Tak orzekł WSA w Warszawie w wyroku z 11 lutego 2008 r. (III SA/ Wa 1732/07).

Organy podatkowe zakwestionowały zaliczenie przez podatnika wydatków na prowizje. Stwierdziły, że ich zarachowanie nastąpiło z naruszeniem przepisów o rachunkowości. Brakowało bowiem odpowiednich dokumentów księgowych. Ponieważ z akt sprawy wynikało, że istnieją noty obciążeniowe, na podstawie których wydatki te zarachowano, WSA wyrokiem z 21 lutego 2007 r. uchylił decyzję izby skarbowej, nieuznającą za koszt podatkowy wydatków na prowizje za usługi ubezpieczeniowe.

Sąd stwierdził, że organ powinien zbadać charakter tych not, a następnie stwierdzić, czy istnieje związek między nimi i przychodami należnymi. Wykonując orzeczenie, izba skarbowa wezwała podatnika do przetłumaczenia not i do udowodnienia, że prowizje mają związek z przychodem za 2000 r. Podatnik ograniczył się jednak tylko do przetłumaczenia not, dołączając pozostałą dokumentację dopiero na etapie skargi do WSA, w której zarzucił organom nieprawidłowe przeprowadzenie postępowania podatkowego.

WSA skargę oddalił. Podkreślił, że izba skarbowa związana była wskazaniami poprzedniego wyroku. Z obowiązków tych wywiązała się należycie. Niemożność ustalenia rzeczywistego stanu faktycznego wynikała z braku odpowiednich działań podatnika. Izba wydała więc decyzję na podstawie znanych faktów. Słusznie uznała, że nie udowodniono związku prowizji z przychodem. Brak czynnego udziału podatnika w postępowaniu może powodować negatywne dla niego skutki podatkowe.

Zespół Zarządzania Wiedzą Podatkową firmy Deloitte

Dominik Stojek - starszy menedżer w Dziale Podatków Bezpośrednich Deloitte – Zespół Doradztwa dla Sektora Nieruchomości

Organy podatkowe w toku postępowania podejmują wszelkie niezbędne działania w celu dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego. Są obowiązane w sposób wyczerpujący zebrać i rozpatrzyć cały materiał dowodowy. W omawianej sprawie podatnik nie przedstawił na żądanie organu dokumentów potwierdzających związek przyczynowo-skutkowy między poniesionymi kosztami i przychodami na etapie rozpatrywania sprawy przez izbę skarbową i dołączył je dopiero składając skargę do WSA.

Kwestia tzw. ciężaru dowodu w postępowaniu podatkowym powoduje rozbieżności w orzecznictwie. Prezentowane są poglądy, w myśl których to organ rozstrzygający powinien zdobyć niezbędną wiedzę o wszystkich faktach mających istotne znaczenie w sprawie. Tak więc to na nim spoczywa obowiązek zebrania pełnego materiału dowodowego. Nie można przerzucić go na podatnika, jeżeli nie wynika to z konkretnych przepisów podatkowych (I SA/Łd 123/96 oraz I SA/Po 1459/96). Część orzecznictwa opowiada się jednak za ograniczeniem ciężaru dowodu spoczywającego na organie, argumentując, że nie można nakładać na niego nieograniczonego obowiązku poszukiwania faktów potwierdzających stan sprawy (III SA 5688/1998), a okoliczność, że to na organie, a nie na stronie spoczywa ciężar dowodu w postępowaniu podatkowym, nie oznacza, że strona powinna pozostawać bierna i nie uzasadniać swych racji (I FSK 197/2006).

Działanie podatnika nie było właściwe. Skoro dysponował odpowiednimi dokumentami, powinien był je przedstawić po wezwaniu do ich przedłożenia przez izbę skarbową, a nie ograniczyć się wyłącznie do przetłumaczenia noty. Nieudostępnienie dokumentu nie leżało bowiem w jego interesie i skutkowało niezaliczeniem wydatku do kosztów podatkowych. Postępowanie dowodowe organu nie powinno jednak – co do zasady – ograniczać się do wezwania podatnika do przedłożenia dokumentów z zachowaniem bierności w kwestii ustalania stanu faktycznego (III SA/Wa 3575/2006). Organ powinien sam aktywnie dociekać stanu faktycznego, niezależnie od postawy podatnika.