W [b]wyroku z 19 lutego 2009 r. w sprawie C-1/08 Athesia Druck[/b] Trybunał wskazał, że zgodnie z ogólną regułą dla niektórych usług o charakterze niematerialnym (w omawianej sprawie usług reklamowych), jeżeli usługobiorca ma siedzibę poza Unią Europejską, miejscem świadczenia (a więc i opodatkowania VAT) jest kraj siedziby usługobiorcy. Nie jest natomiast istotny kraj, w którym korzysta się z usługi.

[srodtytul]Odstępstwa od reguły: obowiązkowe i nie[/srodtytul]

Trybunał przypomniał, że państwa członkowskie mogą, na zasadzie odstępstwa od tej reguły (przewidzianego w [b]dyrektywie 112/2006 [/b]w sprawie VAT), ustalić, że miejscem świadczenia tych usług jest dane państwo UE, jeżeli usługobiorca faktycznie korzysta z tej usługi na terytorium danego państwa.

Poza usługami telekomunikacyjnymi oraz nadawczymi radiowymi i telewizyjnymi (gdzie stosowanie kryterium faktycznego korzystania z usługi jest obowiązkowe), dotyczy to wielu innych usług o charakterze niematerialnym, tj. m.in. udzielania licencji, doradczych, finansowych, oddelegowania personelu, wynajmu majątku ruchomego z wyjątkiem środków transportu oraz usług reklamowych.

[srodtytul]Dwie możliwości[/srodtytul]

Zgodnie z dyrektywą VAT państwa UE mogą wprowadzić zasadę faktycznego korzystania z usługi w dwóch sytuacjach, tj. ustalić miejsce opodatkowania:

- w danym kraju UE – jeżeli na zwykłych zasadach usługa byłaby opodatkowana poza UE, a jest wykorzystywana w tym kraju UE;

- poza UE – jeżeli na zwykłych zasadach usługa byłaby opodatkowana w danym kraju UE, a jest wykorzystywana poza UE.

Analizowany wyrok dotyczył pierwszej z tych sytuacji. ETS potwierdził uprawnienie kraju członkowskiego (Włoch) do ustalenia miejsca opodatkowania usług reklamowych we Włoszech, w sytuacji gdy usługi były świadczone dla usługobiorcy spoza UE, ale były wykorzystywane we Włoszech.

ETS wyjaśnił również, że usługi reklamowe wykorzystane są na terytorium danego państwa UE, gdy przekaz reklamowy jest rozpowszechniany z terytorium tego państwa.

[srodtytul]Jak jest w Polsce[/srodtytul]

Polska nie skorzystała ze wspomnianego odstępstwa dla usług reklamowych. Kryterium faktycznego korzystania z usługi wprowadziła jedynie dla usług telekomunikacyjnych oraz nadawczych radiowych i telewizyjnych świadczonych przez operatorów spoza UE na rzecz osób fizycznych lub innych podmiotów niebędących podatnikami, bo taki obowiązek wynika z dyrektywy VAT.

Przykładowo, jeśli operator telekomunikacyjny z USA świadczy usługi na rzecz polskich osób fizycznych, które nie są podatnikami, ale wykorzystują usługę w Polsce, usługa będzie wyjątkowo opodatkowana polskim VAT. Gdyby nie było stosowane kryterium faktycznego korzystania z usługi, taka usługa podlegałaby przepisom podatkowym w USA, a z uwagi na brak odpowiednika VAT w tamtejszym systemie podatkowym w praktyce mogłoby się okazać, że w ogóle nie jest opodatkowana.

Dyrektywa nie definiuje, co to jest rzeczywiste użytkowanie i korzystanie, stąd częste kontrowersje, zwłaszcza w dobie postępu technologicznego. Poszczególne państwa członkowskie przyjęły tu różne kryteria. W odniesieniu do usług telekomunikacyjnych najczęściej brane są pod uwagę: miejsce zamieszkania abonenta, adres billingowy bądź miejsce, w którym abonent znajdował się w chwili odbioru usługi telekomunikacyjnej (np. miejsce rozpoczęcia rozmowy telefonicznej/zainicjowania rozmowy).

[i]Autorka jest starszą konsultantką w Dziale Doradztwa Podatkowego PricewaterhouseCoopers[/i]

[ramka][b]Zmiany od 2010 roku[/b]

Od 2010 r. państwa członkowskie UE będą miały możliwość zwiększenia zakresu usług, dla których miejscem świadczenia będzie miejsce ich faktycznego wykorzystania. Ma to na celu zwiększenie pewności, że usługi z jednej strony nie będą podwójnie opodatkowane, a z drugiej – nie unikną opodatkowania.

Takie regulacje wprowadza [b]dyrektywa 2008/8/EC, zmieniająca obecną dyrektywę VAT (112/2006/EC)[/b]. [/ramka]