Do tej pory z przepisów nie wynikał jednoznacznie taki obowiązek. Dlatego też przekształcenie spółki kapitałowej w osobową wykorzystywane było jako instrument optymalizacji podatkowej.

Zmiana formy prawnej skutkuje tu bowiem zmianą zasad opodatkowania dla przekształconej firmy oraz jej udziałowców.

[srodtytul]Kiedy podwójne obciążenie[/srodtytul]

Przypomnijmy, że zyski spółki kapitałowej, w sytuacji gdy jej udziałowcami są osoby fizyczne, są opodatkowane dwukrotnie:

- po raz pierwszy na poziomie spółki kapitałowej – CIT w wysokości 19 proc.,

- po raz drugi przy podziale i wypłacie udziałowcom, którzy są osobami fizycznymi – zryczałtowany 19-proc. podatek.

Natomiast spółka osobowa nie jest podatnikiem podatku dochodowego. Dochody z udziału są opodatkowane tylko na poziomie wspólników.

[srodtytul]W przepisach bez podatku...[/srodtytul]

Do końca 2008 r. ustawa o CIT mówi, że dochodem z udziału w zyskach osób prawnych jest dochód faktycznie uzyskany z tego udziału, w tym także z umorzenia udziałów (akcji), z odpłatnego zbycia udziałów (akcji) na rzecz spółki w celu umorzenia, wartość majątku otrzymanego w związku z likwidacją osoby prawnej. Brak jednak w tym katalogu dochodu z przekazania spółce osobowej przez przekształcaną spółkę kapitałową niepodzielonych zysków z lat ubiegłych.

Organy podatkowe prezentowały niejednolite stanowisko w tej sprawie. Dlatego wiele firm wykorzystywało proces przekształcenia do zminimalizowania obciążeń fiskalnych przy wypłacie dywidendy dla osób fizycznych – poprzez gromadzenie niepodzielonych zysków spółki na jej kapitale zapasowym, następnie przekształcenie w spółkę osobową i nieopodatkowaną wypłatę zysków.

W niektórych interpretacjach urzędy uznawały, że zarówno na dzień przekształcenia, jak i na dzień wypłaty przez spółkę osobową zatrzymanych zysków, u osób fizycznych – wspólników spółki osobowej, nie powstanie dochód do opodatkowania. Zatem zarówno spółka kapitałowa, jak i osobowa nie były zobowiązane do pobrania podatku u źródła jako płatnik.

[srodtytul]...ale fiskus ostatnio zmienił zdanie [/srodtytul]

Stanowisko fiskusa nie było jednak jednolite – ostatnio coraz częściej nakazywał opodatkować zatrzymane zyski w następujących sytuacjach:

- jeżeli niepodzielone zyski staną się po przekształceniu majątkiem spółki osobowej – wówczas zyski te są opodatkowane przy „wyjściu” wspólnika ze spółki osobowej (tak jak dywidenda) lub

- jeżeli niepodzielone zyski podwyższą wartość wkładów w spółce osobowej w stosunku do wartości udziałów w kapitale zakładowym przekształconej spółki kapitałowej – wówczas zyski te podlegają opodatkowaniu z chwilą wykreślenia spółki kapitałowej z rejestru (również tak jak dywidenda).

[srodtytul]Nowa kategoria dochodu...[/srodtytul]

W ustawie o CIT od 1 stycznia 2009 r. dodany zostanie zapis, zgodnie z którym w przypadku przekształcenia spółki kapitałowej w spółkę osobową zyski niepodzielone na dzień tego przekształcenia stanowią dochód z udziału w zyskach osób prawnych (art. 10 ust. 1 pkt 8).

Dochód ten określać się będzie na dzień przekształcenia spółki kapitałowej. Spółka powstała w wyniku przekształcenia (tj. osobowa) będzie zobowiązana (jako płatnik) do zapłaty podatku u źródła oraz sporządzenia informacji o pobranym podatku dla urzędu skarbowego oraz dla spółki przekształcanej. Podatek ten trzeba wpłacić w terminie do siódmego dnia miesiąca następującego po przekształceniu spółki. Podatnik musi przed tym terminem przekazać spółce osobowej kwotę podatku.

[srodtytul]...czy tylko doprecyzowanie [/srodtytul]

Powołując się na ostatnie interpretacje organów podatkowych, ustawodawca traktuje omawianą zmianę raczej jako doprecyzowanie obecnie obowiązujących przepisów niż nową regulację poszerzającą katalog dochodów z udziału w zyskach osób prawnych. W znowelizowanej ustawie o CIT nie będzie jednak rozróżnienia, czy zatrzymane zyski spółki kapitałowej podwyższają wkłady wspólników w spółce osobowej, czy też stają się majątkiem spółki. Dochód z udziału w zyskach osób prawnych będzie każdorazowo powstawać na dzień przekształcenia spółki kapitałowej.

[i]Autorka jest doradcą, podatkowym w kancelarii DLA Piper[/i]