = 788,95 zł (podstawa składki zdrowotnej)

788,95 zł – 108,50 zł (koszty uzyskania przychodu) = 680,45 zł, po zaokrągleniu 680 zł

680 zł x 19 proc. (podatek) = 129,20 zł – 47,71 zł (kwota wolna od podatku) = 81,49 zł

788,95 zł x 9 proc. = 71,01 zł (składka zdrowotna)

788,95 zł x 7,75 proc. = 61,14 zł (składka zdrowotna podlegająca odliczeniu od zaliczki na podatek)

81,49 zł – 61,14 zł = 20,35 zł, po zaokrągleniu 20 zł

936 zł – (147,05 zł + 71,01 zł + 20 zł) = 697,94 zł – tyle musi zostać pracownikowi przy potrąceniach

Zakładamy, że pracownik zarabia netto 1076,56 zł, liczone od kwoty brutto 1500 zł. Od odprawy należy odliczyć tylko zaliczkę na podatek. Pracownik otrzyma więc 1283,23 zł. Wyliczyliśmy to tak:

1500 zł (wynagrodzenie brutto) – 108,50 zł (koszty uzyskania przychodu) = 1391,5 zł (w zaokrągleniu 1392 zł)

(1392 zł x 19 proc.) – 47,71 (kwota wolna) = 216,77 zł, po zaokrągleniu 217 zł (zaliczka na podatek)

1500 zł – 217 zł = 1283 zł (wysokość odprawy, którą otrzyma czytelnik)

Teraz dodajemy obie kwoty:

1076,56 zł + 1283 zł = 2359,56 zł (suma wynagrodzenia netto i odprawy emerytalnej)

2359,56 zł – 697,95 zł (kwota wolna od potrąceń) = 1661,61 zł (kwota, którą można potrącić)

Osiągnięty wynik wskazuje, że pracodawca może swobodnie potrącić z wynagrodzenia i odprawy całą zaległość wobec urzędu skarbowego (1000 zł).

Grzegorz Orłowski, radca prawny w spółce z o.o. Orłowski, Patulski, Walczak

Odprawa emerytalna nie jest składnikiem wynagrodzenia za pracę, ale świadczeniem z nią związanym. Dlatego z odprawy pracownikowi też powinna pozostać kwota wolna od potrąceń. Sumowanie kwot wypłacanych z różnych tytułów w jednym terminie i dopiero od tej sumy ustalanie kwoty, którą można potrącić, prowadzi do ograniczenia ochrony. A co by było, gdyby np. w miesiącu wypłacono pracownikowi oprócz wynagrodzenia za ten miesiąc również wynagrodzenie zaległe za poprzednie miesiące? Czy trzeba je wówczas zsumować, a następnie od całości ustalić kwotę wolną od potrąceń? Przecież wtedy komornik zająłby 100 proc. wynagrodzenia za poprzednie miesiące.