[b]Zdecydował tak NSA w wyroku z 27 lutego 2008 r. (II FSK 7/07).[/b]

Spółka uzyskała weksle w związku z zawartymi przez nią umowami kompensacyjnymi oraz w wyniku umownej cesji wierzytelności. W obu wypadkach doszło do przeniesienia weksli przez pośrednika, który wypłacił spółce kwotę wynikającą z weksla pomniejszoną o prowizję, zawierającą m.in. koszty dyskonta weksli w banku. WSA przyjął, że wydatki takie nie są kosztem uzyskania przychodów. Stwierdził też, że uznanie prowizji pośrednika za koszty doprowadziłoby do sytuacji, w której ciężar tych wydatków przejąłby na siebie Skarb Państwa. Doszłoby bowiem do podwójnego uznania kosztów z tej samej operacji: raz poprzez uznanie prowizji otrzymanej przez pośrednika za koszty uzyskania przychodów, drugi raz – gdyby ten pośrednik również był uprawniony do zaliczenia wydatków z dyskonta weksla w banku do kosztów podatkowych.

Spółka wniosła skargę. NSA jednak ją oddalił. Stwierdził, że przejmując weksel do realizacji na skutek częściowej kompensaty zobowiązań przez wierzyciela spółki, strona pozbawiła się możliwości dochodzenia kwoty z weksla w terminie płatności w nim określonym. W związku z tym jedynym możliwym sposobem realizacji tej kwoty było zdyskontowanie weksla w banku. Kosztami byłyby, zdaniem sądu, prowizja i odsetki związane z dyskontem weksla w banku. Przeniesienie praw weksla na osobę trzecią nie stanowi jednak dyskonta. Prowizja nie jest zatem kosztem podatkowym. Za trafne NSA uznał również stanowisko WSA, zgodnie z którym przeniesienie kosztów pośrednika na rzecz skarżącej byłoby w istocie przejęciem tych kosztów przez Skarb Państwa.

[i]Zespół Zarządzania Wiedzą Podatkową firmy Deloitte[/i]

[ramka][b]Komentuje Mateusz Majewski, starszy konsultant w Dziale Doradztwa Podatkowego firmy Deloitte[/b]

Wyrok potwierdza wątpliwości co do ujęcia w kosztach uzyskania przychodów wydatków dotyczących operacji wekslowych. Bardziej niepokojące niż samo rozstrzygnięcie wydają się przy tym argumenty NSA. Sąd stwierdził bowiem, że wprawdzie odsetki dyskontowe oraz prowizja jako takie mogą być kosztem uzyskania przychodów, ale tylko w przypadku dyskonta weksla w banku. Kryterium był zatem podmiot, na którego rzecz dokonywane jest dyskonto.Nie ma jeszcze pełnego pisemnego uzasadnienia wyroku. Warto jednak skomentować argumentację NSA.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o CIT, w brzmieniu obowiązującym w 2001 r. (tego okresu dotyczył spór), kosztami uzyskania przychodów były wydatki poniesione w celu uzyskania przychodów, z wyjątkiem wymienionych w art. 16 ust. 1 tej ustawy. Takie sformułowanie wskazuje, że czynnikiem determinującym możliwość zaliczenia danego wydatku do kosztów uzyskania przychodów jest cel jego poniesienia. Także w analizowanej sytuacji w pierwszej kolejności powinien być zatem rozważony cel przedstawienia weksla do dyskonta. Takim było bez wątpienia uzyskanie finansowania przez spółkę. W efekcie przeniesienia weksla na pośrednika spółka uzyskała środki pieniężne przed datą wykupu weksla. Kosztami, które wiązały się z tą operacją, było dyskonto i prowizja, czyli typowe koszty operacji finansowych.

Podobne wydatki ponoszą podmioty zaciągające kredyty bankowe lub korzystające z usługi faktoringu i – co warto podkreślić – mogą być one, co do zasady, ujęte w rachunku podatkowym. Powstaje zatem pytanie, dlaczego takie wydatki nie mogą być uwzględnione w podstawie opodatkowania w omawianym wypadku? Pytanie jest tym bardziej uzasadnione, że NSA wskazał, że te same wydatki byłyby kosztami uzyskania przychodów w sytuacji, gdyby weksel był przedstawiony do dyskonta w banku.[/ramka]