- Zostałem osobiście powiadomiony przez inspektora kontroli o zamiarze rozpoczęcia kontroli podatkowej. Inspektor poprosił mnie o podpisanie zgody na rozpoczęcie kontroli z dniem doręczenia zawiadomienia o zamiarze jej wszczęcia. Czy mogłem odmówić przyjęcia kontrolujących w tym dniu?

Zgodnie z art. 282b ordynacji podatkowej kontrolę wszczyna się nie wcześniej niż po upływie siedmiu dni i nie później niż przed upływem 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli. Jednocześnie wszczęcie kontroli przed upływem siedmiu dni od dnia doręczenia zawiadomienia wymaga zgody kontrolowanego.

Zatem wszczęcie kontroli z dniem doręczenia zawiadomienia jest możliwe pod warunkiem wyrażenia zgody przez podatnika. Gdy podatnik nie wyrazi zgody na wcześniejsze wszczęcie kontroli, może się ona rozpocząć nie wcześniej niż przed upływem siedmiu dni od dnia doręczenia zawiadomienia.

Podatnicy często nie są świadomi, że mogą odmówić przyjęcia kontrolujących z dniem zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli. Dzięki siedmiodniowej zwłoce w rozpoczęciu kontroli podatnik ma możliwość odpowiedniego przygotowania się do kontroli. Warto zatem z tego czasu korzystać.

Kwestionowana rzetelność ksiąg

- W protokole kontroli urząd skarbowy zakwestionował zaliczenie przez nas do kosztów podatkowych wydatków na nabycie usługi marketingowej. Spółka bowiem dysponowała tylko fakturą oraz  dowodem zapłaty za nabycie usługi i urząd uznał, że wydatek jest niedostatecznie udokumentowany, przy czym nie kwestionował samego faktu nabycia usługi. Jednocześnie uznał z tego powodu nasze księgi za nierzetelne. Czy miał prawo to zrobić?

Zgodnie z art. 193 ordynacji podatkowej (dalej op) księgi podatkowe uważa się za rzetelne, jeżeli dokonywane w nich zapisy odzwierciedlają stan rzeczywisty. Organ podatkowy nie uzna za dowód ksiąg podatkowych, które są prowadzone nierzetelnie lub w sposób wadliwy.

Rzetelne księgi podatkowe powinny zawierać obraz wszystkich zdarzeń gospodarczych mogących mieć wpływ na wysokość podatku, które to zdarzenia powinny być w nich utrwalone. Za rzetelne, zgodnie ze zwykłym znaczeniem tego wyrazu, uważane są księgi, jeżeli zawierają wszystkie fakty, będące przedmiotem wpisów do ksiąg, i w całości są zgodne z prawdą.

Z wykładni a contrario art. 193 § 2 op należy wnioskować, że księgi są nierzetelne, jeżeli dokonywane w nich zapisy nie odzwierciedlają stanu rzeczywistego. Przykładem nierealnych zapisów w księdze podatkowej może być: nieodzwierciedlanie przez księgę rachunkową stanu rzeczywistego, które może sprowadzać się do braku zapisów zdarzeń, które w rzeczywistości wystąpiły, oraz do ujęcia zdarzeń fikcyjnych, np. na podstawie tzw. pustych faktur. Nierzetelność może również polegać na ewidencjonowaniu kwot w wartościach odbiegających od rzeczywistości.

Nierzetelne są więc księgi, które zawierają niezgodne z prawdą wpisy. Dla oceny nierzetelności ksiąg nie ma znaczenia skutek w postaci zawyżenia bądź też zaniżenia podstawy opodatkowania. Księga jest nierzetelna zarówno wtedy, gdy podatnik zawyżył koszty uzyskania przychodów, dokonując wpisów niemających odzwierciedlenia w rzeczywistości, jak i wówczas, gdy tych kosztów nie ujął w księdze.

Zatem nierzetelność ksiąg odnosi się do zniekształcenia stanu faktycznego. Nierzetelność nie ma natomiast związku z błędami w stosowaniu prawa. Naruszenie prawa materialnego przez podatnika, polegające na odliczeniu jako kosztów uzyskania przychodu wydatków, które nie mogą być uznane za takie koszty, nie jest nierzetelnością księgi i to niezależnie od wielkości tego błędu w stosunku do wielkości przychodu.

Pojęcie rzetelności księgi odnosi się do zgodności zapisów ze stanem rzeczywistym. Innymi słowy nierzetelność jest błędem co do faktów, a nie co do prawa bowiem ocena ksiąg pod kątem rzetelności odnosi się do sfery ustalenia faktów, a nie oceny prawnej.

W przedstawionym pytaniu księga rachunkowa – jak rozumiem – pozostaje w pełnej zgodności z rzeczywistością, to znaczy zawarte w niej zapisy obrazują całokształt zdarzeń gospodarczych podejmowanych przez podatnika i nie sposób jej przypisać cech nierzetelności. Również wadliwe uznanie rzeczywistego wydatku za koszt uzyskania przychodów, jeżeli jest on w pełnej wysokości wpisany do księgi podatkowej z podaniem dowodu jego poniesienia, nie oznacza jeszcze nierzetelności księgi (tak wyrok NSA z 20 stycznia 1998 r., I SA/Po 559/97). Zatem w sprawie przedstawionej w pytaniu, organ podatkowy nie miał racji uznając księgi podatnika za nierzetelne.

Korekta deklaracji opóźni zwrot

- Złożyłem deklarację VAT-7 z prośbą o zwrot nadwyżki podatku naliczonego nad należnym. Urząd skarbowy stwierdził, że nieprawidłowo ustaliłem podstawę opodatkowania przy wewnątrzwspólnotowym nabyciu towarów. Błąd nie wpływał na kwotę podatku do zwrotu. Urząd skarbowy zażądał jednak, abym złożył korektę deklaracji VAT-7. Czy jeśli to zrobię, termin do zwrotu podatku przesunie się i będzie się liczył na nowo?

Zgodnie z utrwaloną już linią orzeczniczą, termin zwrotu VAT liczy się na nowo od momentu złożenia korekty deklaracji VAT-7. Tak będzie także wówczas, gdy kwota podatku do zwrotu nie ulegnie zmianie. Czytelnik może rozważyć jeszcze inne rozwiązanie. Otóż nie ma on obowiązku złożenia korekty deklaracji VAT-7. Może poczekać na decyzję urzędu skarbowego dotyczącą ustalonych nieprawidłowości.

Wówczas najprawdopodobniej organ podatkowy zwróci mu kwotę VAT w terminie wynikającym z pierwotnie złożonej deklaracji VAT-7 i wyda decyzję, w której określi prawidłową podstawę opodatkowania przy wewnątrzwspólnotowym nabyciu. Decyzja nie będzie jednak mieć charakteru wymiarowego, gdyż nieprawidłowość nie miała wpływu na kwotę podatku z uwagi na to, że przy wewnątrzwspólnotowym nabyciu towarów kwota podatku należnego jest równa kwocie podatku naliczonego (pod warunkiem że podatnik wykonuje wyłącznie czynności opodatkowane).