CIT: zyski ze spółek wsparte z funduszy trzeba opodatkować

Fundacja prowadzi działalność zgodnie z celami zawartymi w statucie, posiada osobowość prawną i jest podatnikiem CIT. Na inicjowanie działalności innowacyjnej otrzymała dofinansowanie ze środków publicznych w formie dotacji celowej (wkład krajowy) oraz płatności ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Otrzymane środki zgodnie z projektem zostały przeznaczone na obejmowanie akcji lub udziałów w spółkach powstałych w wyniku preinkubacji.

Fundacja tłumaczyła, że zgodnie z umową o dofinansowanie oraz przepisami jest zobowiązana do przeznaczania wpływów pochodzących ze zbycia akcji lub udziałów nabytych uprzednio ze środków z dofinansowania oraz z udziału w zyskach spółki powstałej w wyniku preinkubacji na dalsze inicjowanie działalności innowacyjnej. Po okresie pierwotnej inkubacji będzie uzyskiwać wpływy ze sprzedaży objętych, w ramach środków pomocowych, udziałów albo akcji, lub jako zyski z udziałów w inkubowanych spółkach. Zyski te ponownie przeznaczy na dalsze inicjowanie działalności innowacyjnej, aż do całkowitego wykorzystania środków pochodzących z projektu i uzyskanych z gospodarowania tymi środkami. Fundacja zapytała, czy dochody uzyskane ze zbycia akcji lub udziałów nabytych uprzednio ze środków publicznych, w tym unijnych, oraz z udziału w zyskach spółek powstałych w wyniku preinkubacji, przeznaczonych na dalsze inicjowanie działalności innowacyjnej, będą zwolnione z opodatkowania na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 53 ustawy o CIT.

Sama uważała, że tak. Jednak fiskus nie potwierdził tego stanowiska. Jego zdaniem to, że kwoty opisane we wniosku nie korzystają ze zwolnienia, wynika z literalnego brzmienia przepisu. Zgodnie z jego treścią zwolnione z opodatkowania są wyłącznie środki otrzymane przez uczestnika projektu jako pomoc udzielona w ramach programu finansowanego z udziałem środków europejskich, o których mowa w ustawie o finansach publicznych. Środki te korzystają zatem ze zwolnienia w momencie ich otrzymania. Dochody uzyskane z późniejszego gospodarowania tymi środkami i ich inwestowania to dochody uzyskane z samodzielnych (odrębnych) zdarzeń, których konsekwencje podatkowe są oceniane odrębnie w momencie ich zaistnienia.

Fiskus podkreślił, że ograniczenie możliwości dysponowania uzyskanymi środkami nie może modyfikować źródła ich uzyskania. Konieczna jest każdorazowa identyfikacja i ocena charakteru zdarzeń generujących dochody.

To niekorzystne dla fundacji stanowisko najpierw zaakceptował sąd pierwszej instancji, a potem Naczelny Sąd Administracyjny. Sąd kasacyjny zgodził się, że z treści spornej regulacji wynika jednoznacznie i bez wątpliwości, że dotyczy ona otrzymanych – wskazanych w niej – środków finansowych. Wymienione „otrzymane środki" są objęte zwolnieniem podatkowym. Nie oznacza to jednak, że zwolnienie obejmuje również środki otrzymane z gospodarowania tymi (pierwszym) środkami w postaci przychodów z akcji lub udziałów, na które zostały wykorzystane. Otrzymanie środków, czyli w tym przypadku uzyskanie przychodu z akcji lub udziału albo z ich zbycia, nie jest bowiem tym samym zdarzeniem, co otrzymanie środków, z których te akcje i udziały zostały objęte.

Zdaniem NSA, gdyby przyjąć za trafne stanowisko fundacji, doszłoby w istocie do skonstruowania nowego – przekraczającego zakres wymienionego unormowania - zwolnienia podatkowego. Regulacja z art. 17 ust. 1 pkt 53 ustawy o CIT nie stanowi bowiem o otrzymaniu przychodów z gospodarowania uprzednio otrzymanymi środkami finansowymi, w tym o przychodach z akcji i udziałów lub o zyskach spółek oraz o ich wykorzystywaniu.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 23 marca 2016 r. (II FSK 239/14).

Komentarz eksperta

Anna Turska, doradca podatkowy w Kancelarii Ożóg Tomczykowski

Wspieranie i rozwój przedsiębiorczości stają się coraz bardziej powszechnym zjawiskiem. Naturalne jest, że w związku z działaniami podejmowanymi przez podmioty zapewniające finansowanie na pierwszym etapie rozwoju będą się pojawiały liczne problemy, również natury podatkowej. Omawiany wyrok NSA jest z pewnością ciekawym orzeczeniem dla inkubatorów przedsiębiorczości oraz wszelkich innych podmiotów wspierających młodych przedsiębiorców.

Z perspektywy formalnej orzeczenie NSA wydaje się słuszne. Zgodnie z przeważającym w doktrynie stanowiskiem przepisy wprowadzające ulgi i zwolnienia podatkowe powinny być interpretowane w sposób ścisły. Art. 17 ust. 53 ustawy o CIT zwalnia z opodatkowania jedno zdarzenie – otrzymanie przez uczestnika projektu środków pieniężnych jako pomocy udzielonej w ramach programu finansowanego z udziałem środków europejskich. Tymczasem z wniosku o wydanie interpretacji prawa podatkowego wynikało, że fundacja planuje wiele działań. Wskazała, że gdy otrzyma środki, będzie finansowała wybrane podmioty oraz będzie uzyskiwać wpływy ze sprzedaży objętych udziałów albo akcji lub będzie otrzymywała zyski z udziałów w inkubowanych spółkach, które zostaną na kolejnym etapie przeznaczone na dalsze inicjowanie działalności innowacyjnej. W konsekwencji w przypadku fundacji dojdzie do zaistnienia kilku odrębnych zdarzeń, które podatkowo powinny być analizowane odrębnie. Należy mieć nadzieję, że ten precedensowy wyrok będzie przyczynkiem do zmiany omawianego zwolnienia i poszerzenia jego zakresu. Warto zwrócić uwagę, że 1 stycznia 2016 r. weszła w życie ustawa z 25 września 2015 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze wspieraniem innowacyjności, która przy speł- nieniu odpowiednich warunków pozwala spół- kom kapitałowym i komandytowo-akcyjnym na uzyskanie zwolnienia dla dochodów uzys- kanych ze sprzedaży udziałów lub akcji.