Fiskus zarzucił, że podatniczka uchybiła terminowi do wniesienia odwołania od decyzji podatkowej. Okazało się, że decyzja organu pierwszej instancji została prawidłowo doręczona 29 czerwca 2011 r. pełnomocnikowi podatniczki (został ustanowiony 4 kwietnia 2011 r.). Pismem z 29 lipca 2011 r. kobieta reprezentowana przez innego pełnomocnika wniosła od niej odwołanie. Organ odwoławczy stwierdził, że odwołanie zostało złożone z uchybieniem czternastodniowemu terminowi. A podatniczka nie wystąpiła z wnioskiem o jego przywrócenie.

Sprawa trafiła na wokandę. W uzasadnieniu wnoszący skargę powołał się na swoje pismo z 31 marca 2011 r. znajdujące się w aktach sprawy. Z jego treści wynikało, że jego autor (radca prawny) informuje organ pierwszej instancji o ustanowieniu go pełnomocnikiem skarżącej w niniejszej sprawie, a także prosi o kierowanie wszelkiej korespondencji pod adres wskazany w nagłówku. Autor skargi powołał się na wypowiedzenie pełnomocnictwa 10 czerwca 2011 r. dotychczasowemu pełnomocnikowi. Dodał, że o tym fakcie fiskus został powiadomiony ustnie. Powołał się przy tym na dowód w postaci przesłuchania skarżącej. Wywiódł następnie, że zaskarżona decyzja nie weszła do obrotu prawnego. Organ odwoławczy powinien zatem stwierdzić jej nieważność.

Fiskus odpierał te argumenty. Wyjaśnił, że skarżąca ustanowiła trzech pełnomocników (radców prawnych). Dwóch pismem z 4 kwietnia 2011 r., a trzeciego pismem z 20 kwietnia 2011 r. Trzeci pełnomocnik pismem z 31 maja 2011 r. powiadomił organ o ustanowieniu go pełnomocnikiem i wystąpił o doręczanie mu korespondencji. W ocenie fiskusa to podatnik powinien powiadomić organ podatkowy o wyznaczeniu jednego z pełnomocników właściwym do doręczeń. Skarżąca tego nie uczyniła. Powinna też poinformować o cofnięciu pełnomocnictwa, czego również nie uczyniła.

Uzasadnienie

Sąd pierwszej instancji uwzględnił skargę podatniczki. Uznał, że organy bezpodstawnie pominęły pismo ostatnio ustanowionego przez skarżącą pełnomocnika (także radcy prawnego) z 31 maja 2011 r.

Innego zdania był Naczelny Sąd Administracyjny. Co prawda uwzględniając skargę kasacyjną fiskusa, NSA uznał, że oświadczenie o wyznaczeniu pełnomocnika właściwego do doręczeń nie musi być osobiście złożone przez stronę. Dopuszczalne jest, aby takie oświadczenie w imieniu strony złożył jej pełnomocnik. Jednak w ocenie NSA w sytuacji, gdy strona osobiście lub za pośrednictwem pełnomocnika nie złożyła jednoznacznego oświadczenia o wyznaczeniu jednego z ustanowionych przez siebie pełnomocników jako właściwego do doręczeń, organ podatkowy ma swobodę w zakresie wyboru tego, któremu doręczy decyzje.

Wyrok NSA z 28 maja 2013 r., sygn. akt I FSK 867/12.

Aleksandra Kozłowska menedżer, doradca podatkowy w Advicero Tax

Stanowisko NSA zasługuje na aprobatę. W szczególności sąd potwierdził w analizowanym wyroku konieczność interpretowania przepisów w zakresie ustanawiania pełnomocnika do doręczeń w sposób kompleksowy, nie tylko na podstawie zasad wykładni językowej, ale również funkcjonalnej oraz celowościowej.

Skoro zgodnie z art. 136 ordynacji podatkowej strona może działać przez pełnomocnika z wyjątkiem sytuacji, gdy charakter czynności wymaga jej osobistego działania, to również dopuszczalne jest, aby oświadczenie w przedmiocie ustanowienia pełnomocnika do doręczeń w imieniu strony mógł złożyć jej pełnomocnik. W tym zakresie rozstrzygnięcie NSA potwierdziło tezę zaprezentowaną wcześniej przez WSA.

Zgodzić należy się jednak także z drugą częścią wydanego orzeczenia, akceptującą zarzuty skargi kasacyjnej złożonej przez dyrektora izby skarbowej. NSA słusznie zauważył, że w przedmiotowej sprawie strona – ani osobiście, ani działając przez pełnomocnika – nie ustanowiła pełnomocnika do doręczeń. Należy bowiem odróżnić pojęcie „adresu do doręczeń", który standardowo dotyczy kanału komunikacji z danym pełnomocnikiem, od „pełnomocnika właściwego do doręczeń", czyli pełnomocnika, którego strona, spośród kilku reprezentujących go osób, wyznacza jako właściwego do odbioru wszelkiej korespondencji z organami podatkowymi.

Oczywiście w przypadku pojawienia się uzasadnionych wątpliwości co do oświadczenia woli strony w tym zakresie organ powinien ją wezwać w trybie art. 155 ordynacji podatkowej do złożenia wyjaśnień, aby nie dopuścić do naruszenia postanowień dotyczących doręczeń. Słusznie jednak sąd zwrócił uwagę na fakt, że w przypadku, gdy strona jest reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, z pisma powinno w sposób jednoznaczny wynikać, iż wolą strony jest wyznaczenie wyłącznie danego pełnomocnika do odbioru korespondencji.

—oprac. Aleksandra Tarka