[b]Czy fakturę otrzymaną od unijnego kontrahenta zaliczamy do kosztów w kwocie brutto, czy netto? Czy zwrócony zagraniczny podatek od wartości dodanej będzie przychodem polskiej firmy? Jak się okazuje, odpowiedź na te pytania wcale nie jest prosta, bo są wątpliwości, co należy rozumieć pod pojęciem „podatek od towarów i usług”, użytym w ustawach o podatkach dochodowych.[/b]

Regulacje obu ustaw o podatkach dochodowych zasadniczo respektują, że podatek od towarów i usług (VAT) jest neutralny dla przedsiębiorców, a zatem np. VAT należny otrzymany przez sprzedawcę, mimo że generalnie spełnia definicję „otrzymanych pieniędzy i wartości pieniężnych”, nie jest uznawany za przychód.

Neutralność ta znajduje również potwierdzenie w tym, że w przypadku zakupu towarów lub usług podlegającego VAT podatek naliczony nie jest kosztem uzyskania przychodów. Może być uznany za taki koszt jedynie wtedy, gdy nabywcy nie przysługiwało prawo do jego odliczenia w myśl przepisów [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=17D1F175CBC1000681743E9D550EDE8C?n=1&id=172827&wid=337454]ustawy o VAT[/link].

[srodtytul]Podatek zapłacony za granicą[/srodtytul]

Sytuacja jednak się komplikuje, gdy polski przedsiębiorca otrzymuje fakturę od podatnika unijnego, na której wykazany został podatek od wartości dodanej, tj. podatek odpowiadający swym charakterem podatkowi od towarów i usług, ale pobierany przez inne państwo członkowskie. Powstaje wówczas pytanie, jak należy potraktować ten „zagraniczny VAT” w świetle przepisów polskich ustaw o podatkach dochodowych.

Co do zasady, przez wzgląd na harmonizację prawa wspólnotowego w zakresie podatków obrotowych, polski podatnik nie powinien być obciążany podatkiem od wartości dodanej. W praktyce jednak tak może się zdarzyć, gdy polski przedsiębiorca nabywa towary i usługi, które są opodatkowane VAT w innym kraju członkowskim, w którym ten przedsiębiorca nie jest zarejestrowany dla celów podatku od wartości dodanej (np. usługi krótkoterminowego wynajmu środków transportu, usługi związane z nieruchomością położoną w tym kraju).

W tego rodzaju sytuacjach rozliczenie faktury od zagranicznego kontrahenta dla celów PIT i CIT może rodzić poważne wątpliwości, czego dowodem są pytania podatników kierowane do organów podatkowych.

[srodtytul]Gdy podatnik wystąpi o zwrot[/srodtytul]

Polski przedsiębiorca ma prawo wystąpić o zwrot podatku od wartości dodanej zapłaconego za granicą. Według obu ustaw o podatkach dochodowych przychodem są „otrzymane pieniądze i wartości pieniężne” a także przychody należne, o ile przepis szczególny ustawy nie stanowi inaczej.

Jeżeli osoba fizyczna sprzedaje towary i usługi opodatkowane VAT, za przychód z tej sprzedaży uważa się przychód pomniejszony o VAT należny (art. 14 ust. 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=9A9DED2C28407263C2C3A694028581CE?id=346580]ustawy o PIT[/link]). Podobne regulacje zawiera [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=3EC0892953EAF58605FEE453B6E7CBF6?id=115893 ]ustawa o CIT[/link]. Zgodnie z jej art. 12 ust. 4 pkt 9 do przychodów osób prawnych nie zalicza się należnego podatku VAT.

Czy w kontekście tych przepisów podatek od wartości dodanej zwrócony polskiemu podatnikowi przez zagraniczne organy podatkowe jest przychodem podlegającym opodatkowaniu?

