Obecna sytuacja ekonomiczna oraz problemy z płynnością finansową przedsiębiorstw skłaniają do poszukiwania rozwiązań, które pozwolą na minimalizację obciążeń podatkowych. Na szczęście ustawodawca pozostawił do dyspozycji podatnika szereg narzędzi planowania podatkowego, których znajomość w czasach kryzysu może okazać się szczególnie przydatna. Pomimo że warunki pozwalające na zastosowanie przedstawionych metod optymalizacji podatkowej nie są wymagające, praktyka wskazuje, iż przedsiębiorcy rzadko je stosują. Przyczyną bywa nieznajomość korzystnych dla nich przepisów.

[srodtytul]Przyspieszenie amortyzacji [/srodtytul]

Zwiększenie wysokości odpisów amortyzacyjnych poprzez podwyższenie stawki amortyzacyjnej jest klasycznym przykładem narzędzia pozwalającego na zmniejszenie wysokości aktualnie uiszczanego podatku, a w konsekwencji poprawienie płynności finansowej podatnika.

Przyspieszenie amortyzacji ma jednak sens tylko wówczas, gdy pomimo kryzysu przedsiębiorstwo generuje dochód podatkowy. W przeciwnym razie, niepotrzebnie zwiększałoby stratę podatkową, której podatnik może nie być w stanie rozliczyć w przyszłości. Należy także pamiętać, że przyspieszenie amortyzacji pozwala jedynie na odsunięcie momentu zapłaty podatku w czasie. Suma odpisów amortyzacyjnych pozostaje bowiem ta sama.

Wdrożenie tego rozwiązania ukierunkowane jest na poprawę płynności finansowej podatnika, a nie wygenerowanie dodatkowych oszczędności podatkowych. Należy podkreślić, że przyspieszenie amortyzacji podatkowej następuje bez wpływu na amortyzację księgową, przez co nie obniża, lecz podwyższa bieżące wyniki finansowe przedsiębiorstwa.

[srodtytul]Wyższe stawki[/srodtytul]

Ustawodawca przewidział następujące możliwości podwyższenia stawek amortyzacyjnych w stosunku do wybranych środków trwałych:

- dla maszyn i urządzeń zaliczonych do grupy 4 – 6 oraz 8 Klasyfikacji Środków Trwałych (dalej jako: KŚT) poddanych szybkiemu postępowi technicznemu stawki amortyzacyjne mogą zostać podwyższone o współczynnik nie wyższy niż 2,

- dla maszyn, urządzeń i środków transportu (z wyjątkiem taboru pływającego) używanych bardziej intensywnie w stosunku do warunków przeciętnych albo wymagających szczególnej sprawności technicznej, a także dla budynków i budowli używanych w warunkach złych, stawki mogą zostać podwyższone o współczynnik nie wyższy niż 1,4,

- dla budynków i budowli używanych w warunkach pogorszonych stawki można podwyższyć o współczynnik nie wyższy niż 1,2.

[srodtytul]Jednorazowy odpis dla małych podatników[/srodtytul]

Innym rozwiązaniem mogącym poprawić płynność finansową przedsiębiorców generujących dochód podatkowy jest jednorazowy odpis amortyzacyjny. Dla tzw. małych podatników (tj. przedsiębiorców, których wartość przychodu ze sprzedaży, wraz z kwotą należnego podatku VAT, nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym równowartości 800 tys. euro) ustawodawca przewidział możliwość dokonania jednorazowego odpisu amortyzacyjnego.

[b]Jednorazowego odpisu można dokonać od środków trwałych zaliczonych do grupy 3 – 8 KŚT, z wyłączeniem samochodów osobowych, w roku podatkowym, w którym środki te zostały wprowadzone do ewidencji. Jednorazowy odpis nie może jednak przekroczyć w roku podatkowym równowartości kwoty 50 000 euro.[/b]

Obecnie ustawodawca planuje podniesienie limitu warunkującego status małego podatnika do 1 200 000 euro oraz limitu jednorazowych odpisów amortyzacyjnych dla lat podatkowych 2009 i 2010 do 100 000 euro.

