Wiele przedsiębiorstw sprzedaje tzw. towary akcyzowe, do których zgodnie z ustawą z 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym zaliczamy przede wszystkim wyroby energetyczne, energię elektryczną (ze względu na specyfikę handlu tymi towarami nie zajmiemy się nimi), napoje alkoholowe, wyroby tytoniowe oraz susz tytoniowy.
Należy zaznaczyć, że zgodnie z prawem opodatkowaniu akcyzą podlega produkcja towaru, wprowadzenie do składu podatkowego, import, nabycie wewnątrzwspólnotowe lub wyprowadzenie ze składu podatkowego poza procedurą zawieszenia poboru akcyzy. Działalność polegająca na obrocie towarami akcyzowymi jest regulowana w rozumieniu ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej.
Najpierw urząd skarbowy
W pierwszej kolejności przedsiębiorca, który planuje zajmowanie się obrotem towarami akcyzowymi powinien złożyć zgłoszenie rejestracyjne do właściwego ze względu na miejsce funkcjonowania firmy naczelnika urzędu skarbowego. Zawiera ono dane dotyczące prowadzonej działalności gospodarczej, w szczególności: imię i nazwisko lub nazwę podmiotu, adres wraz z określeniem przewidywanej średniej miesięcznej ilości zużywanego wyrobu akcyzowego.
W tym przypadku nie otrzyma zgody w formie decyzji administracyjnej, ale informację o przyjęciu zgłoszenia rejestracyjnego. Urząd ma obowiązek wysłać ją niezwłocznie, nie później niż w ciągu 7 dni. Inna procedura obowiązuje wobec pośredniczącego podmiotu tytoniowego. Ma on obowiązek tylko przekazać urzędowi celnemu pisemne powiadomienie zawierające podstawowe dane podmiotu, czyli m.in. nazwę, adres, NIP, REGON.
Wówczas potwierdzenie przedsiębiorca otrzymuje od razu, urząd zaś wpisuje firmę na listę umieszczoną w biuletynie informacji publicznej. Wszelkie zmiany podanych danych rejestracyjnych należy aktualizować w ciągu siedmiu dni. Przedsiębiorca musi pilnować, aby wszystkie sprzedawane wyroby zawierały znaki akcyzy. W przypadku naruszenia tego obowiązku urząd ma prawo wykreślić podmiot z listy i orzec zakaz ponownego wpisania w ciągu trzech lat.
Po zarejestrowaniu podmiotu w urzędzie celnym, przedsiębiorca, aby rozpocząć działalność gospodarczą, musi nabyć znaki akcyzy. Może je otrzymać podmiot, który posiada występujące poza procedurą zawieszenia poboru akcyzy, wyroby akcyzowe nieoznaczone, oznaczone nieprawidłowo lub nieodpowiednimi znakami akcyzy, w szczególności znakami uszkodzonymi.
Znak akcyzy może występować w postaci banderoli, znaków cechowych lub odcisków pieczęci
Aby je uzyskać, należy zwrócić się pisemnie do naczelnika właściwego urzędu celnego. Do złożonego wniosku należy dołączyć informację o zaległościach podatkowych lub ich braku, rodzaju prowadzonej działalności gospodarczej i posiadaniu koncesji, zezwolenia lub o uzyskaniu wpisu do rejestru przedsiębiorców wykonujących działalność regulowaną.
Urząd wymaga także dołączenia potwierdzenia rejestracji podatkowej (opisanej wyżej), informacji o złożonym zabezpieczeniu należności podatkowych oraz uprawnieniu do prowadzenia składu podatkowego, nabywania albo jednorazowego nabycia wyrobów akcyzowych jako zarejestrowany odbiorca, wykonywania czynności w charakterze przed- stawiciela podatkowego oraz posiadanych wyrobach akcyzowych.
