Wniosek o rozłożenie na raty nie jest uchylaniem się od zapłaty

Byłoby to zaprzeczeniem zasady celowości i niezbędności oraz zasady praworządności i zasady zaufania obywateli do organów państwa i prawa.

Tak orzekł WSA we Wrocławiu 23 października 2007 r. (I SA/Wr 817/07).

Sprawa dotyczyła odmowy zwrotu kosztów egzekucyjnych. Organ podatkowy wydał tytuł wykonawczy obejmujący zaległe zobowiązanie w VAT za kwiecień 2003 r. Na jego podstawie doszło do zajęcia rachunku bankowego podatnika. W lipcu podatnik złożył wniosek o rozłożenie płatności na raty, który został pozytywnie rozpatrzony. We wrześniu nastąpiło uchylenie zajęcia rachunku bankowego, a postępowanie egzekucyjne zostało zawieszone. W październiku skarżąca wniosła o zwrot pobranych kosztów egzekucyjnych. Organy odmówiły jednak zwrotu, wskazując na art. 64 § 1 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (upea), który umożliwia im pobieranie opłat za dokonane czynności egzekucyjne. Ich zdaniem nie było przesłanek, które uzasadniałyby zwrot pobranej kwoty. Wniosek o rozłożenie na raty powoduje jedynie zawieszenie postępowania, ale nie odbiera wierzycielowi możliwości dochodzenia swoich należności.

Sąd stwierdził, że stanowisko organów podatkowych narusza ogólne zasady postępowania egzekucyjnego i administracyjnego. Art. 1 upea mówi, że ustawę tę stosuje się w wypadku uchylania się podatnika od wykonania zobowiązania, a art. 6 traktuje o obowiązkach wierzyciela w razie uchylania się od spełnienia świadczenia przez podatnika. Organy podatkowe powinny więc zbadać, czy podatnik się uchylał od wykonania zobowiązania. Zdaniem sądu wniosek o rozłożenie płatności na raty nie może być traktowany jako uchylanie się od świadczenia. Odmienne podejście byłoby zaprzeczeniem zasady celowości i niezbędności wyrażonej w art. 7 upea oraz zasad wyrażonych w art. 6 i 8 kodeksu postępowania administracyjnego w związku z art. 18 upea.

Olga Stepasiuk - Zespół Zarządzania Wiedzą Podatkową Deloitte

Instytucja rozłożenia płatności zaległości podatkowej na raty uregulowana została w art. 67a § 1 pkt 2 ordynacji podatkowej (op). Zgodnie z tym przepisem organ podatkowy, na wniosek podatnika, może rozłożyć na raty zapłatę zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę. Konieczne jest przy tym, aby było to uzasadnione ważnym interesem podatnika lub interesem publicznym. Ulga ta skierowana jest więc np. do podatników, którzy z różnych powodów utracili płynność finansową, pozwalając im, by ukształtowali swoją pozycję w taki sposób, aby możliwe stało się opłacenie ciążących na nich podatków. Skorzystanie z tego rozwiązania oznacza m.in. niższe koszty dla podatnika – opłacenie opłaty prolongacyjnej wynoszącej jedynie połowę stawki odsetek za zwłokę (art. 57 op).

Omawiany wyrok wskazuje na dodatkową funkcję rozłożenia zaległości na raty. Może to uchronić podatnika przed kosztami postępowania egzekucyjnego. Jak wskazał sąd, powołując się na zasady ogólne postępowania administracyjnego, skorzystanie przez podatnika z dopuszczalnej przez prawo instytucji nie może być traktowane jako uchylanie się od wykonania ciążącego na nim obowiązku, a więc być przesłanką do prowadzenia postępowania egzekucyjnego. W konsekwencji nie ma podstaw do pobierania opłat za czynności egzekucyjne.

Pamiętajmy jednak, że zgodnie z wyrokiem NSA z 10 stycznia 2001 r. (III SA 1037/2000) rozkładanie płatności zaległości podatkowej na raty jest instytucją nadzwyczajną i nie może być używane przez podatnika w sposób powtarzalny w celu osiągnięcia korzyści gospodarczej. Konieczne jest również istnienie m.in. pozytywnych prognoz co do dalszych wyników podatnika, a przejściowy brak płynności finansowej powinien być spowodowany niezależnymi od niego czynnikami.