Sprzedaż samochodów towarów używanych jest zwolniona z VAT, pod warunkiem że sprzedający nie miał prawa do obniżenia VAT należnego o naliczony przy ich zakupie (tak wynika art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT).

Towarem używanym jest - zgodnie z art. 43 ust. 2 pkt 2 ustawy o VAT - samochód eksploatowany przez sprzedającego co najmniej pół roku. Nawet sześcioletnie auto nie będzie towarem używanym, jeśli jego ostatni właściciel sprzeda je przed upływem pół roku od dnia nabycia. Nie ma znaczenia, że wcześniej było już kilkakrotnie przedmiotem obrotu (miało kolejno kilku właścicieli) i w sumie było używane znacznie dłużej. Ważne jest, by ostatni właściciel przed sprzedażą używał go przez wymagane pół roku.

To zwolnienie będzie miało zastosowanie przykładowo przy dostawie auta, które wcześniej zostało kupione:

- z przeznaczeniem wyłącznie do działalności zwolnionej z VAT lub

- od osoby niebędącej czynnym podatnikiem VAT (podatek nie mógł być odliczony, bo nie został w ogóle naliczony), lub

- pod rządami przepisów, które całkowicie wykluczały możliwość odliczenia VAT przy zakupie samochodów osobowych (a więc przed 1 maja 2004 r.).

Nie ma przy tym znaczenia, czy odliczaliśmy VAT zawarty w cenie części zamiennych do tego samochodu, wydatków na jego eksploatację, w cenie przeglądów, remontów itp. Warunkiem zwolnienia jest bowiem, by podatnikowi nie przysługiwało prawo do odliczenia VAT naliczonego w stosunku do samochodu, a nie w stosunku do części zamiennych, wydatków eksploatacyjnych itd.

[srodtytul]Zwolnienie przy częściowym odliczeniu [/srodtytul]

Jeśli mieliśmy prawo do odliczenia części VAT naliczonego przy zakupie auta (50 lub 60 proc., maksymalnie 5 tys. zł bądź odpowiednio 6 tys. zł), zastosowanie będzie mieć zwolnienie przewidziane w § 8 ust. 1 pkt 5 rozporządzenia ministra finansów z 27 kwietnia 2004 r. (DzU nr 97, poz. 970 ze zm.). Ono również dotyczy tylko aut, które są towarem używanym, czyli takim, którego przedsiębiorca używał co najmniej pół roku.

[ramka][b]Przykład[/b]

W 2000 r. Marta Z. kupiła samochód ciężarowy z tzw. kratką. Na podstawie obowiązujących wówczas przepisów odliczyła cały VAT. W 2006 r. wymontowała z niego kratkę. Z zaświadczenia uzyskanego w stacji kontroli pojazdów wynika, że samochód stał się samochodem osobowym. W przypadku takich samochodów obecnie możliwe jest tylko częściowe odliczenie VAT. Czy w związku z tym jego sprzedaż w 2007 r. będzie zwolniona z VAT? Nie, bo wymontowanie kratki nie zmienia faktu, że podatniczka odliczyła cały VAT przy jego zakupie, a nie tylko część. Potwierdzają to wyjaśnienia Urzędu Skarbowego w Radomsku z 12 grudnia 2006 r. (US III/443-44/06). [/ramka]

[b] Jeśli auto było używane przez sprzedawcę krócej niż pół roku, od jego dostawy trzeba naliczyć VAT (od całej wartości auta), nawet jeśli się go nie odliczyło przy zakupie w całości ani w części.[/b]

[ramka][b]Przykład[/b]

Andrzej B. sprzedał powypadkowy samochód osobowy, który był przez trzy miesiące środkiem trwałym w jego przedsiębiorstwie. Ze względu na to, że auto przed wypadkiem było używane tylko trzy miesiące, to do tej sprzedaży ma zastosowanie stawka 22 proc. VAT. Jak wyjaśnił Drugi Urząd Skarbowy Łódź-Bałuty w piśmie z 10 kwietnia 2007 r. (III-2/443-9/13143/07/DP): "fakt zaliczenia samochodu do środków trwałych oraz wystąpienia zdarzenia losowego, tj. udziału podatnika w wypadku drogowym, w konsekwencji którego doszło do zniszczenia pojazdu, nie ma wpływu na kwestię opodatkowania transakcji zbycia pojazdu".[/ramka]

[srodtytul]Zwolnienie przy aporcie [/srodtytul]

Zwolnione z VAT jest także wniesienie samochodu jako wkładu/ aportu do spółki prawa cywilnego lub handlowego. To zwolnienie obowiązuje na mocy § 8 pkt 6 rozporządzenia i dotyczy wszystkich towarów wnoszonych aportem. Stosuje się je bez względu na to, czy auto jest towarem używanym, czy nie i bez względu na to, czy i w jakim zakresie został odliczony VAT przy jego nabyciu.

