W ordynacji podatkowej od 1 stycznia 2009 r. pojawił się nowy przepis wprowadzający konieczność zawiadomienia podatnika o wszczęciu kontroli podatkowej. Co istotne, ustawodawca nie ograniczył stosowania tej instytucji do grupy tzw. sprawdzonych podatników, czyli podmiotów, które legitymują się zaświadczeniem o niezaleganiu w podatkach. Pamiętajmy jednak, że nie każdy podatnik i nie w każdym przypadku będzie zawiadamiany o wszczęciu kontroli podatkowej.

[srodtytul]W odpowiednim czasie[/srodtytul]

Kontrolę można wszcząć nie wcześniej niż po upływie siedmiu dni i nie później niż przed upływem 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o zamiarze jej wszczęcia. Jeżeli kontrola nie zostanie wszczęta w ciągu 30 dni od doręczenia zawiadomienia, jej rozpoczęcie wymaga ponownego zawiadomienia. Pamiętajmy też, że w myśl art. 282b § 3 ordynacji podatkowej, o ile podatnik wyrazi zgodę, możliwe jest wszczęcie kontroli podatkowej przed upływem siedmiu dni od dnia doręczenia zawiadomienia.

[srodtytul]Nie w każdym wypadku...[/srodtytul]

Ustawodawca w pewnych wypadkach wyłączył jednak konieczność zawiadamiania o planowanym wszczęciu postępowania podatkowego. Przesłanki związane z odstąpieniem od zawiadamiania podatnika można podzielić na dwie kategorie – podmiotowe i przedmiotowe.

Do ograniczeń podmiotowych należy zaliczyć posiadanie przez organ podatkowy informacji, z których wynika, iż kontrolowany został prawomocnie skazany na terytorium Polski za popełnienie przestępstwa skarbowego, przestępstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu, przestępstwa z [link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=166037]ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (DzU z 2002 r. nr 76, poz. 694 ze zm.)[/link] lub wykroczenia polegającego na utrudnianiu kontroli. W przypadku osoby prawnej warunek ten odnosi się do każdego członka zarządu lub osoby zarządzającej, a w przypadku spółek niemających osobowości prawnej – do każdego wspólnika.

Ze wspomnianego przywileju nie skorzystają podatnicy zobowiązani w postępowaniu egzekucyjnym w administracji, jak również niemający miejsca zamieszkania lub adresu siedziby (obowiązek zawiadomienia nie będzie miał również zastosowania w sytuacji, gdy doręczanie pism na podane adresy było bezskuteczne lub utrudnione).

[srodtytul]... i nie każdego przedsiębiorcę[/srodtytul]

Do ograniczeń przedmiotowych związanych z brakiem konieczności zawiadamiania o zamiarze wszczęcia postępowania podatkowego należy zaliczyć sytuację, w której kontrola dotyczy zasadności zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego w rozumieniu przepisów o VAT.

Zawiadamiania nie wymaga również wszczęcie postępowania na żądanie organu prowadzącego postępowanie przygotowawcze o przestępstwo lub przestępstwo skarbowe, wszczęcie postępowania w zakresie opodatkowania przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych, wszczęcie kontroli w przedmiocie niezgłoszonej do opodatkowania działalności gospodarczej, podjęcie kontroli w oparciu o informacje uzyskane na podstawie przepisów o przeciwdziałaniu wprowadzania do obrotu finansowego wartości majątkowych pochodzących z nielegalnych lub nieujawnionych źródeł oraz o przeciwdziałaniu finansowaniu terroryzmu.

Ponadto z zawiadomienia o kontroli nie będzie można skorzystać w przypadku doraźnej kontroli dotyczącej ewidencjonowania obrotu za pomocą kasy rejestrującej, użytkowania kasy rejestrującej lub sporządzania spisu z natury.

[srodtytul]Nie ma sankcji[/srodtytul]

Do mankamentów nowelizacji ordynacji podatkowej należy zaliczyć brak przepisów dotyczących konsekwencji wszczęcia przez organy podatkowe kontroli podatkowej bez stosownego zawiadomienia kontrolowanego. Moim zdaniem brak zawiadomienia powinien skutkować nieważnością kontroli podatkowej, jak również późniejszego postępowania podatkowego. Z pewnością o konsekwencjach takiego postępowania organów podatkowych będą musiały się wypowiedzieć sądy administracyjne.

[ramka][b]Konieczne informacje[/b]

Organy podatkowe mają co do zasady obowiązek zawiadomienia kontrolowanego o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej. Zawiadomienie to powinno zawierać:

- oznaczenie organu, który zamierza wszcząć postępowanie,

- datę i miejsce wystawienia zawiadomienia,

- oznaczenie podmiotu kontrolowanego,

- wskazanie zakresu kontroli,

- pouczenie o prawie do złożenia korekty deklaracji,

- podpis osoby upoważnionej do zawiadomienia. [/ramka]

[i]Autorka jest pracownicą Europejskiego Centrum Doradztwa i Dokumentacji Podatkowej[/i]