Tak wynika z wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 20 marca 2012 r. (I FSK 815/11).
Czego dotyczył spór
W grudniu 2009 r. spółka wystąpiła o interpretację w zakresie VAT. We wniosku wyjaśniła, że zamierza sprzedać na rzecz Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad (GDDKiA) stację paliw. W jej skład wchodzą: wiaty, zadaszenia i budynki, plac manewrowy z chodnikiem, parking, zbiorniki i dystrybutory na benzynę i olej napędowy, stacja LPG oraz kompletne wyposażenie magazynowe i biurowe. Podatniczka podkreśliła, że stacja paliw jest w pełni wyodrębnioną w jej strukturze organizacyjnej jednostką gospodarczą posiadającą konkretnie przypisane źródła przychodów i kosztów oraz wyodrębniony inwentarz składników majątkowych. Ostateczne rozliczenie księgowo-podatkowe uzyskanego przez stację paliw wyniku finansowego za dany okres rozliczeniowy następuje w siedzibie spółki. Jednak wynika to z tego, że stacja nie jest odrębnym od niej podmiotem w całej jej strukturze organizacyjnej.
Spółka zapytała, czy zespół składników, który ma być przedmiotem sprzedaży GDDKiA, jest zorganizowaną częścią przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 2 pkt 27e ustawy o VAT? W konsekwencji czy transakcja ta będzie opodatkowana VAT? W jej ocenie planowana sprzedaż dotyczy zorganizowanej części przedsiębiorstwa i jako taka nie podlega VAT.
Długi i wierzytelności
Fiskus nie podzielił tego stanowiska. Uznał, że na dzień dostawy stacja nie będzie posiadała wszystkich cech wymienionych w art. 2 pkt 27e ustawy o VAT i nie mieści się w pojęciu zorganizowanej części przedsiębiorstwa. Przedmiotem sprzedaży będą jedynie poszczególne części składowe majątku spółki, które będą opodatkowane VAT na zasadach ogólnych. W uzasadnieniu interpretacji wskazano, że nie wystarczy przejście tylko takich składników niematerialnych jak lokalizacja, klienci oraz organizacja. Konieczną przesłanką uznania sprzedaży stacji paliw za zorganizowaną część przedsiębiorstwa jest przejście składników niematerialnych takich jak należności (wierzytelności) oraz zobowiązania (długi).
Spółka nie zgodziła się z taką wykładnią przepisów i zaskarżyła ją do sądu. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uznał skargę za zasadną. Zauważył, że od 1 grudnia 2008 r. z opodatkowania VAT wyłączone zostało zbycie przedsiębiorstwa oraz jego zorganizowanej części. Przy interpretacji pojęcia „przedsiębiorstwa" najbardziej właściwe jest odniesienie się do definicji z art. 55
1
. Zdaniem WSA zasadniczo należy przez nie rozumieć całość aktywów oraz pasywów należących do danego przedsiębiorcy (ewentualnie ich istotną część).
Niezbędne minimum
W uzasadnieniu wyroku przypomniano, że pojęcie „zorganizowanej części przedsiębiorstwa" zostało zdefiniowane w art. 2 samej ustawy o VAT. Rozumie się przez to organizacyjnie i finansowo wyodrębniony w istniejącym przedsiębiorstwie zespół składników materialnych i niematerialnych, w tym zobowiązania. Chodzi o składniki przeznaczone do realizacji określonych zadań gospodarczych, które zarazem mogłyby stanowić niezależne przedsiębiorstwo realizujące je samodzielnie. Sąd podkreślił, że zorganizowana część przedsiębiorstwa musi charakteryzować się odpowiednim stopniem wyodrębnienia finansowego i organizacyjnego.
Ponadto, odwołując się do orzecznictwa europejskiego, WSA podkreślił, że przepisy wspólnotowe nie zawierają żadnych wymogów, jeżeli chodzi o sposób użytkowania przez nabywcę całości nabytych aktywów. O transakcji zbycia przedsiębiorstwa można mówić wtedy, gdy zespół składników wchodzących w jego skład stanowi niezbędne minimum, bez którego dane przedsiębiorstwo nie mogłoby realizować swoich zadań gospodarczych.
Za błędne sąd uznał stanowisko fiskusa, że konieczną przesłanką uznania sprzedaży stacji paliw za zorganizowaną część przedsiębiorstwa jest przejście takich składników niematerialnych jak wierzytelności i długi. Jego zdaniem sporna stacja paliw jest w pełni wyodrębnioną w strukturze organizacyjnej jednostką gospodarczą posiadającą konkretnie przypisane źródła przychodów i kosztów.
Wykładnię WSA w pełni podzielił sąd kasacyjny. Jak wyjaśnił sędzia NSA Krzysztof Stanik, w przypadku opisanej sprzedaży stacji paliw, sklepu i tym podobnych składników mamy do czynienia ze zbyciem zorganizowanej części przedsiębiorstwa.
