Obniżka VAT przy rabacie - nawet bez potwierdzenia odbioru korekty

Zdecydował tak WSA w Bydgoszczy w wyroku z 30 lipca 2008 r. (I SA/Bd 249/08).

Spółka wystawiła 30 grudnia 2005 r. faktury korygujące, na których nie było dat potwierdzających ich odbiór przez nabywców. Oświadczyła, że nabywcy odebrali faktury osobiście w dniu wystawienia. W wyniku czynności sprawdzających u kontrahentów ustalono, że na fakturach są daty odbioru w styczniu 2006 r. Urząd określił dla spółki zobowiązanie w VAT oraz ustalił dodatkową sankcję.

W odwołaniu spółka zarzuciła sprzeczność z konstytucją § 16 ust. 4 rozporządzenia ministra finansów z 25 maja 2005 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, zaliczkowego zwrotu podatku, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od VAT. Z przepisu tego wynika, że potwierdzenie odbioru faktury korygującej stanowi podstawę do obniżenia kwoty podatku należnego w rozliczeniu za miesiąc, w którym sprzedawca otrzymał to potwierdzenie.

Izba skarbowa wskazała, że kwestionowanie zgodności z konstytucją obowiązujących przepisów nie należy do jej kompetencji. Podkreśliła, że w wyroku z 11 grudnia 2007 r. Trybunał Konstytucyjny orzekł niekonstytucyjność § 16 ust. 4 zdanie 2 rozporządzenia w zakresie, w jakim stwierdza, że podatnik może zmniejszyć swój obrót o udzielony rabat dopiero po otrzymaniu od odbiorcy potwierdzenia odbioru faktury korygującej, ale jednocześnie odroczył wejście w życie wyroku.

WSA uchylił zaskarżoną decyzję. Zastanawiał się, jakie znaczenie prawne ma ustalenie przez TK, że przepis, który ma być podstawą oceny legalności zaskarżonego aktu, jest niezgodny z konstytucją, w sytuacji gdy stwierdza się jednocześnie, że traci moc obowiązującą z dniem określonym przez TK. W orzecznictwie NSA utrwalił się pogląd, że w takich wypadkach należy brać pod uwagę przedmiot regulacji objętych niekonstytucyjnością, przyczyny naruszenia, termin utraty mocy obowiązującej przepisu, okoliczności rozpoznawanej przez sąd sprawy i konsekwencje stosowania niekonstytucyjnego przepisu.

TK odroczył utratę mocy obowiązującej spornego przepisu z uwagi na konieczność ukształtowania przepisów mających zapewnić kontrolę prawidłowości rozliczeń w zakresie VAT. WSA wskazał, że do czasu ustanowienia takich przepisów organy nie są pozbawione instrumentów zapobiegających nieprawidłowościom w obliczaniu VAT należnego. Mogą podjąć czynności sprawdzające u kontrahenta podatnika. W przedmiotowej sprawie miało to miejsce i organy nie podważały zasadności wystawienia faktur korygujących, ale zanegowały prawo do obniżenia podatku należnego tylko ze względu na brak potwierdzenia odbioru faktur w grudniu 2005 r. Zdaniem sądu brak potwierdzenia odbioru faktury korygującej nie może być podstawą do pozbawienia podatnika prawa do obniżenia VAT należnego.

Autor jest członkiem Zespółu Zarządzania Wiedzą Podatkową firmy Deloitte

To już kolejne orzeczenie (wcześniej były m.in. wyroki WSA w Warszawie z 5 lutego 2007 r., III SA/Wa 2297/06, oraz z 16 listopada 2007 r., III SA/Wa 805/07), w którym sąd uznał prawo podatnika do obniżenia VAT należnego mimo braku potwierdzenia otrzymania faktury korygującej przez kontrahenta.

Przepis, który pozbawia podatników takiej możliwości, został uznany przez Trybunał Konstytucyjny (wyrok z 11 grudnia 2007 r., U 6/06) za niezgodny z konstytucją. TK wskazał przy tym na celowość przeniesienia stosownych zapisów z rozporządzenia wykonawczego do ustawy. W związku z tym utrata mocy obowiązującej przepisu została odroczona na 12 miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku, co stwarza ustawodawcy możliwość dokonania odpowiednich zmian w ustawie o VAT.

Dotychczasowa linia orzecznictwa sądów administracyjnych w tym zakresie jest jednak niejednolita, natomiast organy podatkowe w toku postępowań podatkowych oraz w wydawanych interpretacjach zazwyczaj przestrzegają literalnego brzmienia przepisu, czyli wymagają posiadania przez podatnika odpowiedniego potwierdzenia odbioru faktury korygującej przez kontrahenta.

Rozbieżności takie zapewne będą miały miejsce aż do czasu ewentualnej rezygnacji przez ustawodawcę z tego kontrowersyjnego obowiązku. Samo przeniesienie zapisów rozporządzenia do ustawy ich nie wyeliminuje. W omawianym wyroku sąd wskazał bowiem, że kwestionowany przepis może prowadzić do naruszenia zasady neutralności VAT w sytuacjach np. kilkumiesięcznego oczekiwania na potwierdzenie odbioru korekty faktury bądź nieotrzymania takiego potwierdzenia. Skoro zatem brzmienie przepisu, niezależnie od jego umiejscowienia w systemie prawnym, narusza ogólne zasady sytemu VAT, to wydaje się, że samo przeniesienie go z rozporządzenia do ustawy pozbawione jest racjonalnego uzasadnienia.