Jednym ze źródeł pochodzenia składników majątku przedsiębiorcy, kwalifikowanych stosownie do obowiązujących regulacji ustawy o PIT jako środki trwałe, jest ich nieodpłatne pozyskanie ?w wyniku umowy darowizny. Zgodnie z regulacjami kodeksu cywilnego istotą takiej umowy jest bezpłatne świadczenie darczyńcy kosztem jego majątku na rzecz obdarowanego. W rozliczeniach z fiskusem pojawiają się wątpliwości co do ustalenia dochodu z tytułu zbycia środka trwałego przedsiębiorcy prowadzącego podatkową księgę przychodów i rozchodów, który to składnik majątku został nabyty nieodpłatnie na podstawie umowy darowizny.

Zgodnie z jedną z podstawowych reguł ustawy o PIT wydatki poniesione na nabycie środka trwałego nie są uznawane za koszty uzyskania przychodów w dacie ich poniesienia. Nakłady te pomniejszone o wartość dokonanych odpisów amortyzacyjnych są jednak kosztami podatkowymi ?w przypadku odpłatnego zbycia składnika majątku. Potwierdza to art. 23 ust. 1 pkt 1 ustawy o PIT. Sprzedaż nieodpłatnie pozyskanego środka trwałego to jednak szczególna sytuacja. Trudno jest tu bowiem mówić o wydatkach na zakup lub kosztach poniesionych na wytworzenie środka trwałego. Z art. 24 ust. 2 ustawy o PIT wynika, że w odniesieniu do składników majątku uznawanych za środki trwałe dochodem z ich odpłatnego zbycia jest różnica między przychodem z odpłatnego zbycia a:

1) ?wartością początkową wykazaną w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, z zastrzeżeniem pkt 2, powiększoną o sumę odpisów, lub

2) ?wartością wynikającą z dokumentu stwierdzającego nabycie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu użytkowego lub udziału ?w takim prawie, którego wartość początkową dla celów dokonywania odpisów amortyzacyjnych ustalono zgodnie z art. 22g ust. 10, powiększona o sumę odpisów amortyzacyjnych od tego prawa lub udziału w takim prawie.

Dla właściwego ustalenia dochodu z odpłatnego zbycia środka trwałego nabytego przez podatnika w drodze darowizny konieczne jest zatem wskazanie na zasady ustalania wartości początkowej takiego składnika majątku. Obowiązuje tu reguła określona w art. 22g ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT. Zgodnie z tym przepisem wartością początkową środka trwałego nabytego w drodze spadku lub darowizny jest wartość rynkowa z dnia nabycia, chyba że umowa darowizny albo umowa o nieodpłatnym przekazaniu określa tę wartość w niższej wysokości. Nabycie składnika majątku kwalifikowanego jako środek trwały w formie umowy darowizny nie stoi na przeszkodzie dla rozliczania przez obdarowanego odpisów amortyzacyjnych. Mało tego, pozwala także na zaliczanie ustalonych zgodnie z regulacjami ustawy ?o PIT odpisów amortyzacyjnych w ciężar kosztów podatkowych. Zakres art. 23 ust. 1 ?pkt 45a ustawy o PIT wyłączający możliwość zaliczania odpisów amortyzacyjnych od nabytych nieodpłatnie środków trwałych do kosztów uzyskania przychodów nie obejmuje tych składników majątku, które podatnik nabył na podstawie umowy darowizny.

Podsumowując, prowadzący podatkową księgę przychodów i rozchodów przedsiębiorca, sprzedając darowany mu środek trwały, musi ustalić dochód z takiej sprzedaży. Dochód ten będzie obliczony jako różnica pomiędzy uzyskanym przychodem ze zbycia takiego składnika majątku a jego wartością początkową wykazaną w ewidencji środków trwałych, powiększona o sumę dokonanych odpisów amortyzacyjnych.

Autor jest doradcą podatkowym