[srodtytul]Czasem lepsze spowolnienie [/srodtytul]

Z drugiej strony, dla przedsiębiorców generujących straty narzędziem planowania podatkowego może być spowolnienie amortyzacji środków trwałych poprzez zmniejszenie stawki amortyzacyjnej. Spowolnienie amortyzacji pozwala bowiem na „zachowanie” kosztów podatkowych na czasy, gdy przedsiębiorca zacznie już generować dochód podatkowy. W efekcie, za pomocą zaoszczędzonych wcześniej odpisów amortyzacyjnych podatnik będzie mógł dochód podatkowy zmniejszyć. Ponadto, w przypadku zmniejszenia produkcji w czasie kryzysu zmniejszone odpisy amortyzacyjne odpowiednio oddadzą faktyczne zużycie środków trwałych.

W zależności od potrzeb, podatnik może nie tylko spowolnić amortyzację, lecz także całkowicie jej zaprzestać poprzez zastosowanie stawki 0 proc. (tak np. [b]stwierdził dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji z 2 września 2008 r., ILPB3/423-334/08-4/ŁM[/b]). Możliwość spowolnienia czy też zaprzestania amortyzacji nie jest uzależniona od spełnienia żadnych warunków. W przeciwieństwie do możliwości rozliczania straty, która została ograniczona do pięciu następujących po sobie lat podatkowych, możliwość rozciągnięcia amortyzacji w czasie nie jest ograniczone żadnym terminem. Gdy przestanie być opłacalna, podatnik będzie miał prawo uprzednio obniżone stawki podwyższyć.

[srodtytul]Urealnienie wartości nieruchomości[/srodtytul]

Warto także poszukać rozwiązań ukierunkowanych na uaktywnienie dla celów podatkowych tzw. cichych rezerw w majątku przedsiębiorcy, poprzez urealnienie wartości podatkowej aktywów do ich aktualnej wartości rynkowej. Przeprowadzenie takiej operacji może pozwolić na zwiększenie wartości odpisów amortyzacyjnych dokonywanych w przyszłości, a przede wszystkim minimalizację dochodu podatkowego na transakcji sprzedaży aktywów, które zostały kupione jakiś czas temu za cenę znacznie niższą niż ich aktualna wartość rynkowa.

Cele te mogą być osiągnięte na przykład poprzez wniesienie nieruchomości aportem do spółki osobowej, która nie jest podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych. Na skutek takiego zabiegu wzrasta zarówno podstawa do naliczania odpisów amortyzacyjnych, jak również baza kosztowa, która zostanie rozpoznana w przypadku sprzedaży aktywa. W okresie, w którym podatnicy mogą zostać zmuszeni do sprzedaży części swego majątku, jest szczególnie istotne, aby poprzez minimalizację obciążeń podatkowych z tym związanych osiągnąć jak najlepszy wynik finansowy na dokonanej transakcji.

[srodtytul]Zawsze najpierw analiza [/srodtytul]

W czasach nadchodzącego kryzysu znajomość przepisów ułatwiających skuteczne planowanie podatkowe, w szczególności bez konieczności ponoszenia dodatkowych kosztów, może się okazać szczególnie przydatna. Należy jednak pamiętać, że przed wdrożeniem któregokolwiek z przedstawionych wcześniej narzędzi optymalizacji podatkowej należy właściwie przeanalizować sytuację danego podatnika nie tylko w dniu dzisiejszym, lecz przede wszystkim w perspektywie nadchodzących lat.

[ramka][b]Niekiedy wskazana jest ostrożność[/b]

Urealnienia wartości podatkowej aktywów podatnik powinien dokonywać ostrożnie, tak by transakcja nie wygenerowała przychodu do opodatkowania z innego tytułu. Jak bowiem wynika z interpretacji dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu, skoro z tytułu wniesienia aportu do spółki osobowej przysługuje wkład w tej spółce osobowej o określonej wartości, to wartość ta będzie dla wnoszącego aport stanowiła przychód podlegający opodatkowaniu [b](interpretacja z 5 września 2008 r., ILPB2/415-431/08-2/JK)[/b].[/ramka]

[i]Anna Wysocka jest konsultantką w dziale doradztwa podatkowego PricewaterhouseCoopers (biuro w Krakowie)

Piotr Woźniakiewicz jest tam starszym konsultantem

Tekst powstał we współpracy z Inicjatywą Firm Rodzinnych[/i]