W praktyce może wystąpić kilka różnych sytuacji. Najprostsze reguły są wtedy, gdy przy nabyciu firma odliczyła cały VAT naliczony.

Wtedy przy sprzedaży samochodu musi naliczyć VAT według 22-proc. stawki. Tak będzie np. w sytuacji, gdy podatnik kupił auto z kratką. Chodzi o nowe samochody nabyte jeszcze przed 1 maja 2004 r. oraz auta, które pojawiły się w ofercie firm motoryzacyjnych po wyroku w sprawie Magoora.

Takie same zasady obowiązują, jeśli firma kupiła używany samochód z kratką i transakcja ta jest udokumentowana fakturą z 22-proc. stawką VAT. Trzeba jedynie zwrócić uwagę, czy poprzedni właściciel nie zmienił homologacji z ciężarowej na osobową.

[srodtytul]Nieodpłatne przekazanie[/srodtytul]

Jeśli przedsiębiorca odliczył VAT przy zakupie, to musi go naliczyć także przy nieodpłatnej jego dostawie na cele niezwiązane z prowadzoną działalnością. Podstawą opodatkowania jest wtedy aktualna wartość rynkowa pojazdu. Potwierdza to interpretacja[b] Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 1 grudnia 2009 r. (ITPP2/443-781/09/KT)[/b].

Z pytaniem zwrócił się przedsiębiorca, który w 2002 r. nabył skodę octavię z homologacją ciężarową i odliczył cały VAT naliczony. W związku ze zmianą [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=17D1F175CBC1000681743E9D550EDE8C?n=1&id=172827&wid=337454]ustawy o VAT[/link], a w konsekwencji brakiem możliwości odliczania VAT od paliwa, w 2005 r. przedsiębiorca zdemontował kratkę i poddał samochód przeglądowi, w wyniku którego został on uznany za osobowy. Obecnie podatnik chce podarować auto synowi. W związku z tym zamierza opodatkować to przekazanie zgodnie z art. 7 ust. 2 ustawy o VAT.

Jego wątpliwości budzi jednak podstawa naliczenia podatku. Zdaniem podatnika nie jest istotna cena nabycia (ponad 40 tys. zł netto), ale wartość samochodu z dnia dokonania darowizny (około 17 tys. zł). Izba skarbowa zgodziła się z taką interpretacją przepisów. Potwierdziła, że taka wykładnia wynika z art. 29 ust. 10 ustawy o VAT.

Przepis ten mówi, że przy nieodpłatnej dostawie towarów podstawą opodatkowania jest cena nabycia towarów (bez podatku), a gdy nie ma ceny nabycia, koszt wytworzenia, określone w momencie dostawy tych towarów. Chodzi więc o wartość towaru ustaloną w momencie przekazania na cele niezwiązane z prowadzoną działalnością.

[srodtytul]Kto odliczył tylko część, korzysta ze zwolnienia[/srodtytul]

Inaczej wygląda sytuacja firm, które na mocy nowej ustawy o VAT odliczyły tylko część podatku naliczonego. Nie ma znaczenia, czy stosowały tzw. wzór Lisaka, który pozwalał zmniejszyć podatek należny o połowę VAT naliczonego (nie więcej niż 5000 zł), czy też przepisy zawarte obecnie w ustawie o VAT (dają one prawo do odliczenia 60 proc. VAT naliczonego, nie więcej niż 6000 zł).

W obu wypadkach przy sprzedaży takiego samochodu podatnik skorzysta ze zwolnienia, o którym mowa w § 12 ust. 1 pkt 5 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=336380]rozporządzenia ministra finansów z 24 grudnia 2009 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (DzU nr 224, poz. 1799)[/link].

Zgodnie z nim zwalnia się od VAT dostawę samochodów osobowych i innych pojazdów samochodowych przez podatników, którym przy ich nabyciu przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego, o którym mowa w art. 86 ust. 3 ustawy o VAT (częściowe odliczenie), jeżeli te samochody i pojazdy są towarami używanymi w rozumieniu art. 43 ust. 2 ustawy o VAT.