[srodtytul]Trzeba korygować [/srodtytul]

Ubocznym skutkiem zwolnienia może być obowiązek korekty VAT odliczonego przy jego zakupie - korekty in minus, czyli zwrotu części odliczonego podatku do budżetu.

Podstawą do korekty jest - według organów podatkowych - art. 91 ust. 7 ustawy o VAT. Uważają one bowiem, że taka dostawa zwolniona powoduje zmianę przeznaczenia pojazdu - ze służącego czynnościom opodatkowanym na służący czynności zwolnionej od podatku - i dlatego będzie się wiązać z korektą podatku naliczonego. Takie stanowisko zajęły np. [b]Drugi Mazowiecki Urząd Skarbowy w Warszawie w piśmie z 28 marca 2007 r. (472/RPP1/443-29/07/SAPI), Izba Skarbowa w Warszawie w decyzji z 28 lipca 2006 r. (1401/PH-I/006/14-910/05/EN) i Izba Skarbowa we Wrocławiu Ośrodek Zamiejscowy w Jeleniej Górze w decyzji z 5 maja 2005 r. (PP-443/8/05)[/b].

Za obowiązkiem korekty przemawia również urzędowa interpretacja [b]ministra finansów z 27 marca 2007 r. (PT5-033-13/EK/2006/ AP-7828/7789)[/b]. Dotyczyła ona co prawda aportu zwolnionego z VAT, a nie sprzedaży. Ale zarówno aport, jak i sprzedaż są dostawą w rozumieniu ustawy o VAT, i skutki obu tych czynności zwolnionych - w zakresie korekt - będą identyczne.

Teza o obowiązku korekty znalazła też uznanie[b] WSA w Łodzi (wyrok z 21 lutego 2007 r., I SA/Łd1948/06; zob. DF z 2 kwietnia 2007 r.)[/b]. Ale nie jest to jedyna możliwa interpretacja. Korzystny dla podatników wyrok wydał [b]WSA w Olsztynie (7 grudnia 2006 r., SA/Ol 528/06; DF z 25 stycznia 2007 r.)[/b]. Sąd orzekł, że przepisy działu IX ustawy o VAT mówiące o korekcie dotyczą tylko tych zakupów, które służą jednocześnie sprzedaży opodatkowanej i zwolnionej. Zatem zakup pojazdu służącego wyłącznie sprzedaży opodatkowanej i późniejsza jego dostawa zwolniona z VAT nie powoduje konieczności korygowania podatku naliczonego. Ze względu na stanowisko MF trudno jednak oczekiwać, by pogląd ten znalazł uznanie organów podatkowych.

[srodtytul]Jak wygląda korekta [/srodtytul]

To, czy korekta wchodzi w grę i jak powinna wglądać, zależy od tego, kiedy dochodzi do dostawy, od wartości auta, a także od tego, czy było środkiem trwałym, czy wyposażeniem firmy.

[srodtytul]Auto - środek trwały [/srodtytul]

[b]Korekta jest konieczna, gdy auto zostanie sprzedane po pół roku, a przed upływem pięciu lat od momentu przyjęcia go do używania.

W przypadku aut kupionych po 31 maja 2005 r. korekta w pięcioletnim okresie wchodzi w grę tylko wtedy, gdy ich wartość początkowa przekracza 15 tys. zł. Jeśli chodzi o samochody kupione wcześniej, podatek odliczony przy ich nabyciu powinien być korygowany zgodnie z przepisami ustawy o VAT obowiązującymi do 31 maja 2005 r., które przewidywały niższy limit kwotowy - 3500 zł.[/b] Tak wynika z art. 6 nowelizacji ustawy o VAT (DzU z 2005 r. nr 90, poz. 756).

W świetle art. 91 ust. 4 - 5 ustawy o VAT, jeżeli sprzedaż auta nastąpi przed upływem piątego roku, począwszy od roku, w którym zostało ono oddane do użytkowania, korekty dokonuje się jednorazowo w odniesieniu do całego pozostałego okresu korekty w rozliczeniu za okres, w którym miała miejsce sprzedaż. Skoro będzie ona zwolniona od podatku, do obliczenia korekty przyjmuje się, że dalsze wykorzystanie samochodu jest związane wyłącznie z czynnościami zwolnionymi.

To, o jaką kwotę zmniejszy się VAT naliczony do odliczenia, zależy więc od tego, kiedy sprzedajemy auto. Sprzedając samochód w pierwszym roku pięcioletniego okresu korekty, stracimy prawo do całości odliczenia, sprzedając w ostatnim - tylko do 1/5 kwoty odliczonego VAT.

Korektę taką należy sporządzić w deklaracji VAT za okres rozliczeniowy (odpowiednio miesiąc lub kwartał - w zależności od wybranego sposobu rozliczenia), w którym nastąpiła sprzedaż.

