Tak wynika z orzecznictwa. Przykładem jest wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z 20 grudnia 2011 r. (I SA/Gd 1289/11). Sprawa dotyczyła wniosku o interpretację.

Wystąpił z nim przedsiębiorca, który zajmuje się projektowaniem i wykonywaniem (złożenie i zamontowanie) zabudowy trwałej wnętrz, w tym m.in. szaf wnękowych, zabudowy kuchni i łazienek. Nie jest on producentem wykorzystywanych elementów. Usługi te sklasyfikowane są pod symbolem PKWiU 43.32.10.0 „roboty instalacyjne stolarki budowlanej”.

Przedsiębiorca chciał wiedzieć, czy może stosować 8-proc. stawkę VAT (usługi zwykle wykonuje w domach i mieszkaniach spełniających warunki określone w art. 41 ust. 12a ustawy o VAT)

Co mówi przepis

Zgodnie z art. 41 ust. 12a ustawy o VAT przez budownictwo objęte społecznym programem mieszkaniowym rozumie się obiekty budownictwa mieszkaniowego lub ich części, z wyłączeniem lokali użytkowych, oraz lokale mieszkalne w budynkach niemieszkalnych sklasyfikowanych w Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych w dziale 12, a także obiekty sklasyfikowane w Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych (dalej PKOB) w klasie ex 1264 – wyłącznie budynki instytucji ochrony zdrowia świadczących usługi zakwaterowania z opieką lekarską i pielęgniarską, zwłaszcza dla ludzi starszych i niepełnosprawnych.

Do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym nie zalicza się:

- budynków mieszkalnych jednorodzinnych, których powierzchnia użytkowa przekracza 300 mkw.,

- lokali mieszkalnych, których powierzchnia użytkowa przekracza 150 mkw.

W przypadku budownictwa mieszkaniowego o powierzchni przekraczającej te limity 8-proc. stawkę stosuje się tylko do części podstawy opodatkowania odpowiadającej udziałowi powierzchni użytkowej kwalifikującej do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym w całkowitej powierzchni użytkowej (art. 41 ust. 12c ustawy o VAT).

Istotne prawo budowlane

Izba skarbowa wskazała, że takie usługi zawsze w całości opodatkowane są 23-proc. stawką bez względu na to, w jakich budynkach i lokalach są świadczone. W tym wypadku nie ma bowiem zastosowania art. 41 ust. 12 ustawy o VAT. Zgodnie z nim 8-proc. stawkę stosuje się do dostawy, budowy, remontu, modernizacji, termomodernizacji lub przebudowy obiektów budowlanych lub ich części zaliczonych do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym. Zarówno izba, jak i sąd uznały, że montaż zabudowy kuchennej i szaf wnękowych nie jest modernizacją mieszkania lub domu w rozumieniu tego przepisu.

Przy wykładni pojęć użytych przez ustawodawcę w art. 41 ust. 12 ustawy o VAT sąd odwołał się zarówno do prawa budowlanego, jak i potocznego ich rozumienia. Z tego pierwszego sąd wywnioskował, że obiektem budowlanym jest budynek wraz z instalacjami i urządzeniami technicznymi. Sąd podkreślił, że „pomiędzy budynkiem oraz wskazanymi instalacjami i urządzeniami musi jednak zachodzić związek uzasadniający wniosek, że elementy te są niesamodzielne, a jedynie składają się na budynek”.

Dalej sąd zwrócił uwagę, że zgodnie z art. 3 pkt 9 prawa budowlanego urządzeniem budowlanym jest urządzenie techniczne związane z obiektem budowlanym zapewniające możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem jak przyłącza i urządzenia instalacyjne, w tym służące oczyszczaniu lub gromadzeniu ścieków, a także przejazdy, ogrodzenia, place postojowe i place pod śmietniki.