Ten ostatni przepis mówi, że przez towary używane rozumie się ruchomości, których okres używania przez podatnika dokonującego ich dostawy wyniósł co najmniej pół roku po nabyciu prawa do rozporządzania tymi towarami jak właściciel.

[srodtytul]Auta po leasingu[/srodtytul]

Definicja towaru używanego powoduje, że firma wykupująca po leasingu samochód osobowy może go sprzedać ze stawką zwolnioną dopiero po pół roku (mimo że wcześniej eksploatowała auto co najmniej przez dwa lata).

Sytuacją taką zajmowała się Izba Skarbowa w Warszawie w [b]interpretacji z 24 listopada 2009 r. (IPPP3/443-838/09-4/KB).[/b] Podkreśliła, że przepisy nie pozostawiają wątpliwości, iż decyduje okres używania samochodu osobowego od momentu nabycia go przez podatnika na własność.

Izba wyjaśniła, że leasing operacyjny jest umową, na podstawie której leasingobiorca nabywa jedynie prawo do korzystania z przedmiotu leasingu, a formą wynagrodzenia za tę usługę jest czynsz. W świetle ustawy o VAT leasing operacyjny jest usługą. Ponadto opcja wykupu przedmiotu leasingu jest uprawnieniem, z którego leasingobiorca nie musi skorzystać.

[ramka][b]Kiedy trzeba skorygować VAT naliczony[/b]

Jeśli podatnik przy nabyciu odliczył część VAT z faktury zakupu i w ciągu pięciu lat sprzeda samochód, to zobowiązany jest do skorygowania podatku naliczonego. Potwierdza to [b]interpretacja Izby Skarbowej w Warszawie z 30 grudnia 2009 r. (IPPP1-443-1028/09-4/JB)[/b].

Z pytaniem zwróciła się spółka, która 1 stycznia 2007 r. wprowadziła do ewidencji środków trwałych samochód osobowy, który był przedmiotem leasingu operacyjnego. Pojazd był wykorzystywany w działalności opodatkowanej. Spółka skorzystała z prawa odliczenia na podstawie art. 86 ust. 3 ustawy o VAT.

Sprzedaż samochodu nastąpiła 14 września 2009 r. z zastosowaniem zwolnienia zawartego wówczas w § 13 ust. 1 pkt 5 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=291166]rozporządzenia ministra finansów z 28 listopada 2008 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (DzU nr 212, poz. 1336)[/link]. Wartość początkowa samochodu przekraczała 15 tys. zł.

Izba wyjaśniła, że w takiej sytuacji, dokonując odliczenia VAT z tytułu nabycia samochodu w wysokości określonej w art. 86 ust. 3 ustawy o VAT i sprzedając go jako zwolniony w okresie, o którym mowa w art. 91 ust. 2 ustawy, spółka zobowiązana jest do skorygowania VAT naliczonego. Wynika to z art. 91 ust. 7 ustawy.

Spółka zachowuje bowiem prawo do dokonanego odliczenia tylko w części dotyczącej czasu wykorzystywania środka trwałego do celów związanych z czynnościami opodatkowanymi. Od momentu sprzedaży samochodu ze stawką zwolnioną traci więc prawo do odliczenia VAT w części dotyczącej pozostałego z pięcioletniego okresu korekty.

Tym samym zastosowanie ma art. 91 ust. 1 – 5 ustawy o VAT.

Oznacza to, że na podatniku ciąży obowiązek jednorazowego skorygowania odpowiedniej części kwoty VAT z tytułu nabycia w miesiącu dokonania sprzedaży. W opisanej sytuacji sprzedaż pojazdu nastąpiła w trzecim roku jego użytkowania, a więc w trzecim roku korekty.

Na spółce ciążył więc obowiązek dokonania jednorazowej korekty w miesiącu sprzedaży w wysokości 3/5 kwoty odliczonego podatku. Izba podkreśliła, że nieprawidłowe jest zaproponowane przez wnioskodawcę rozwiązanie, które polega na dokonaniu korekty odliczonego VAT z uwzględnieniem 28 miesięcy pozostałych do pięcioletniego okresu korekty.[/ramka]