W wyroku z 1 października 2012 r. (I FSK 1895/11) Naczelny Sąd Administracyjny odniósł się do kwestii konieczności rozliczania VAT przez pracodawcę umożliwiającego swoim pracownikom korzystanie z tzw. kart multisport.

Jaki był stan faktyczny

W skierowanym do organu podatkowego wniosku o interpretację spółka wskazała, że otrzymuje na siebie jedną fakturę VAT w miesiącu, która obejmuje koszt dostępu jej pracowników do programu. Na tej podstawie wystawiane są karty multisport. Nie są one dostępne na rynku detalicznym i dlatego spółka pośredniczy w ich nabyciu. Dodatkowo spółka podniosła, że koszt uczestnictwa pokrywają pracownicy.

Spółka chciała uzyskać odpowiedź na pytanie, czy koszty poniesione przez nią na podstawie faktury wystawionej na nią (od których nie odliczyła ona VAT, których nie ujęła w kosztach uzyskania przychodu i które zewidencjonowała na odrębnym koncie księgowym) mogą być przeniesione na pracownika za pomocą noty księgowej. Zdaniem spółki taki sposób dokumentowania wpłat otrzymanych od pracowników tytułem zwrotu kosztów kart multisport jest prawidłowy.

Ze stanowiskiem tym nie zgodził się ani organ podatkowy, ani Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku i w konsekwencji sprawa trafiła do NSA.

Sąd nie zgodził się ze spółką

NSA przyznał rację organowi podatkowemu i uznał, że tego typu czynność powinna być objęta zakresem opodatkowania VAT. Sąd stwierdził, że przy zakupie kart multisport podatnik działa we własnym imieniu, lecz na rzecz swoich pracowników, którzy nie mogą być bezpośrednimi nabywcami kart multisport, z uwagi na brak detalicznej sprzedaży takich kart.

Spółka nie mogła zatem nabywać tych kart w imieniu pracowników. NSA wskazał, że dopiero po ich nabyciu we własnym imieniu następowała ich dalsza odsprzedaż na rzecz pracowników, co nie pozwala zgodzić się ze stanowiskiem, że kwoty otrzymane przez spółkę od jej pracowników z tytułu udostępnienia kart multisport należy uznać za zwrot wydatków. Jest to bowiem zapłata z tytułu świadczenia odsprzedaży usługi, która na wcześniejszym etapie obciążała stronę względem świadczenia organizatora programu.

NSA uznał, że „jeżeli podatnik działając we własnym imieniu, ale na rzecz osoby trzeciej, bierze udział w świadczeniu usług, przyjmuje się, że podatnik ten nabył i wyświadczył te usługi. Oznacza to, że podmiot »refakturujący« daną usługę nabytą we własnym imieniu, lecz na rzecz osoby trzeciej, traktowany jest najpierw jako usługobiorca, a następnie jako usługodawca tej samej usługi.

Przerzucenie kosztów na inną osobę nie może być zatem w żaden inny sposób potraktowane niż jako świadczenie usługi w tym samym zakresie. Konsekwencją natomiast uznania podatnika biorącego udział w odsprzedaży usługi za świadczącego, jest wystawienie przez niego faktury dokumentującej wyświadczenie tej usługi".

Podsumowując, zgodnie ze stanowiskiem zaprezentowanym w omawianym wyroku, przekazanie pracownikom kart multisport jest czynnością objętą zakresem opodatkowania VAT. W związku z tym pracodawca powinien wystawić na rzecz swoich pracowników refaktury, dokumentujące przeniesienie usługi w ramach programu multisport, którą nabył wcześniej od wykonawcy usługi.

Z uwagi bowiem na treść art. 8 ust. 2a ustawy o VAT przekazanie kart multisport będzie dla przedsiębiorcy „zwykłą" sprzedażą na rzecz osoby fizycznej nieprowadzącej działalności.

Czy faktura jest niezbędna

Treść wyroku nasuwa jednak pytanie, czy rzeczywiście koniecznie trzeba wystawiać faktury dla pracowników. Zgodnie bowiem z art. 106 ust. 4 ustawy VAT obowiązek wystawienia faktur na rzecz osób fizycznych istnieje tylko w przypadkach, gdy osoby te tego zażądają.

Literalna treść wyroku sugerowałaby, że trzeba. Byłoby to bez wątpienia rozwiązanie bezpieczniejsze. Warto jednak zwrócić uwagę na to, że NSA w orzeczeniu w ogóle nie powołał się na ten przepis. Być może orzeczenie miało na celu jedynie podkreślenie, że przekazania kart multisport pracownikom nie powinno się dokumentować notą, a wystawianie faktur na rzecz pracowników nie jest de facto konieczne, jeśli pracownik sobie tego nie zażyczy.

Trudno jednoznacznie odpowiedzieć na to pytanie. Pewne jest jednak, że wyrok NSA przyczyni się do rozbieżności co do tego, czy istnieje obowiązek udokumentowania tego typu sprzedaży fakturą sprzedażową, czy będzie to obrót bezrachunkowy.

—Hanna Kozłowska doktor nauk ekonomicznych, doradca podatkowy, biegły rewident w KDA grupa HLB w Poznaniu