Coraz więcej osób korzysta z instalacji fotowoltaicznych. Są jednak wątpliwości co do tego, czy muszą płacić VAT od nadwyżek wytwarzanej energii elektrycznej.

Przypomnijmy, że zgodnie z ustawą o odnawialnych źródłach energii prosumenci, czyli osoby, które same wytwarzają energię elektryczną na własne potrzeby, najczęściej w instalacjach fotowoltaicznych, nadwyżki wprowadzają do sieci energetycznych. Czy te nadwyżki są opodatkowane VAT? Spójrzmy na odpowiedź ministra finansów z 1 lutego 2019 r. na interpelację poselską nr 28185.

To jest działalność gospodarcza

Czytamy w niej, że sprzedaż energii elektrycznej wpisuje się w definicję działalności gospodarczej, więc podlega opodatkowaniu. Potwierdza to orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 20 czerwca 2013 r. w sprawie C-219/12 Fuchs, w którym stwierdzono, że eksploatacja modułu fotowoltaicznego zainstalowanego na służącym prywatnym celom domu mieszkalnym lub obok niego stanowi działalność gospodarczą w rozumieniu przepisów dyrektywy VAT. Sprzedaż energii, w tym również wytwarzanej w mikroinstalacji, podlega co do zasady 23-proc. stawce VAT. Nie oznacza to jednak, że będzie opodatkowana VAT w każdym przypadku. Podatnicy osiągający obroty nieprzekraczające 200 tys. zł rocznie mogą skorzystać ze zwolnienia. Nie podlega natomiast VAT zużycie energii na własne potrzeby prosumenta (bez oddawania do sieci).

Dalej minister finansów pisze, że jeśli prosument będący czynnym podatnikiem VAT wprowadza energię do sieci i na koniec okresu rozliczeniowego rozlicza z przedsiębiorstwem energetycznym nadwyżkę (tzn. net metering), to mogą wystąpić dwie sytuacje.

1. Pierwsza, gdy ilość energii pobranej z sieci przez prosumenta jest większa niż przez niego wytworzonej i zmagazynowanej (tzw. saldo dodatnie). W takim przypadku jest zobowiązany do zapłaty wynagrodzenia od nadwyżki. Kwota ta (tj. saldo dodatnie) stanowi podstawę opodatkowania w rozumieniu art. 29a ustawy o VAT. Przedsiębiorstwo energetyczne wystawi z tego tytułu fakturę z 23-proc. stawką VAT.

2. Druga sytuacja, gdy ilość energii elektrycznej pobranej z sieci przez prosumenta jest mniejsza niż wytworzona i zmagazynowana (tzw. saldo ujemne). Wtedy obowiązek naliczenia VAT w odniesieniu do nadwyżki energii (salda ujemnego) ciąży na prosumencie. Podlega on wszystkim obowiązkom wynikającym z ustawy o VAT (rejestracja, ewidencja, fakturowanie, składanie deklaracji). Przysługuje mu też prawo do odliczania VAT od poniesionych wydatków na budowę i eksploatację mikroinstalacji.

Na koniec minister zaznaczył, że w związku z różnymi scenariuszami, jakie mogą wystąpić w tej sprawie, warto aby zainteresowani występowali o indywidualne interpretacje.

Magazynowanie nadwyżek

Z jednej z nich wynika, że jeśli podatnik nie jest uprawniony do otrzymania wynagrodzenia za produkowane nadwyżki i energia ta jest magazynowana w sieci tylko w celu jej późniejszego pobrania, to czynność ta nie podlega opodatkowaniu (interpretacja dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 13 lutego 2020 r., 0113-KDIPT1-1.4012.632.2019.5.ŻR).

Czy wobec tego nadwyżki są opodatkowane? Redakcja „Rzeczpospolitej" zapytała o to Ministerstwo Finansów.

W odpowiedzi resort finansów przypomniał, że opodatkowaniu VAT podlegają, co do zasady, czynności wykonywane odpłatnie. Energia wprowadzona przez wytwórcę do sieci będzie więc opodatkowana wtedy, gdy wystąpi z tego tytułu wynagrodzenie. Przy czym wobec funkcjonującego obecnie systemu tzw. net meteringu należałoby uznać, że opodatkowaniu będzie podlegać w takim przypadku nadwyżka energii wprowadzonej przez wytwórcę do sieci nad energią przez niego z tej sieci pobraną.

Jeśli jednak wytwórca nie otrzymuje żadnego wynagrodzenia za nadwyżki wyprodukowanej energii i nadwyżki te w określonych terminach „przepadają", to trudno uznać takie czynności za podlegające opodatkowaniu VAT – podkreśliło Ministerstwo Finansów.

Podstawa prawna: art. 2 pkt 6, art. 5 ust. 1 pkt 1, art. 7 ust. 1 i art. 29a ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. Dz.U. z 2020 r., poz. 106 ze zm.)

art. 2 pkt 27a i art. 4 ustawy z 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (tekst jedn. Dz.U. z 2020 r., poz. 261 ze zm.)

Andrzej Jagiełło, doradca podatkowy w kancelarii Sendero

Podatek jest wtedy, gdy jest wynagrodzenie

Ministerstwo Finansów uznało, że energia wprowadzona do sieci  ędzie opodatkowana tylko wtedy, gdy wystąpi z tego tytułu wynagrodzenie. Z reguły jednak w relacjach między osobą wytwarzającą energię a zakładem energetycznym takie wynagrodzenie się nie pojawia. Nie można uznać za odpłatną czynność wykorzystania zmagazynowanych wcześniej nadwyżek. Ta operacja nie jest więc opodatkowana.

Podobnie będzie wtedy, gdy prosumentem jest osoba prowadząca działalność gospodarczą. Zasada opodatkowania odpłatnych czynności obowiązuje także w tej sytuacji. Jeśli przedsiębiorca nie dostaje wynagrodzenia, to nie musi odprowadzać VAT od nadwyżek energii.

Tak też wynika z przytoczonej w artykule interpretacji z 13 lutego 2020 r. Dotyczyła wprawdzie gminy, ale gmina działała w tej sprawie jako podatnik VAT.

Oczywiście należy pamiętać, że umowy z zakładami energetycznymi mogą być różnie skonstruowane. Dużo więc zależy od okoliczności danej sprawy. Fiskus powinien jednak, choćby ze względu na proekologiczny charakter tych inwestycji, interpretować ewentualne wątpliwości na korzyść podatników.