Wszczęcie kontroli podatkowej musi być poprzedzone spełnieniem przez urzędników szeregu formalności. Po pierwsze organ w większości przypadków musi zawiadomić podatnika o samym zamiarze wszczęcia u niego kontroli podatkowej, dając tym samym czas na odpowiednie przygotowanie się do kontroli.
[b]Kontrola podatkowa może zostać rozpoczęta nie wcześniej niż po upływie siedmiu dni i nie później niż przed upływem 30 dni od daty doręczenia zawiadomienia[/b] o zamiarze jej wszczęcia.
[srodtytul]Konieczne jest upoważnienie...[/srodtytul]
Kolejną formalnością, której dopełnienie warunkuje możliwość wszczęcia kontroli u podatnika, jest przedstawienie przez urzędników imiennego upoważnienia do jej przeprowadzenia. Dokument ten musi spełniać wiele wymogów i zawierać określone przepisami elementy, takie jak imiona i nazwiska urzędników przeprowadzających kontrolę oraz numery ich legitymacji służbowych, określenie zakresu kontroli oraz daty rozpoczęcia kontroli i przewidywanego terminu jej zakończenia.
Przy weryfikowaniu upoważnienia warto również zwrócić uwagę na to, czy zostało ono wydane przez właściwy organ (najczęściej będzie nim naczelnik właściwego urzędu skarbowego). Kontrola podatkowa przeprowadzona na podstawie upoważnienia udzielonego przez podmiot nieuprawniony nie wywołuje bowiem żadnych skutków prawnych i nie może być podstawą innych czynności organu podatkowego (w szczególności wszczęcia – po zakończeniu kontroli – postępowania podatkowego).
Oprócz obowiązku doręczenia upoważnienia rozpoczęcie wykonywania czynności kontrolnych powinno zostać poprzedzone okazaniem legitymacji służbowej. Dane zawarte na legitymacjach służbowych kontrolujących powinny być tożsame z danymi wskazanymi w upoważnieniu.
[srodtytul]...i jego doręczenie[/srodtytul]
Zasadniczo wszczęcie kontroli podatkowej następuje z chwilą doręczenia kontrolowanemu przedsiębiorcy (lub osobie upoważnionej) upoważnienia do przeprowadzenia kontroli oraz okazania legitymacji służbowej. Moment ten pociąga za sobą istotne konsekwencje zarówno dla samych organów kontrolujących, jak i kontrolowanego przedsiębiorcy.
Przede wszystkim od momentu wszczęcia kontroli podatkowej upoważnieni urzędnicy mogą korzystać z uprawnień przysługujących kontrolującym. A zatem od tego momentu są oni uprawnieni do wstępu do budynków, lokali lub innych pomieszczeń kontrolowanego, mają prawo swobodnego poruszania się po terenie jednostki kontrolowanej na podstawie legitymacji służbowej, mogą przesłuchiwać świadków, pracowników oraz osoby współdziałające z kontrolowanym, a także zbierać materiały i dokumenty w zakresie objętym kontrolą.
[srodtytul]Brak możliwości korekty[/srodtytul]
Kolejną niezmiernie ważną konsekwencją wszczęcia kontroli podatkowej po stronie kontrolowanego przedsiębiorcy jest brak możliwości skorygowania deklaracji dotyczących sprawdzanych przez fiskus rozliczeń podatkowych. Zgodnie bowiem z przepisami uprawnienie do skorygowania deklaracji ulega zawieszeniu na czas trwania kontroli podatkowej w zakresie objętym tą kontrolą.
[b]Złożenie korekty deklaracji w okresie kontroli podatkowej będzie więc nieskuteczne, co oznacza, że nie wywoła żadnych skutków prawnych.[/b]
A zatem pomimo złożenia korekty w dalszym ciągu będzie obowiązywać poprzednio złożona deklaracja i wynikająca z niej kwota podatku. Uprawnienie do skorygowania deklaracji zostanie ponownie przywrócone przedsiębiorcy dopiero w momencie zakończenia kontroli podatkowej (a więc z chwilą doręczenia protokołu kontroli).
[srodtytul]Okres trwania jest limitowany...[/srodtytul]
Od momentu wszczęcia kontroli podatkowej liczony jest czas jej trwania. Przewidywany czas zakończenia kontroli podatkowej powinien przede wszystkim wynikać z upoważnienia do jej przeprowadzenia – najpóźniej w tym terminie kontrola podatkowa powinna zostać zakończona, a kontrolowany powinien otrzymać protokół kontroli.
O każdym przypadku niezakończenia kontroli w terminie wynikającym z upoważnienia kontrolujący ma obowiązek zawiadomić na piśmie kontrolowanego, jednocześnie wyjaśniając przyczyny przedłużenia kontroli oraz podając nowy termin jej zakończenia. Niespełnienie tego obowiązku powoduje, iż dokumenty dotyczące czynności kontrolnych dokonanych po upływie terminu do zakończenia kontroli nie mogą stanowić dowodu w postępowaniu podatkowym, chyba że został wskazany nowy termin zakończenia kontroli.
Oprócz przedstawionych zasad przy określaniu terminu na zakończenie kontroli podatkowej należy mieć również na uwadze regulacje ogólne wynikające z [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?n=1&id=345827]ustawy o swobodzie działalności gospodarczej[/link]. Przepisy te określają maksymalny czas trwania wszystkich kontroli danego organu kontroli u przedsiębiorcy w określonym roku kalendarzowym. I tak kontrola mikroprzedsiębiorcy, w tym kontrola podatkowa, nie może przekraczać w danym roku 12 dni roboczych. Limit dla małych przedsiębiorców wynosi 18 dni roboczych, natomiast dla średnich i dużych przedsiębiorców odpowiednio – 24 i 48 dni roboczych.
[srodtytul]...choć bywają wyjątki[/srodtytul]
Trzeba jednak pamiętać, że organy podatkowe nie zawsze są związane tymi terminami. Od zasad ogólnych przewidziano bowiem liczne wyjątki. Ograniczeń czasu kontroli nie stosuje się np. wtedy, gdy kontrola dotyczy firm, które otrzymały decyzję o uznaniu prawidłowości wyboru i stosowania metody ustalania ceny transakcyjnej między podmiotami powiązanymi – w zakresie związanym z wykonaniem tej decyzji bądź dotyczy zasadności zwrotu VAT przed dokonaniem tego zwrotu.
Dodatkowo należy zwrócić uwagę na to, że [b]do czasu trwania kontroli podatkowej nie wlicza się terminów przewidzianych w przepisach dla dokonania określonych czynności, okresów zawieszenia postępowania oraz okresów opóźnień spowodowanych z winy strony albo z przyczyn niezależnych od organu. [/b]
A zatem, jeżeli kontrolowany przedsiębiorca zwleka np. z dostarczeniem kontrolującym żądanych dokumentów, czas trwania kontroli może się wydłużyć.
[ramka][b]Uwaga [/b]
Zawieszenie uprawnienia do dokonywania korekt nie rozciąga się na wszystkie rozliczenia podatkowe przedsiębiorcy, lecz dotyczy tylko deklaracji dotyczących podatków i okresów, które są objęte kontrolą.
Jeżeli zatem przedmiotem kontroli urzędu skarbowego jest podatek dochodowy od osób prawnych za dany rok podatkowy, uprawnienie do skorygowania zeznania będzie nadal przysługiwać w odniesieniu do innych lat lub innych podatków rozliczanych przez kontrolowaną spółkę.[/ramka]
[i]Autor jest partnerem w dziale doradztwa podatkowego BT&A
Autorka jest w tym dziale konsultantką[/i]