[ramka][b]Przykład[/b]

Polska firma transportowa regularnie kupuje paliwo na terytorium innych państw Unii Europejskiej. Zakup paliwa w każdym przypadku obciążony jest podatkiem od wartości dodanej. Czy otrzymując zwrot tego podatku, polska firma powinna zaliczyć uzyskane kwoty do przychodów podlegających opodatkowaniu?[/ramka]

[srodtytul]Ustawowe definicje[/srodtytul]

Ustawy o podatkach dochodowych posługują się pojęciem podatku od towarów i usług, nie definiując go. Tym samym kluczowa dla sprawy jest ocena, czy pojęcie to odnosi się jedynie do podatku pobieranego na podstawie polskiej ustawy o VAT, czy również na podstawie analogicznych ustaw pozostałych państw członkowskich.

Jakkolwiek ustawy o podatkach dochodowych nie definiują pojęć podatku od towarów i usług ani podatku od wartości dodanej, zawierają jednak definicję ustawy o podatku od towarów i usług, jest to polska [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=17D1F175CBC1000681743E9D550EDE8C?n=1&id=172827&wid=337454]ustawa o VAT z 11 marca 2004 r. (DzU nr 54, poz. 535)[/link]. Tym samym w celu zdefiniowania tych pojęć należy, w naszej ocenie, przede wszystkim odwołać się do brzmienia ustawy o VAT.

[srodtytul]VAT to jedynie polski podatek[/srodtytul]

Może to jednak prowadzić do zaskakujących konkluzji. Ponieważ w ustawie tej zdefiniowano pojęcie podatku od towarów i usług (art. 1 ustawy o VAT) i wprowadzono definicję podatku od wartości dodanej (określany jest on jako podatek nakładany na terytorium państwa członkowskiego, z wyjątkiem podatku od towarów i usług nakładanego ustawą o VAT, art. 2 pkt 11 ustawy o VAT), nie ulega wątpliwości, że przez „podatek od towarów i usług” polski ustawodawca rozumie jedynie podatek VAT, nakładany w Polsce.

Natomiast gdy ma na myśli podatek VAT nakładany w którymś z innych państw członkowskich UE, posługuje się terminem „podatek od wartości dodanej”. Można więc stwierdzić, że ze względu na brak definicji w ustawach o podatkach dochodowych również na gruncie tych ustaw „podatek pod towarów i usług” oznacza jedynie polski VAT.

W tym kontekście warto też przywołać brzmienie art. 1a pkt 7 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=0788FC199FF9D8FB3843C5D634417688?id=185384 http://]ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych[/link], który dla celów tej ustawy definiuje podatek od towarów i usług zarówno jako podatek wynikający z polskiej ustawy o VAT, jak i podatek od wartości dodanej pobierany przez inne państwa członkowskie.

Można więc powiedzieć, że gdyby pojęcie podatku od towarów i usług, którym ustawodawca posługuje się w ustawach o podatkach dochodowych, miało odnosić się również do podatku od wartości dodanej, ustawodawca posłużyłby się definicją zbliżoną do tej zawartej w ustawie o PCC.

[srodtytul]Uzyskałeś zwrot, masz przychód[/srodtytul]

Podsumowując, można postawić tezę, że podatek od wartości dodanej nakładany w innym niż Polska państwie członkowskim nie powinien być dla celów określenia dochodu traktowany na tych samych zasadach co podatek od towarów i usług.

Tym samym, w razie uzyskania zwrotu podatku od wartości dodanej od zagranicznych organów podatkowych, podatek ten będzie przychodem podlegającym opodatkowaniu polskim podatkiem dochodowym. Podobne stanowisko zajęła [b]Izba Skarbowa w Katowicach w interpretacjach z 16 marca 2009 r. (IBPBI/1/415-1007/08/BK) i z 9 kwietnia 2009 r. (IBPBI/1/ 415-276/09/KB).[/b]

[srodtytul]Co z kosztami[/srodtytul]

Otrzymując fakturę z naliczonym VAT od zagranicznego kontrahenta, polski podatnik musi też może podjąć decyzję, czy zaliczyć wykazany na niej podatek od wartości dodanej do kosztów uzyskania przychodu. Zgodnie z przepisami ustaw o CIT i PIT naliczony VAT nie stanowi kosztu uzyskania przychodu, chyba że podatnikowi nie przysługiwało prawo do jego odliczenia przez wzgląd na podmiotowe lub przedmiotowe zwolnienie z VAT.