[ramka][b]Przykład[/b]

W marcu 2005 r. spółka kupiła samochód osobowy, wpisała go do ewidencji środków trwałych i skorzystała z odliczenia 5 tys. zł VAT (wykonuje działalność opodatkowaną, rozlicza się z VAT miesięcznie). Okres korekty wynosi pięć lat, począwszy od roku, w którym auto zostało oddane do używania (w tym wypadku od roku 2005). Spółka sprzedała pojazd w sierpniu 2007 r., a więc w trakcie trzeciego roku korekty. Do końca okresu korekty pozostały nam wobec tego trzy lata. Za każdy rok spółka traci 1/5 podatku naliczonego (1/5 x 5000 zł = 1000 zł). W sumie musiałby oddać 3 tys. zł. Korektę powinna sporządzić w deklaracji podatkowej za okres rozliczeniowy, w którym nastąpiła sprzedaż (w tym wypadku w deklaracji VAT-7 za sierpień). [/ramka]

[srodtytul]Auto o wartości do 15 tys. zł[/srodtytul]

Jeśli chodzi o środki trwałe o wartości początkowej do 15 tys. zł, organy podatkowe uważają, że odliczony przy ich zakupie VAT powinien być skorygowany na podstawie art. 91 ust. 1 ustawy o VAT. Z art. 91 ust. 2 wynika bowiem, że w ich wypadku należy zastosować odpowiednio art. 91 ust. 1.

Przepis ten mówi o korekcie jednorazowej, dokonywanej po zakończeniu roku podatkowego, w którym podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia VAT.

Ta korekta wchodzi więc w grę tylko wtedy, gdy dostawa zwolniona nastąpi w tym samym roku podatkowym co nabycie. Gdy samochód o wartości nieprzekraczającej 15 tys. zł zostanie sprzedany w następnym roku podatkowym po zakupie, korekta według organów podatkowych nie jest konieczna [b](zob. pismo Pierwszego Urzędu Skarbowego Łódź-Bałuty z 16 lutego 2007 r., I USBIII/436/69/2007/br.).[/b]

Z art. 91 ust. 3 wynika, że taką korektę sporządza się nie w deklaracji VAT za okres, w którym doszło do sprzedaży, ale w deklaracji składanej za pierwszy okres rozliczeniowy następujący po roku podatkowym, za który dokonuje się korekty (a więc w zależności od sposobu rozliczenia - za styczeń lub za I kwartał roku następnego).

Problem polega na tym, że nie jest jasne, jak ją sporządzić. Art. 91 ust. 1, który ma w tym wypadku odpowiednie zastosowanie, mówi o obowiązku korekty z uwzględnieniem rzeczywistej proporcji sprzedaży opodatkowanej do sprzedaży zwolnionej za dany rok. Jak wyraźnie wynika z art. 90 ust. 5, sprzedaży środka trwałego nie uwzględnia się przy obliczaniu proporcji. Jeśli więc poza zwolnioną z VAT dostawą auta występuje u nas wyłącznie sprzedaż opodatkowana, proporcja wynosi 100 proc. Zastosowanie proporcji oznacza zatem, że nie mielibyśmy ostatecznie obowiązku korekty odliczenia.

Niestety, organy podatkowe mogą inaczej interpretować niejednoznaczne przepisy i uznać np., że w takim wypadku podatnik musi skorygować 100 proc. odliczonego wcześniej VAT. Jedynym sposobem na uniknięcie ryzyka związanego z nieprawidłowym rozliczeniem jest zwrócenie się o urzędową interpretację przepisów w indywidualnej sprawie.

Te same zasady korekty dotyczą samochodów niezaliczonych do środków trwałych tylko do wyposażenia firmy - z tym że w przeciwieństwie do środków trwałych sprzedaż wyposażenia ma wpływ na wyliczenie proporcji sprzedaży.

[ramka][b]Jeśli z VAT, to bez PCC[/b]

Przy sprzedaży samochodu będącego składnikiem majątku firmy ani sprzedający, ani kupujący nie muszą płacić podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC).

W art. 2 pkt 4 ustawy o PCC przyjęto bowiem zasadę, że dana czynność (np. sprzedaż) nie podlega temu podatkowi, jeżeli przynajmniej jedna strona z tytułu jej dokonania jest opodatkowana VAT lub jest zwolniona od tego podatku. Obowiązek zapłaty PCC nie powstanie również wtedy, gdy przedsiębiorca - podatnik VAT - sprzedaje samochód będący towarem używanym. Odbywa się to bowiem w obrocie profesjonalnym, a sprzedawca ma status podatnika VAT (mimo że z tytułu tej sprzedaży nie nalicza VAT, bo korzysta ze zwolnienia). [/ramka]