Gdy kontrahent wycofa się w ostatniej chwili z transakcji

Przedsiębiorcy sprzedający towary muszą być przygotowani na to, że kontrahent w ostatniej chwili wycofa się z transakcji. Może się to zdarzyć np. już po tym, gdy zarówno towar, jak i faktura dokumentująca transakcję gospodarczą dotrą do nabywcy.

Dodatkowe kłopoty pojawią się, gdy kontrahent będzie miał siedzibę w innym kraju niż Polska, a towar zostanie mu już dostarczony. W takich sytuacjach zazwyczaj szybko szukamy nowego nabywcy (byle towar nie wracał do Polski i byle byśmy nie musieli ponosić dodatkowych kosztów transportu). Jak jednak rozliczyć transakcję, gdy ponowna sprzedaż nie powoduje przemieszczenia towarów z Polski do innego kraju członkowskiego?

[ramka][b]Przykład [/b]

Firma A dokonuje potwierdzonej fakturą VAT dostawy towarów na rzecz kontrahenta (firma B) będącego członkiem Wspólnoty (np. Rumunii). Rozpoznając wewnątrzwspólnotową dostawę towarów i posiadając odpowiednie dokumenty, firma A stosuje zgodnie z przepisami ustawy o VAT stawkę 0-proc. Jednak w momencie, kiedy towary zostały dostarczone do odbiorcy, ten wycofał się z transakcji. Nieodebrany przez kontrahenta towar znalazł innych nabywców (firma C i D), działających w tym samym państwie co pierwotny kupiec (Rumunia).[/ramka]

[srodtytul]Korekta transakcji [/srodtytul]

W pierwszej kolejności podatnik powinien wystawić fakturę korygującą wewnątrzwspólnotową dostawę towarów. Bowiem zgodnie z art. 29 ust. 4 ustawy o VAT, podstawę opodatkowania zmniejsza się o kwoty udokumentowanych, prawnie dopuszczalnych i obowiązkowych rabatów i o wartość zwróconych towarów.

Pamiętajmy, że zgodnie z art. 29 ust. 4b ustawy o VAT, przedsiębiorca nie będzie zobowiązany do posiadania potwierdzenia odbioru korekty faktury przez nabywcę towarów. Wystawienie faktury korygującej dotyczącej wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów znajduje się bowiem w katalogu wyłączeń z obowiązku posiadania tego potwierdzenia.

[b]Podatnik powinien wykazać faktury korygujące w deklaracji VAT-7 w miesiącu ich wystawienia oraz uwzględnić w informacji podsumowującej VAT-UE również w tym samym okresie rozliczeniowym.[/b]

[srodtytul]Dostawa czy nie?[/srodtytul]

Kolejna czynność, jaką powinna wykonać firma A, to zastanowienie się, w jaki sposób rozliczyć sprzedaż na rzecz firm C i D. Czy transakcje te powinny być rozliczone na terytorium Polski (towary przecież znajdują się w chwili sprzedaży w Rumunii).

Zgodnie z art. 13 ust. 1 ustawy o VAT, przez wewnątrzwspólnotową dostawę towarów należy rozumieć wywóz towarów z terytorium kraju w wykonaniu czynności określonych art. 7 na terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium kraju. Z przepisu tego jednoznacznie wynika, że aby mówić o transakcji wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów, muszą zostać spełnione obie przesłanki, tj.: wywóz towarów powinien umożliwiać rozporządzanie towarami jak właściciel oraz towary powinny być wysłane lub transportowane z terytorium jednego państwa członkowskiego na terytorium innego państwa członkowskiego.

W przypadku ponownej sprzedaży towarów na rzecz nowo pozyskanych kontrahentów nie jest spełniona druga z przesłanek. Towary nie są przemieszczane z jednego kraju UE na terytorium innego kraju. Ewentualny ich transport zostanie dokonany wyłącznie na obszarze jednego państwa. Tym samym podatnik nie może tej transakcji zakwalifikować jako sprzedaży w ramach wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów.