Oprócz tego przedsiębiorca przed wydaniem mu znaku akcyzy ma obowiązek wpłacenia kwoty stanowiącej wartość podatkowych znaków akcyzy oraz kwoty pokrywającej koszty wytworzenia znaków akcyzy. Po spełnieniu tych warunków wnioskodawca otrzymuje upoważnienie do odbioru znaków akcyzy. Akcyzę fizycznie wydaje naczelnik urzędu celnego albo ich wytwórca. Potwierdzeniem wydania jest podpisany przez obydwie strony protokół zdawczo-odbiorczy.
Urząd ma prawo odmówić sprzedaży znaków akcyzy, ale tylko, gdy przedsiębiorca nie wpłaci odpowiedniej kwoty na pokrycie kosztów wytworzenia znaków akcyzy, nie wniesie należności za legalizacyjne znaki akcyzy lub nie dopełni obowiązków administracyjnych (nie złoży wymaganych dokumentów). Odmowa następuje także, gdy wnioskodawca ma zaległości podatkowe lub jest prowadzone przeciwko niemu postępowanie egzekucyjne.
Po uzyskaniu znaków akcyzy przedsiębiorca może rozpocząć oznaczanie nimi towarów. Musi przy tym pamiętać, że wyroby podlegające opodatkowaniu akcyzą muszą być oznaczone przed zakończeniem procedury zawieszenia poboru akcyzy, przed sprzedażą lub przekazaniem do magazynu wyrobów gotowych. Bez umieszczenia znaków nie wolno produktu importować (poza procedurą zawieszenia poboru akcyzy) i przemieszczać na terenie kraju.
W jakiej formie
Znak akcyzy może występować w postaci banderoli, znaków cechowych lub odcisków pieczęci. Ustawa o podatku akcyzowym precyzyjnie określa zasady nanoszenia na towary znaków akcyzy. Znakowane musi być każde jednostkowe opakowanie w taki sposób, aby otwarcie opakowania, w przeznaczonym do tego miejscu, wiązało się z trwałym i widocznym uszkodzeniem znaku akcyzowego.
Ma to zapobiegać możliwości ponownego jego użycia. W przypadku wystąpienia nietypowych opakowań przedsiębiorca może się zwrócić pisemnie z pytaniem do naczelnika urzędu skarbowego, który w drodze decyzji administracyjnej wskaże sposób nanoszenia znaków akcyzy.
Nie wolno zdejmować
Przedsiębiorca musi pamiętać, że nie wolno mu bez zgody urzędu celnego zdejmować znaków akcyzy z opakowań. Zezwolenie takie otrzyma tylko i wyłącznie, jeśli wyrób nie będzie sprzedawany na terenie kraju. W takim przypadku znaki akcyzy należy albo zwrócić do wytwórcy, albo komisyjnie, pod nadzorem naczelnika urzędu celnego, zniszczyć. Jednocześnie w niektórych przypadkach produkty akcyzowe mogą być zwolnione z oznaczania znakami akcyzy.
Dotyczy to sytuacji, gdy są one całkowicie niezdatne do użytku, gdy są przewożone przez terytorium kraju w ramach procedury tranzytu w rozumieniu przepisów prawa celnego oraz gdy są przewożone z terytorium jednego państwa członkowskiego na terytorium innego państwa członkowskiego przez terytorium kraju. Rezygnuje się z umieszczania znaków akcyzy także w sytuacji, gdy są one umieszczane w składzie podatkowym.
Grzegorz Byszewski ekspert Pracodawcy RP
Komentuje Grzegorz Byszewski, ekspert Pracodawcy RP
Znakowanie towarów akcyzą jest obwarowane wieloma wymogami administracyjnymi. Jest to jednak uzasadnione, ze względu na zabezpieczenie interesu państwa.
Po pierwsze, dochody budżetu państwa z tytułu wszystkich towarów akcyzowych w 2010 r. wynosiły ponad 55 mld zł, a po drugie, towary akcyzowe charakteryzują się bardzo wysokim udziałem podatków w cenie towaru, co powoduje, że podejmowane są próby nielegalnego wprowadzania ich do obrotu.
Państwo więc wymagając licznych uzgodnień od przedsiębiorców, stara się więc ograniczać poziom szarej strefy.
