Kara umowna za niedostarczenie towaru

Spółka zaliczyła do kosztów uzyskania przychodów karę umowną zapłaconą w związku z niewywiązaniem się z umowy dostarczenia agrestu. Organy podatkowe to zakwestionowały. Nie powołały się przy tym na art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o CIT, wyłączający możliwość zaliczenia do kosztów kar umownych poniesionych m.in. z tytułu wad dostarczonego towaru. Ich zdaniem przepis ten zawiera zamknięty katalog kar umownych, które nie stanowią kosztów. Jako podstawę swego rozstrzygnięcia podały jednak art. 15 ust. 1 ustawy o CIT, zaznaczając, że kara umowna z tytułu niedostarczenia towaru nie jest kosztem poniesionym w celu osiągnięcia przychodów.

Sprawa trafiła do sądu administracyjnego. Ten uchylił zaskarżoną decyzję. W uzasadnieniu wyroku wskazał, że kara umowna poniesiona w związku z niewywiązaniem się z umowy dostarczenia agrestu może być kosztem uzyskania przychodu, nie została bowiem w ustawie wyłączona z kategorii kosztów. Zdaniem sądu pojęcie kosztów uzyskania przychodu należy rozumieć szeroko i są nimi wszelkie koszty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o CIT nie stanowią kosztów uzyskania przychodów kary umowne i odszkodowania z tytułu wad dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług oraz zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad albo zwłoki w usunięciu wad towarów albo wykonanych robót i usług. Pozostałe kary umowne co do zasady mogą być zaliczone w koszty podatkowe, jeśli wykazany będzie ich związek przyczynowo-skutkowy z uzyskanym przez podatnika przychodem (art. 15 ust. 1 ustawy o CIT). W omawianej sprawie organy podatkowe odmówiły zaliczenia kary do kosztów podatkowych, argumentując brak takiego związku. Sąd wskazał na konieczność szerokiego rozumienia kosztów związanych z prowadzeniem działalności. Wydaje się, że jest to trafne pouczenie dla organów podatkowych, które wykazują się chęcią podawania w wątpliwość stanowiska podatnika wszędzie tam, gdzie umożliwia to ocenny charakter przepisu.

O kłopotach z karami umownymi świadczą przeciwstawne interpretacje przepisów podatkowych, np. uznające, że uwolnienie się od przynoszącego straty kontraktu nie ma związku z uzyskanym przychodem (tak np. Izba Skarbowa w Gdańsku, BI/005-1144/04), lub przeciwnie - stwierdzające, że taki wydatek jest racjonalny i gospodarczo uzasadniony (np. Drugi Urząd Skarbowy Łódź-Bałuty, II/41522/137/37303/05/KPS). Dodajmy, że sąd orzekał w sprawie, której stan faktyczny zaistniał przed ostatnią nowelizacją art. 15 ust. 1 ustawy o CIT. Od 1 stycznia br. przepis ten poszerza pojęcie kosztów podatkowych, umożliwiając zaliczenie do nich wydatków na zachowanie albo zabezpieczenie źródła przychodów.