[srodtytul]Miejsce opodatkowania[/srodtytul]

Skoro przepisy ustawy o VAT wykluczają możliwość rozpoznania w danym przypadku transakcji wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów, należy się zastanowić, gdzie dana czynność powinna być opodatkowana. Zgodnie z art. 22 ust. 1 pkt 3 ustawy, miejscem dostawy, a tym samym również opodatkowania towarów niewysyłanych ani nietransportowanych, jest miejsce, w którym znajdują się one w momencie dostawy. Zatem w sytuacji, gdy towar do podatnika (firmy A) nie wrócił i w chwili dokonania transakcji nadal znajduje się na terytorium kraju uprzedniego nabywcy (Rumunii), miejscem opodatkowania nie jest terytorium Polski. Opodatkowanie powinno nastąpić w kraju, gdzie w momencie dostawy towar się znajdował.

Firma A nie jest zatem zobowiązana do opodatkowania tej czynności w oparciu o polskie przepisy podatkowe. Powinna jednak wystawić fakturę VAT NP. Wartości z niej wynikające należy wykazać i rozliczyć w deklaracji VAT-7 (dostawa towarów oraz świadczenie usług poza terytorium kraju).

[srodtytul]Rejestracja zbędna[/srodtytul]

Skoro powtórna sprzedaż towaru opodatkowana jest na terytorium kraju, gdzie dostarczony towar znajduje się w chwili dokonania dostawy, należy się zastanowić, kto powinien rozliczyć podatek od wartości dodanej – nabywca czy sprzedawca? Zależy to od analizy przepisów prawa podatkowego kraju, w którym czynność powinna być opodatkowana. Zgodnie z Dyrektywą 2006/112/WE, do zapłaty podatku od wartości dodanej, w przypadku gdy podlegająca opodatkowaniu dostawa towarów lub świadczenie usług jest dokonywane przez podatnika niemającego siedziby w państwie członkowskim, w którym VAT jest należny, państwa członkowskie mogą postanowić, że osobą zobowiązaną do zapłaty VAT jest odbiorca towarów lub usługobiorca. Państwa członkowskie określają warunki stosowania tej regulacji.

Implementacja tego rozwiązania znajduje również odzwierciedlenie w polskim prawie podatkowym. I tak obowiązek rejestracyjny nie dotyczy podatników nieposiadających na terytorium kraju siedziby lub stałego miejsca zamieszkania albo stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej, jeżeli wykonują na terytorium kraju wyłącznie dostawy towarów, dla której podatnikiem jest nabywca.

Tym samym, [b]jeżeli przepisy kraju – opodatkowania transakcji, są podobne w danej kwestii, polski podatnik nie będzie miał obowiązku dokonania takiej rejestracji. Podatek zostanie rozliczony przez nabywcę usługi[/b].

[ramka][b]Obowiązki polskiego przedsiębiorcy[/b]

[b]Podatnik w celu udokumentowania transakcji powinien wystawić fakturę VAT. [/b]Będzie to tzw. faktura VAT NP. Powinna ona zawierać podstawowe dane, z wyjątkiem: stawki podatku, kwoty podatku oraz kwoty należności wraz z podatkiem.

Transakcja nie jest w myśl przepisów ustawy o VAT ani wewnątrzwspólnotową dostawą towarów, ani transakcją opodatkowaną w Polsce. Właściwe rozliczenie powinno zatem nastąpić w oparciu o przepisy kraju, gdzie dostarczany towar znajdował się w chwili dostawy. Obowiązek rozliczenia podatku będzie spoczywał na nabywcy. Natomiast polski podatnik powinien wystawić fakturę VAT NP, jednocześnie ujmując ją w deklaracji VAT-7 jako czynność opodatkowaną poza terytorium kraju. [/ramka]

[i]Autorzy są pracownikami Europejskiego Centrum Doradztwa i Dokumentacji Podatkowej Sp. z o.o.[/i]