Wytyczne „Commission guidelines on single-use plastic products in accordance with Directive (EU) 2019/904 of the European Parliament and of the Council of 5 June 2019 on the reduction of the impact of certain plastic products on the environment” zawierają wskazówki dotyczące stosowania Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/904 z 5 czerwca 2019 roku w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko (dalej także: dyrektywa 2019/904). Przepisy te mają na celu ograniczenie ilości odpadów morskich pochodzących z produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych i narzędzi połowowych oraz promowanie przejścia na gospodarkę o obiegu zamkniętym o innowacyjnych i zrównoważonych modelach biznesowych, produktach i materiałach. Wytyczne służą lepszej realizacji nowego prawa. Co ważne, wytyczne nie są poradnikiem li tylko dla producentów takich produktów, ale także dla podmiotów i osób je stosujących, bowiem ważną częścią dyrektywy jest również selektywna zbiórka takich odpadów.

Tworzywa sztuczne – problem ze sztucznością

Dyrektywa ma zastosowanie do wszystkich produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych wymienionych w jej załączniku, a także do wszystkich produktów wykonanych z oksydegradowalnych tworzyw sztucznych oraz do narzędzi połowowych zawierających tworzywa sztuczne.

– Odpadów z tworzyw sztucznych wciąż przybywa, ponadto w Unii Europejskiej co roku gubi się lub jest wyrzucanych do morza 11 tys. ton narzędzi połowowych, co jest dodatkowym problemem oprócz nielegalnych połowów. Ambitne przepisy mające na celu ograniczenie zanieczyszczenia tworzywami sztucznymi stanowią odpowiedź na apele obywateli o podjęcie zdecydowanych działań, dzięki czemu UE stanie się prekursorem w globalnej walce z odpadami morskimi. Dziś przybliżamy się do rozwiązania problemu poważnych skutków produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych i porzuconych narzędzi połowowych, a także do przejścia na gospodarkę o obiegu zamkniętym – wyjaśnił Virginijus Sinkevičius, komisarz UE do spraw środowiska, oceanów i rybołówstwa.

CZYTAJ TEŻ: Bredpaki, czyli opakowania do zjedzenia z posiłkiem

Po przyjęciu dyrektywy okazało się, że zawarte w niej definicje „tworzywa sztucznego”, „produktu jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych”, „oksydegradowalne tworzywo sztuczne” nastręczają trudności w stosowaniu. Podnoszono bowiem argument nieprecyzyjnego zapisu ich oraz innych regulacji. W celu uniknięcia rozbieżności interpretacyjnych Komisja Europejska (KE) wydała wytyczne, w których dookreśliła te pojęcia, ale również wyjaśniła szereg innych zagadnień, jak np. niezwykle ważne pojęcie „częściowo” lub „całkowicie wytworzony z plastiku” na konkretnym przykładzie.

CZYTAJ TEŻ: Inteligentny kosz na śmieci trafi na polski rynek

Według wytycznych papierowe i tekturowe produkty jednorazowego użytku wykonane wyłącznie z materiałów na bazie papieru i tektury oraz bez tworzywa sztucznego w powłoce lub okładzinie nie są, w świetle dyrektywy, uważane za jednorazowe wyroby z tworzyw sztucznych. Jeśli powłoka lub okładzina z tworzywa sztucznego jest nakładana na powierzchnię papieru lub tektury lub inny materiał zapewniający ochronę przed wodą lub tłuszczem, produkt końcowy jest uważany za produkt złożony, składający się z więcej niż jednego materiału, z których jeden jest plastikiem. W tym przypadku, produkt końcowy jest postrzegany jako wykonany częściowo z tworzywa sztucznego. W związku z tym produkty jednorazowego użytku na bazie papieru lub tektury z powłoką lub okładziną z tworzywa sztucznego są częściowo wykonane z tworzywa sztucznego i podlegają pod przepisy dyrektywy 2019/904.

Tworzywa sztuczne – niejasna jednorazowość

Według dyrektywy „produkt jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych” oznacza produkt, który jest w całości lub częściowo wykonany z tworzyw sztucznych i który nie został przeznaczony, zaprojektowany ani wprowadzony do obrotu tak, aby osiągnąć w ramach okresu żywotności wielokrotną rotację poprzez zwrócenie go do producenta w celu powtórnego napełnienia lub ponownego użycia do tego samego celu, do którego był pierwotnie przeznaczony.

CZYTAJ TEŻ: Kosztowne łamanie RODO – jakie są kary finansowe?

Wytyczne doprecyzowują to pojęcie poprzez wskazanie najważniejszego kryterium determinującego cechę jednorazowości. Przesądza o tym możliwość kilkukrotnego użycia danego produktu. Choć jest o tym mowa w definicji, to Komisja w wytycznych podkreśla, że jeśli dany produkt może być myty, naprawiany bez utraty jego właściwości i po tych czynnościach nadaje się on do ponownego użycia, to mamy do czynienia z produktem wielokrotnego użycia. Co ważne powyższe uwagi odnoszą również do opakowań produktów, które może mieć właściwość jednorazowego lub wielokrotnego użytku w zależności od tego jak zostało ono zaprojektowane.

CZYTAJ TEŻ: UVera wygrywa. Polski start-up najlepszy w Europie

Jak podkreślił wiceprzewodniczący wykonawczy do spraw Europejskiego Zielonego Ładu Frans Timmermans przepisy Unii Europejskiej są przełomowym osiągnięciem, jeśli chodzi o rozwiązanie problemu odpadów morskich. – Stymulują one również zrównoważone modele biznesowe i przybliżają nas do gospodarki o obiegu zamkniętym, stawiającej ponowne wykorzystywanie przed jednorazowym użytkowaniem. Na tym właśnie polega Europejski Zielony Ład – ma na celu ochronę i odbudowę naszego środowiska naturalnego przy jednoczesnym zachęcaniu przedsiębiorstw do innowacji – powiedział Timmermans.

Zgodnie z dyrektywą 2019/904 od 3 lipca 2021 r. państwa członkowskie muszą dopilnować, aby niektóre produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych nie były już wprowadzane do obrotu w UE.