Wczoraj Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał wyrok (sygnatura akt: C-280/10) w polskiej sprawie – ważny dla wszystkich, którzy mają kłopoty z odzyskaniem VAT od zakupów na rozruch firmy. Teraz będzie im łatwiej. Trybunał stwierdził, że osoby, które najpierw poczyniły wydatki na działalność gospodarczą, a później założyły spółkę, mają prawo do odliczenia.

Przypomnijmy – z art. 88 ust. 4 ustawy o VAT wynika, że tylko zarejestrowani podatnicy VAT mogą skorzystać z odliczenia (z wyjątkami). Czy ten formalny wymóg musi być spełniony już w momencie zakupów?

Fiskus rygorystycznie

Tak wynikało z decyzji urzędu skarbowego, który skontrolował spółkę jawną (Kopalnia Odkrywkowa Polski Trawertyn). Odliczyła ona VAT z faktury dokumentującej nabycie nieruchomości. Ale do transakcji doszło jeszcze przed zarejestrowaniem spółki (faktura została wystawiona na wspólników, którzy potem wnieśli aportem nieruchomość do spółki).

Fiskus zakwestionował też odliczenie VAT od wydatków na sporządzenie aktu notarialnego związanego z założeniem spółki, argumentując, że faktura została wystawiona przed dniem jej rejestracji. Spółka nie zgadzała się z tym rozstrzygnięciem, ale Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu przyznał rację fiskusowi. Podkreślił, że inny podmiot nabył nieruchomość, a inny chciał odzyskać VAT. Jego zdaniem to niemożliwe.

Trybunał liberalnie

Spółka złożyła kasację, a Naczelny Sąd Administracyjny zapytał ETS, czy przepisy dyrektywy 2006/112/WE pozwalają w takiej sytuacji na odliczenie.

Pozwalają. Z wyroku Trybunału wynika, że spółka powinna mieć możliwość rozliczenia inwestycji przeprowadzonej na potrzeby działalności gospodarczej, aby mogła być zagwarantowana neutralność ciężaru podatkowego. Prawa do odliczenia nie powinny ograniczać wymogi formalne. Spółka może więc odliczyć podatek naliczony, mimo że faktury zostały wystawione na wspólników.

– Polskie przepisy nie rozstrzygają wprost, czy w celu skorzystania z prawa do odliczenia trzeba być zarejestrowanym podatnikiem VAT już w okresie poczynienia wydatków przygotowujących do podjęcia działalności, czy też możliwe jest późniejsze uzyskanie tego statusu – mówi Paweł Nocznicki, doradca podatkowy, menedżer w kancelarii Stone & Feather Tax Advisory. – ETS stwierdził jednak wyraźnie: prawo do odliczenia przysługuje niezależnie od terminu rejestracji. Jeśli więc przyszły podatnik VAT poniósł wydatek w marcu br., to będzie mógł skorzystać z odliczenia po faktycznym podjęciu działalności. Realizacja tego prawa powinna nastąpić w deklaracji składanej po rejestracji. Jeżeli nie skorzysta z odliczenia od razu, będzie miał czas na korektę deklaracji do końca 2016 r.

Trybunału nie przekonał też argument o konieczności nałożenia na podatników obowiązków, które mają zapobiegać oszustwom. – Podkreślił, że w tej sprawie takiego niebezpieczeństwa nie było, ponieważ wspólnikami spółki były te same osoby, które dokonały zakupów – dodaje Paweł Nocznicki.

Opinia:

Piotr Litwin doradca podatkowy, partner w Enodo Advisors

To orzeczenie pokazuje, jak dużą wagę Trybunał przywiązuje do zasady neutralności podatkowej. Niewątpliwie zostałaby naruszona, gdyby naliczonego VAT nie mogli odliczyć ani wspólnicy (bo nie byli podatnikami), ani spółka (bo nie ona dokonała zakupu). Na przeszkodzie realizacji tej zasady nie mogą stać też wymogi formalne. Polskie przepisy nie naruszają wprawdzie w tym względzie dyrektywy, ale muszą być interpretowane w ten sposób, aby umożliwić prawo do zwrotu. Tak więc nawet wskazanie innego podmiotu na fakturze nie powinno wykluczać odliczenia, jeżeli skutkiem miałoby być naruszenie neutralności VAT.