Tak orzekł Naczelny Sąd Administracyjny ?w wyroku z 3 czerwca 2014 r. (I FSK 956/13).

Podatnik (spółka z o.o.) wystąpił ?z wnioskiem o udzielenie interpretacji podatkowej, w którym wskazał, że jest właścicielem budynku biurowego. Spółka zmodernizowała ten budynek, co doprowadziło do wzrostu wartości środka trwałego o ponad 30 proc. Obecnie zamierza wypłacić dywidendę w postaci przekazania wspólnikom prawa własności do budynku. ?W związku z tym spółka zapytała, czy taka czynność podlega opodatkowaniu VAT, ?a jeśli tak, to czy będzie objęta zwolnieniem z tego podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy o VAT.

Zdaniem podatnika wypłata dywidendy w formie rzeczowej nie może zostać uznana za czynność podlegającą VAT. W jego ocenie dywidenda rzeczowa stanowi zamiennik dywidendy wypłacanej w pieniądzu, która nie podlega opodatkowaniu. Jeśli jednak organ podatkowy zająłby przeciwne stanowisko, to czynność ta będzie korzystała ze zwolnienia z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy o VAT, który zwalnia od podatku dostawę budynków, jeżeli nie jest ona dokonywana w ramach pierwszego zasiedlenia.

Organ w interpretacji podatkowej wskazał, że wypłata dywidendy w formie rzeczowej podlega opodatkowaniu VAT jako nieodpłatna dostawa towarów. Stwierdził również, że podatnik nie będzie mógł skorzystać ze zwolnienie od podatku, gdyż przysługiwało mu prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu budynku oraz ?w związku z wydatkami poniesionymi na jego ulepszenie, które to wydatki przekroczyły 30 proc. wartości początkowej nieruchomości. Podatnik, nie zgadzając się z takim rozstrzygnięciem, wniósł skargę do sądu. WSA w Poznaniu wyrokiem ?z 4 stycznia 2013 r. (I SA/Po 719/12) oddalił skargę, uznając interpretację za zgodną ?z prawem. Podatnik wniósł od powyższego wyroku skargę kasacyjną.

NSA również nie podzielił stanowiska spółki. Wskazał, że w jego ocenie działania podatnika w przedmiotowej sprawie są jasne i stanowią próbę obejścia prawa. Podatnik za pomocą sztucznych konstrukcji próbował doprowadzić do przeniesienia własności nieruchomości bez płacenia VAT.

Przemysław Smoczyński, współpracownik Zespołu Zarządzania ?Wiedzą Podatkową ?firmy Deloitte

Komentarz eksperta

Agnieszka ?Urbaniak doradca podatkowy, menedżer w Deloitte Doradztwo Podatkowe ?sp. z o.o. (biuro ?w Warszawie)

Sposób rozpoznania dla celów VAT wypłaty dywidendy w formie niepieniężnej na gruncie polskiej ustawy o VAT budzi wiele kontrowersji. Przez pewien czas sądy administracyjne ?w szerszym zakresie podzielały stanowisko, zgodnie z którym dywidendę rzeczową należy traktować analogicznie jak dywidendę pieniężną, czyli jako pozostającą poza zakresem VAT. Podejście takie uzasadniane jest problemem ?w wykazaniu w przypadku dywidendy ?potencjalnego wzajemnego świadczenia czy ekwiwalentności. Sądy uznawały, że jest to czynność jednostronna, dla której podstawą ?nie jest kodeks cywilny, jak ma to miejsce ?w przypadku sprzedaży, lecz kodeks spółek handlowych i tym samym nie może podlegać ustawie o VAT (m.in. wyrok WSA w Warszawie ?z 25 stycznia 2011 r., III SA/Wa 3068/10).

Brak różnicowania konsekwencji podatkowych ?na podstawie przedmiotu dywidendy wydaje się ekonomicznie bardziej uzasadniony, a związek bliższy, aniżeli porównywanie dywidendy rzeczowej do klasycznych transakcji sprzedaży czy darowizn. Obecnie jednak sądy coraz częściej skłaniają się ku stanowisku, że dywidendy niepieniężne są zrównane ?z nieodpłatnym świadczeniem, tj. odpowiednio nieodpłatnym wydaniem towarów lub ?nieodpłatnym świadczeniem usług, które ?co do zasady podlegają opodatkowaniu ?(m.in. NSA w wyroku z 23 października ?2013 r., I FSK 1503/12). ?W praktyce jest to bardzo niekorzystne ?dla podatników wypłacających dywidendę ?w formie niepieniężnej, gdyż mogą być?oni zobowiązani (zależnie od przedmiotu dywidendy) do poniesienia ekonomicznego kosztu VAT. W konsekwencji może ?to prowadzić do ograniczania się spółek ?do dywidend pieniężnych.

Z perspektywy VAT bardziej opłacalna może ?się bowiem okazać uprzednia sprzedaż ?rzeczy, która miałaby być przedmiotem dywidendy, na rzecz podatnika, dla którego kosztem będzie tylko kwota netto ?i w następnym kroku wypłata dywidendy pieniężnej. Takie rozwiązanie ma jednak oczywiście inne wady, m.in. konieczność ?znalezienia ewentualnego nabywcy, jak również ustalenie ceny na satysfakcjonującym sprzedawcę poziomie. W związku z tym przed podjęciem decyzji o wypłacie dywidendy w formie niepieniężnej warto szczegółowo przyjrzeć się konsekwencjom podatkowym takiej formy zagospodarowania wypracowanego zysku, ?aby uniknąć ewentualnych sporów z organami podatkowymi i potencjalnych zaległości. ?W szczególności należy pamiętać, że opodatkowanie dywidendy rzeczowej wiąże się ?z koniecznością oceny sposobu opodatkowania danej transakcji zależnie od jej przedmiotu (analogicznie jak w przypadku klasycznej sprzedaży), tj. ustalenie, czy w grę wchodzi opodatkowanie czy zwolnienie z VAT lub pozostawanie poza VAT. Wtórną kwestą ?w takim przypadku pozostanie także ?obowiązek ewentualnej korekty, zgodnie?z mechanizmem przewidzianym w art. 91 ?ustawy o VAT.