Stwierdził więc, że „nie sposób uznać, aby zabudowa wnękowa, kuchenna czy łazienkowa będąca jedynie tzw. zabudową meblową mogła być uznana za instalację lub urządzenie techniczne budynku; ich montaż nie wymaga pozwolenia na budowę, mogą być w każdym czasie zdemontowane lub wymienione; działania te nie są objęte zakresem pojęciowym robót budowlanych lub przebudowy w rozumieniu prawa budowlanego. (...) zabudowa meblowa (wnękowa, kuchenna, łazienkowa) nie jest objęta regulacjami prawa budowlanego”.

To oznacza, że montaż mebli nie może zostać uznany za modernizację obiektu budowlanego.

Niższy VAT do końca 2010 r.

Taką wykładnię potwierdziła też, dokonana przez sąd, analiza potocznego znaczenia takich pojęć, jak: obiekt, modernizacja, roboty budowlane, roboty budowlano-montażowe. Także na tej podstawie uznał on, że należy zgodzić się ze stanowiskiem ministra finansów wyrażonym w interpretacji, że usługi wykonywane przez przedsiębiorcę „nie mieszczą się w katalogu czynności wymienionym w powołanym przepisie art. 41 ust.12 ustawy o VAT.

Zdaniem sądu opisane we wniosku strony czynności montażu stałej zabudowy wnękowej, kuchennej czy też łazienkowej, które trwale montuje w budynku mieszkalnym, podlegały obniżonej stawce podatku od towarów i usług wyłącznie do 31 grudnia 2010 r., i to nie z mocy art. 41 ust. 12 ustawy o VAT, lecz na podstawie § 37 rozporządzenia ministra finansów z 24 grudnia 2009 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług – jako roboty budowlano-montażowe.

W ocenie sądu czynności polegające na montażu trwałej zabudowy w lokalach mieszczą się w pojęciu robót budowlano-montażowych. Należy bowiem zwrócić uwagę, że jest to zabudowa trwała, o ściśle indywidualnym charakterze; jej wykonanie musi być dopasowane do krzywizn ścian, podłóg i sufitów; zamontowana zabudowa przestrzenna nie nadaje się do zamontowania w innym miejscu czy w innym lokalu. Wykonane indywidualne zamówienia trwałej zabudowy, w tym stolarskiej, nie posiadają samoistnego charakteru, stanowią część składową obiektu budowlanego, a o zespoleniu z obiektem budowlanym decyduje właśnie montaż”.

Sąd podkreślił, że w orzecznictwie nie budzi wątpliwości, że tego rodzaju czynności, polegające na montażu m.in. parapetów, rolet, blatów, schodów, balustrad, bram wjazdowych, markiz itp. są robotami budowlano-montażowymi. Potwierdzają to m.in. wyroki NSA: z 1 października 2009 r. (I FSK 545/08), z 17 kwietnia 2009 r. (I FSK 284/08), z 20 listopada 2008 r. (FSK 1512/07), z 25 sierpnia 2010 r. (I FSK 1221/09).

Ograniczenie prawa do niższej stawki

WSA w Gdańsku zauważył jednak, że obecnie prawo do stosowania obniżonych stawek zawarte jest w rozporządzeniu ministra finansów z 4 kwietnia 2011 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (DzU nr 73, poz. 392 ze zm.). Zgodnie z § 7 ust. 1 tego rozporządzenia

8-proc. stawkę stosuje się m.in. do:

- robót konserwacyjnych dotyczących budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym;

- robót konserwacyjnych dotyczących: obiektów budownictwa mieszkaniowego lub ich części (z wyłączeniem lokali użytkowych) albo lokali mieszkalnych w budynkach niemieszkalnych sklasyfikowanych w Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych w dziale 12.

W podsumowaniu wyroku czytamy, że porównanie brzmienia rozporządzenia obowiązującego do końca 2010 r. z obowiązującymi dziś przepisami prowadzi do wniosku, że „zakres stosowania obniżonej stawki podatku uległ znacznemu zawężeniu – z listy usług objętych preferencyjną stawką usunięto roboty budowlano-montażowe dotyczące obiektów budownictwa mieszkaniowego”.