Biorąc pod uwagę argumentację dotyczącą braku tożsamości przedmiotowej między podatkiem VAT a podatkiem od wartości dodanej, w naszej ocenie można twierdzić, że podatek od wartości dodanej jest kosztem uzyskania przychodów (oczywiście pod warunkiem że dany wydatek w ogóle może być kosztem uzyskania przychodu).

Na przykład polski podatnik, przedsiębiorca transportowy, który zakupił na terytorium innego państwa unijnego paliwo, uiścił opłaty parkingowe i opłaty za przejazdy autostradami, ma prawo do zaliczenia tych wydatków w kwocie brutto do kosztów uzyskania przychodu. To stanowisko potwierdza przytoczona wyżej [b]interpretacja Izby Skarbowej w Katowicach z 16 marca 2009 r[/b].

[ramka][b] Są też odmienne interpretacje[/b]

[b]Analizując interpretacje organów podatkowych, można też –znacznie częściej – spotkać pogląd przeciwny przywołanemu w tekście stanowisku Izby Skarbowej w Katowicach, że polski VAT i podatek od wartości dodanej nakładany w innych krajach Unii Europejskiej to podatki tożsame[/b]

Taki wyraziła np. [b]Izba Skarbowa w Poznaniu w interpretacjach z 10 czerwca 2009 r. (ILPB1/415-360/09-2/IM) i z 25 września 2009 r. (ILPB3/423-488/09-3/MM), a także Izba Skarbowa w Bydgoszczy w interpretacji z 21 grudnia 2009 r. (ITPB3/423-564a/09/AM). [/b]W tym ostatnim piśmie czytamy:

„W polskim systemie prawnym podatek od towarów i usług obowiązujący na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej jest odpowiednikiem podatku od wartości dodanej funkcjonującego w innych państwach Unii Europejskiej. [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=17D1F175CBC1000681743E9D550EDE8C?n=1&id=172827&wid=337454]Ustawa o podatku od towarów i usług[/link] stanowi bowiem implementację przepisów VI dyrektywy dotyczącej wspólnego systemu podatku od wartości dodanej.

Należy również zauważyć, że skrót VAT używany na oznaczenie polskiej ustawy o podatku od towarów i usług oznacza Value Added Tax – podatek od wartości dodanej. Pojęcie podatku od wartości dodanej obejmuje więc zarówno podatek od towarów i usług obowiązujący na terenie Polski, jak i podatek od wartości dodanej, o którym mowa w art. 2 pkt 11 ustawy o podatku od towarów i usług.

Zgodnie z tym przepisem przez podatek od wartości dodanej rozumie się podatek od wartości dodanej nakładany na terytorium państwa członkowskiego, z wyjątkiem polskiego podatku od towarów i usług nakładanego tą ustawą.

Z powyższego wynika więc, iż pojęcia podatku od wartości dodanej oraz podatku od towarów i usług są tożsame. Oznacza to, iż podatek od wartości dodanej jest odpowiednikiem polskiego podatku od towarów i usług, w związku z czym podatek od wartości dodanej obowiązujący na terenie krajów Unii Europejskiej powinien podlegać tym samym regulacjom podatkowym przewidzianym w [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=3EC0892953EAF58605FEE453B6E7CBF6?id=115893]ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych[/link], co podatek od towarów i usług obowiązujący na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej”.

Zdaniem izby od europejskiego podatku od wartości dodanej odróżnić należy podatek od wartości dodanej zapłacony poza UE (np. w Norwegii); ten nie podlega regulacjom [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=9A9DED2C28407263C2C3A694028581CE?id=346580]ustaw o PIT[/link] i [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=3EC0892953EAF58605FEE453B6E7CBF6?id=115893]CIT[/link] odnoszącym się do podatku VAT [b](tak też np. interpretacja Izby Skarbowej w Katowicach z 28 stycznia 2008 r., IBPB3/423-257/07/SD).[/b]

[i]Anna Koleśnik[/i] [/ramka]

[ramka][b]Gdy przedsiębiorca zrezygnuje z występowania o zwrot[/b]

