W2004 iw2006 r. administracja podatkowa otrzymała licencje programu IDEA i ACL do komputerowej kontroli podatników. Przekazało je Ministerstwo Finansów w ramach programu wprowadzania kontroli elektronicznej w polskiej administracji podatkowej do urzędów kontroli skarbowej oraz urzędów skarbowych w dużych aglomeracjach miejskich.
Jak się okazuje, pierwsze kontrole podatkowe z wykorzystaniem tych programów już ruszyły.
- Szkolenia dla pracowników, którzy będą posługiwać się tymi programami, prowadzone są w sposób ciągły. Wszędzie tam, gdzie koordynator wojewódzki szkoli, elektroniczne kontrole już trwają - potwierdza anonimowo pracownik jednego z wyspecjalizowanych urzędów skarbowych powołanych do obsługi dużych podmiotów gospodarczych.
- Mamy już pierwsze sygnały od naszych klientów, że inspektorzy skarbowi, którzy przychodzą na kontrolę do firmy, żądają udostępnienia danych w formie elektronicznej. Mówi się wręcz, że w przyszłości to dokumenty elektroniczne, a nie papierowe, będą stanowić podstawę ustaleń w trakcie kontroli - podkreśla Józef Banach, doradca podatkowy w firmie PricewaterhouseCoopers.
-Takie jest docelowe zamierzenie -przyznaje przedstawiciel aparatu skarbowego.
Według niego udostępnianie dokumentacji w formie elektronicznej ma ułatwić kontrolę. Dziś zdarza się bowiem, że materiały przyjeżdżają do urzędu ciężarówką i zajmują kilka palet.
Problem polega jednak na tym, że nie ma przepisów, które urzędnikom skarbowym dawałyby podstawę do występowania z takimi żądaniami. Pozostają one bowiem na etapie projektu.
Chodzi o przepisy wprowadzające ustawę o krajowej administracji skarbowej, które - jak dowiedziała się "Rzeczpospolita" w Ministerstwie Finansów - są w uzgodnieniach międzyresortowych.
Wspomniany projekt zawiera m.in. nowelizację ordynacji podatkowej, a w niej wiele kontrowersyjnych propozycji. Jest nią chociażby przyznanie kontrolującym uprawnienia do żądania danych w formie elektronicznej. Niestety nie wiadomo, w jakim formacie plików materiały te miałyby być przekazywane skarbówce (czy np. Microsoft Office-Exel) ani też jak takie dane będą potem zabezpieczone.
-Płyty CD zdanymi przechowywane są w urzędach w kasach pancernych. Dostęp do nich ma upoważniony pracownik po uprzednim wpisaniu się do ewidencji osób korzystających -uspokaja pracownik urzędu skarbowego.
Pytanie tylko, czy to wystarczy. Jeszcze większe wątpliwości budzi pomysł zobowiązania przedsiębiorców do przygotowania zestawień i obliczeń dla kontrolującego. - Jest to o tyle niebezpieczne, że może sparaliżować pracę działu finansowego kontrolowanej firmy -podkreśla Józef Banach. I dodaje: - To dziwne zamierzenie, bo wychodzi na to, że kontrolowany sam ma dostarczyć dowody kontrolującemu.
Podobne wątpliwości mają przedsiębiorcy. Twierdzą, że nakazanie firmom przygotowywania zestawień i obliczeń to przerzucanie na ich pracowników obowiązków kontrolującego, które znacząco utrudni bieżące funkcjonowanie firmy.
Pobieranie dokumentów w formie elektronicznej jest znakiem postępu. W projekcie brakuje jednak zabezpieczeń uniemożliwiających wyciekanie danych, nawet przez nieuwagę kontrolujących. Tak, aby nie dostały się w niepowołane ręce, nikt nimi nie handlował i nie wykorzystywał ich np. do szantażowania przedsiębiorców. Przede wszystkim jednak trzeba określić zakres udostępnianych informacji, aby nikt nie zażądał np. skopiowania całego twardego dysku. Nie ma powodu, aby firmy musiały udostępniać kontrolerom dane mające wartość handlową, a niekoniecznie mające związek z kontrolą.
1) swobodnego poruszania się po terenie oraz wstępu do obiektów i pomieszczeń kontrolowanego;
2) legitymowania osób podczas przeprowadzania kontroli;
3) wglądu do wszelkich dokumentów związanych z działalnością kontrolowanego, pobierania oraz zabezpieczania dokumentów i innych materiałów dowodowych z zachowaniem przepisów o ochronie informacji niejawnych, a w tym do sporządzania odpisów, kopii, wyciągów, notatek, wydruków i udokumentowanego pobierania danych w formie elektronicznej;
4) przeprowadzania oględzin obiektów, składników majątkowych, przebiegu określonych czynności, pobierania próbek i ich badania;
5) wzywania i przesłuchiwania świadków
6) żądania od kontrolowanego, osób upoważnionych do reprezentowania lub prowadzenia jego spraw, pracowników oraz osób współpracujących z kontrolowanym udzielania w wyznaczonym terminie ustnych i pisemnych wyjaśnień związanych z zakresem kontroli;
7) korzystania z opinii biegłych i pomocy specjalistów;
8) żądania przeprowadzania spisu z natury.
