Nie stoi to na przeszkodzie, aby zapłata za towary czy usługi mogła być przyjmowana w formie gotówki od osób fizycznych. Co na to ustawa o przeciwdziałaniu praniu brudnych pieniędzy i finansowaniu terroryzmu?
Zgodnie z ustawą o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu – obowiązkom z niej wynikającym podlega każdy przedsiębiorca przyjmujący płatności za towary w gotówce o wartości równej lub przekraczającej równowartość 15 tys. euro – również, gdy należność za określony towar jest dokonywana w drodze więcej niż jednej operacji. Zatem przedsiębiorca, który w gotówce przyjmie płatność o wartości równej kwocie 15 tys. euro (ok. 65 tys, zł), staje się w konsekwencji instytucją obowiązaną i podlega obowiązkom wynikającym z przepisów ww. ustawy.
Powiązane transakcje
Co istotne, obowiązki te dotyczą także transakcji, których okoliczności wskazują, że są one ze sobą powiązane i zostały podzielone na operacje o mniejszej wartości z zamiarem uniknięcia obowiązku rejestracji. Jeśli przykładowo przedsiębiorca przyjmie w gotówce zapłatę za trzy różne towary, których łączna równowartość przekroczy próg 15 tys. euro, ustawa o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu znajdzie w stosunku do niego zastosowanie.
Wewnętrzna procedura i nie tylko...
Ustawa o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu nakłada, na każdego przedsiębiorcę przyjmującego płatności za towary w gotówce o wartości równej lub przekraczającej równowartość 15 000 euro, obowiązek wprowadzenia procedury wewnętrznej, każdorazowej rejestracji takiej transakcji, ale też zawiadomienia o niej generalnego inspektora informacji finansowej.
Ponadto przedsiębiorca, nawet w przypadku jednej transakcji tego rodzaju, zobowiązany jest wyznaczyć osobę odpowiedzialną za wykonywanie obowiązków określonych w ustawie, dokonać analizy ryzyka tej transakcji, a w ramach stosowania środków bezpieczeństwa finansowego: dokonać identyfikacji klienta oraz weryfikacji jego tożsamości, uzyskać informacje dotyczące celu i zamierzonego przez klienta charakteru stosunków gospodarczych, podjąć czynności w celu identyfikacji beneficjenta rzeczywistego, a także na bieżąco monitorować stosunki gospodarcze z tym klientem. Dodatkowo, w ramach obowiązków wewnętrznych, przedsiębiorca zobowiązany jest, m.in. wprowadzić wewnętrzną procedurę w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, która powinna określać w szczególności zasady stosowania środków bezpieczeństwa finansowego, rejestracji transakcji, analizy i oceny ryzyka, przechowywania dokumentów oraz informacji, a także przekazywania informacji o transakcjach generalnemu inspektorowi.
Warto zwrócić uwagę, że rejestr transakcji, informacje o transakcjach oraz dokumenty dotyczące transakcji, przedsiębiorca obowiązany jest przechowywać przez okres co najmniej 5 lat licząc od pierwszego dnia roku następującego po roku, w którym odpowiednio transakcja została zarejestrowana, czy też dokonano ostatniego zapisu związanego z tą transakcją.
Co ważne, przedsiębiorca, który stał się instytucją obowiązaną, ma również obowiązek rejestracji każdej transakcji, której okoliczności wskazują, że może ona mieć związek z praniem pieniędzy lub finansowaniem terroryzmu, bez względu na jej wartość i charakter, oraz przekazania informacji o niej generalnemu inspektorowi, a ponadto obowiązek zawiadomienia generalnego inspektora o każdej transakcji podejrzanej, co do której zachodzi uzasadnione podejrzenie, że może ona mieć związek z popełnieniem przestępstwa prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu.
Sankcje za niedopełnienie obowiązków
Za niedopełnianie obowiązków ustawowych przewidziano kary pieniężne, grzywnę oraz kary pozbawienia wolności. Niewykonanie przez przedsiębiorcę takich obowiązków, jak obowiązek rejestracji transakcji, przekazania generalnemu inspektorowi dokumentów dotyczących tej transakcji, czy też zachowania środków bezpieczeństwa finansowego, jest sankcjonowane karą pozbawienia wolności nawet do 3 lat. Ponadto, jeżeli niedopełnienie opisanych obowiązków spowodowałoby znaczną szkodę, osoba działająca w imieniu lub interesie instytucji obowiązanej podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 8 lat. Karę pozbawienia wolności do lat 3 ustawa przewiduje również w przypadku niewypełnienia przez przedsiębiorcę obowiązku wprowadzenia procedury wewnętrznej, wyznaczenia osoby odpowiedzialnej za wykonanie obowiązków wynikających z ustawy, jak i zawiadomienia generalnego inspektora o transakcji podejrzanej oraz jej wstrzymania. Natomiast, gdy niespełnienie któregoś z wskazanych powyżej obowiązków nastąpiło w sposób nieumyślny, ustawodawca przewiduje karę grzywny. Generalny inspektor w przypadku braku realizacji niektórych z obowiązków może także nałożyć w drodze decyzji karę pieniężną nawet do 750 tys. zł.
Obowiązki nałożone ustawą o przeciwdziałaniu praniu brudnych pieniędzy i finansowaniu terroryzmu są na tyle liczne, że ich wypełnienie bez wątpienia może stanowić dla przedsiębiorcy nie lada wyzwanie. Co więcej, za skrupulatnym wypełnianiem opisanych obowiązków przemawiają przewidziane przez ustawę sankcję. Z uwagi na to, w szczególności w zakresie wprowadzenia procedury wewnętrznej, zasad stosowania środków bezpieczeństwa finansowego, prowadzenia rejestru transakcji, a także przechowywania informacji oraz dokumentów ich dotyczących, należałoby rozważyć skorzystanie z profesjonalnej pomocy.
Patrycja Kapa, prawnik i Katarzyna Komulainen, adwokat w kancelarii Crido Legal