[b]Czy konsekwencją przyjęcia stanowiska, że VAT i podatek od wartości dodanej to podatki tożsame – jeśli chodzi o VAT naliczony – jest to, że jeśli polski przedsiębiorca zarejestrowany jako czynny podatnik VAT w Polsce ma możliwość wystąpienia o zwrot podatku zapłaconego przy nabyciu towarów i usług w innym kraju UE, kosztem będzie dla niego jedynie wartość zakupów netto? Czy rezygnując z ubiegania się o ten zwrot, traci prawo do rozliczenia tego podatku w kosztach, tak jak przedsiębiorca, który rezygnuje z odliczenia lub ubiegania się o zwrot krajowego VAT?[/b]

Otóż niekoniecznie. Jak zauważył [b]WSA w Gliwicach w wyroku z 27 grudnia 2007 r. (I SA/Gl 924/07): [/b]„zwrot podatku od wartości dodanej podatnikom niemającym siedziby na terytorium kraju, w którym wystawiono fakturę z wykazanym podatkiem VAT, przysługujący zgodnie z postanowieniami art. 2 VIII dyrektywy (...), nie jest tożsamy ze zwrotem różnicy podatku od towarów i usług w rozumieniu art. 87 ust. 1 ustawy (...) o podatku od towarów i usług (…).

Uprawnienie do »zwrotu różnicy podatku od towaru i usług«, w rozumieniu art. 16 ust. 1 pkt 46 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=3EC0892953EAF58605FEE453B6E7CBF6?id=115893]ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych[/link], ma miejsce wyłącznie w sytuacji określonej w art. 87 ust. 1 polskiej [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=17D1F175CBC1000681743E9D550EDE8C?n=1&id=172827&wid=337454]ustawy o podatku od towarów i usług[/link]”.

Co prawda od 1 stycznia 2010 r. zmieniły się unijne zasady zwrotu zagranicznego VAT i procedurę występowania o zwrot reguluje teraz nie tylko dyrektywa, ale i polska ustawa o VAT, jednak orzeczenie to pozostało nadal aktualne: „zwrot podatku od wartości dodanej”, o którym mowa w art. 89 ust. 1h – 1l ustawy o VAT, nie jest „zwrotem różnicy podatku”, o którym mowa w art. 87 ust. 1 tej ustawy oraz w art. 16 ust. 1 pkt 46 ustawy o CIT i art. 23 ust. 1 pkt 43 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=9A9DED2C28407263C2C3A694028581CE?id=346580]ustawy o PIT[/link].

Skoro zatem podatnikowi, który dokonał zakupów w innym kraju UE, nie przysługuje obniżenie kwoty lub zwrot różnicy podatku od towarów i usług/podatku od wartości dodanej, spełnione są przesłanki zaliczenia do kosztów zakupu w kwocie brutto, wraz z naliczonym podatkiem od wartości dodanej. Otrzymany ewentualnie zwrot tego podatku będzie przychodem tej firmy.

[i]Anna Koleśnik[/i][/ramka]

[ramka][b]Podatek zapłacony od sprzedaży za granicą[/b]

[b]Gdy polski przedsiębiorca zapłaci podatek należny od wartości dodanej w innych krajach Unii Europejskiej z tytułu sprzedaży towarów i usług, to zgodnie ze stanowiskiem organów podatkowych nie uwzględnia go po stronie przychodu[/b]

Konsekwentnie też nie wykazuje go po stronie kosztów uzyskania przychodu [b](zob. interpretacje izb skarbowych: w Poznaniu z 11 października 2007 r. (ILPB1/415-38/07-2/GM) i w Warszawie z 17 lutego 2009 r. (IPPB1/415-1329/08-2/ES). [/b]

W ten sposób (tzn. jako koszt podatkowy) może być bowiem rozliczony jedynie VAT należny od importu usług, wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów (niestanowiący podatku naliczonego w rozumieniu [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=17D1F175CBC1000681743E9D550EDE8C?n=1&id=172827&wid=337454]przepisów o VAT[/link]) oraz podatek należny od przekazania lub zużycia towarów i świadczenia usług na potrzeby reprezentacji i reklamy.

[i]Anna Koleśnik[/i] [/ramka]

[b]Czytaj też [link=http://www.rp.pl/artykul/464548.html]"Od czego liczymy podatek u źródła"[/link][/b]