Uzasadniona jest więc teza, że „czynności wykonywane przez podatnika polegające na montażu stałej zabudowy meblowej (w tym wnękowej, łazienkowej, kuchennej), trwale montowanej w budynku mieszkalnym, które podlegały obniżonej stawce podatku od towarów i usług do 31 grudnia 2010 r., podlegają – począwszy od 1 stycznia 2011 r. – opodatkowaniu stawką 23 proc.”.

Taką wykładnię potwierdzają też inne wyroki. Przykładem jest orzeczenie WSA w Olsztynie z 18 stycznia 2012 r. (I SA/Ol 735/11). W uzasadnieniu sąd powołał się m.in. na kodeks cywilny.

Kodeks cywilny

Zauważył, że zgodnie z nim częścią składową rzeczy jest wszystko, co nie może być od niej odłączone bez uszkodzenia lub istotnej zmiany całości albo bez uszkodzenia lub istotnej zmiany przedmiotu odłączonego. Kodeks definiuje też przynależności. Są to rzeczy ruchome potrzebne do korzystania z innej rzeczy (rzeczy głównej) zgodnie z jej przeznaczeniem, jeżeli pozostają z nią w faktycznym związku odpowiadającym temu celowi.

Sąd zauważył, że „wykonanie okuć, zawiasów, uchwytów i prowadnic – elementów stałej zabudowy kuchennej i szaf wnękowych – jest związane z korzystaniem z ruchomości. Przez fakt ich zamontowania nie stają się one częścią składową budowli. Ich wykonanie związane jest z korzystaniem z ruchomości: sprzętu AGD, ubrań, butów itp.

W świetle powyższego nie sposób uznać, aby zabudowa wnękowa i kuchenna będąca przecież ze swej istoty zabudową „meblową” mogła być uznana za instalację lub urządzenie techniczne budynku. Ich montaż nie wymagała pozwolenia na budowę, mogą być w każdym czasie zdemontowane lub wymienione. Działania te nie są objęte zakresem pojęciowym robót budowlanych lub przebudowy w rozumieniu prawa budowlanego”.

Interpretacja musi być uzasadniona

Są też inne wyroki potwierdzające stanowisko fiskusa w tej sprawie np.: WSA w Poznaniu z 18 sierpnia 2011 r. (I SA/Po 596/11), WSA we Wrocławiu z 20 września 2011 r. (I SA/WR 1305/11), WSA w Rzeszowie z 15 listopada 2011 r. (I SA/Rz 672/11).

Niektórym podatnikom udało się wygrać spór i sąd uchylił interpretacje. Przykładem są wyroki WSA w Poznaniu z 9 grudnia 2011 (I SA/Po 752/11 i I SA/Po 753/11). O takim rozstrzygnięciu zdecydowało jednak tylko zbyt lakoniczne uzasadnienie niekorzystnej interpretacji. W wyrokach tych czytamy: „uznanie przez organ, że wykonywane przez skarżącą usługi nie będą stanowić usług wymienionych w art. 41 ust. 12 (...), w związku z nieodkodowaniem terminu „modernizacja”, było przedwczesne. (...)

Nie ulega wątpliwości, że zaskarżona interpretacja została wydana z naruszeniem przepisów art. 14 c § 1 i 2 oraz art. 14e § 1 o.p. Organ, uznając stanowisko skarżącej za nieprawidłowe, powinien ustosunkować się do jej argumentów zawartych we wniosku oraz wyjaśnić, z jakich przyczyn nie mogą one mieć zastosowania w rozpoznawanej sprawie”.

Takie orzeczenia pozwalają więc organom podatkowym ponownie wydać interpretację, że wykonanie zabudowy kuchennej i szaf wnękowych powinno być opodatkowane 23-proc. stawką. Muszą to tylko dokładnie uzasadnić.